Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd

- дауысты (тербелмелі) дыбыс

жүктеу/скачать 10,2 Mb.

Pdf көрінісі

бет	22/225
Дата	27.09.2023
өлшемі	10,2 Mb.
	#110632

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 225

- дауысты (тербелмелі) дыбыс
– 1) Өкпеден шыққан ауаның
ауыз қуысында еркін өтуінен пайда болатын дыбыстар. 2) Дауыс жел-
безегінің толық тербелімі арқылы жасалады. 3) Дауыстылар буын
құрайды. Дауыстылар жүйесі лингвистика ғылымында вокализм деп
аталады.
- қатаң (тербеліссіз) дыбыс
– дауыс желбезегінің қатысынсыз
жасалатын дауыссыз дыбыс;
- ұяң (тербеліңкі) дыбыс
– дауыс желбезегінің жартылай тер-
белімі арқылы жасалатын дауыссыз дыбыс;
- үнді (тербелімді) дыбыс
– дауыс желбезегінің мол тербелімі
арқылы жасалатын дауыссыз дыбыс;
-
сингема
– түркі тілдеріндегі сөз мағынасын түрлендіре алатын
ең кіші фонетикалық бірлік;
- аллосингема
– сингеманың фонетикалық варианты;
-
тонема
– буын тілдердегі сөз мағынасын түрлендіре алатын ең
кіші фонетикалық бірлік;
-
аллотонема
– тонеманың фонетикалық варианты;
- фонема
– үнді-еуропа тілдеріндегі сөз мағыналарын түрлендіре
алатын ең кіші фонетикалық бірлік;
- аллофон
– фонеманың фонетикалық варианты;
- транскрипция
– сөйлеу үстіндегі дыбыстардың түрленім үл-
гілерін белгілейтін таңбалар;

34
- фонетикалық транскрипция
– сөйлеу үстіндегі дыбыстардың
барлық айтылым үлгілерін белгілейтін таңбалар;
- фонологиялық транскрипция
– сөйлеу үстіндегі мағыналық
мәні бар дыбыс түрленімін белгілейтін таңбалар;
- халықаралық фонетикалық әліпби
– әлемдегі тілдердің ды-
быстары мен дыбыс түрленімін белгілейтін тіл-тілдің бәріне ортақ таң-
балар жиынтығы.
4. ҚАЗАҚ ТІЛІ ДЫБЫСТАРЫ
Қазақ тілі дыбыстарының талдану жолдары мен жіктелімі жаңаша
қарастырылды.

жүктеу/скачать 10,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 225