198
[oquw]
дегендегі дауыссыз
у[w]
– тұйық рай көрсеткішіне де тән екенін
көреміз.
Тілдік (морфологиялық) қызмет
осындағы
[l], [p], [s], [y], [w]
дауыссыздарына бірыңғай тән. Ендеше,
и, у
таңбаларын дауысты деп
шатаспауымыз керек.
Буын дәлел.
Тіркесімнің екінші сыңары, қазақ тілінің өзге дауыс-
сыз дыбыстары тәрізді, буынның құрамды бөлігі болып табылады:
қыр – қы+
р [qɪ-r]
тіc – ті+
c [ti-s]
ұл – ұ+
л [u-l]
қи – қы+
й [qɪ-y]
ти – ті+
й [ti-y]
у – ұ+
у[u-w]
Осындағы
[r], [s], [l], [y], [w]
дауыссыздары буынның соңғы дауыс-
сыз сыңары ретінде бірдей жұмсалып отыр.
Тасымал дәлел.
Тіркесімнің екінші сыңары қазақ тілінің өзге да-
уыссыз дыбыстары тәрізді тасымал жігін көрсетеді:
тыным – ты-
н
ым шіре – ші-
р
е
тиым – ты-
й
ым шие – ші-
й
е
құсы – құ-
с
ы елігі – е-лі-
г
і
қуы – құ-
у
ы елуі – е-лі-
у
і
Осындағы
[n], [r], [y], [s], [g],[w]
дыбыстары
дауыссыз
болған-
дықтан, сөз ішіндегі буынның бас шебінде тұр. Сөйтіп, сөз соңындағы
бейтәртіп
дауысты буын мен тұйық буыннан құтыламыз.
Олай болса, дауысты
и, у, я (ю)
деп жүргеніміз екі (үш) дыбыстың
тіркесімін белгілейтін таңба (!) екен.
Жазу реформасының реті бірнеше сатыдан тұру керек. Соның ең
бастысы – алдымен, кешіріңіздер, «сауат ашып» алу. Арамызда «Аста-
пыралла, не қылған сауат ашу, мектеп түгілі қалтамда қос институттың
дипломы бар» деп қалатындар табылып қалатыны сөзсіз. Дегенмен са-
быр, сабыр. Сөз жоқ,
Достарыңызбен бөлісу: 
