А. М. Касенова. Стандарттау
Қазақстан Республикасының «Тұтынушылардың
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1.2.2 Қазақстан Республикасының «Тұтынушылардың
құқығын қорғау туралы» Заңы Тұтынушылардың қүқықтарын қорғайтын нормалар құқықтың әр түрлі салаларын қамтиды. Бұл нормативтік қүқықтық актілер Конституциядан бастау алады. Өйткені, Конституцияның өзінде, біздің еліміздің ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, қүқықтары мен бостандықтары болып табылады деп көрсетілген. Сонымен бірге Конституцияда эркімнің тынығу, денсаулығын, түрғын үйін заңсыз қол сүғушылықтан қорғау, білім алу және өзге де қүқықтары бекітілген. Бүл қүқықтарға кепілдік беріледі, өйткені қолданыстағы заңнамада түтынушының өмірінің қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететін тауарларға, жүмыстар мен қызметтерге қойылатын талаптар жүйесі, мем- лекетік білім беру жэне денсаулық сақтау жүйесі, сонымен бір- ге тауарларды, жүмыс пен қызметтерді бақылау жэне қадағалау бекітілген. Ал түтынушылар қүқықтарының бүзылуынан әкімшілік жэне қылмыстық қүқықтық нормалар қорғайды. 14 Стандарттау, сертификаттау және метрология негіідері Тұтынушыға қатысты қатынастарды реттеуде азаматтық заң шығармашылығы, атап айтқанда Азаматтық кодекс нор- малары басты роль атқарады. Азаматтық кодекстің жалпы бөлімінде азаматтардың жэне ұйымдардың азаматтық айналымға қатысуының құқықтық негіздері, азаматтық-құқықтық шарттарды жасаудың негізгі талаптары анықталады. Негізінен, тұтынушылардың құқықтарын қорғауға бағытталған заңнаманың құрамына Азаматтық кодекстен басқа эр түрлі дәрежедегі нормативтік құқықтық актілер енеді. Оларға 1991 жылғы 5 маусымда қабылданған «Тұтынушылардың құқыктарын қорғау туралы» Заң, Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекс, эрі өзге де заң актілері мен заңға тәуелді актілер жатады. Тұтынушылардың қүқықтарын қорғау саласындағы ұлтгық нор матив™ базаның көлемі ауқымды болғанымен, олар әлі толығымен қалыптасып біткен жоқ, эрі қоғамдық қатынастар бір жерде токтап түрмай өмір талабына сай үнемі дамып жэне өзгеріп отыратындыктан, нормативтік базаны да үнемі жетілдіріп отыру қажет. Заң шығармашылығында, тұтынушылық қатынастарды реттей- тін нормативтік актілердің екі тобын бөліп қарастыруға болады. Бірінші топқа түтынушы тікелей қатысушы болып табылатын актілерді жатқызуға болады. Бүл топқа түтынушының тауардың (жүмыс, қызмет) тиісті сапасына құқығын, олардың өмірге жэне денсаулыққа қауіпсіздігін орнататын актілер, сатып алу-сату, мердігерлік, тасымалдау жэне өзге де шарттарда көрініс алатын қатынастарды реттейтін, шарттарды орындамау немесе тиісті дәрежеде орындамау салдарын, тауарды дайындаушының не сатушының жауапкершілігін айқындайтын актілер жатады. Екінші топқа өз кызметі шегінде тауарларға (жұмыстар, қызметтер) қатысты талаптарды анықтайтын жэне осы талаптардың сақталуын қадағалайтын мемлекеттік органдардың қызметін рет- тейтін актілер жатады. Оларға «Сақтандыру қызметі туралы», «Сертификаттау туралы», «Техникалық реттеу туралы», «Табиғи монополиялар туралы» және өзге де көпетеген заңдар жатады, эрі олар түтынушы үшін маңызды ережелерді орнатады. Түтынушылардың қүқықтарын қорғаудың мемлекеттік жүйесін қалыптастыру және түтынушылардың занды мүдделерін |