А. М. Касенова. Стандарттау
Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері 7. С И б ір л ік т ер ім ен к атар п а й д а л а н у ғ а
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ш ам а Б ір л ік А тауы Б е л г іл е у
- 8. У а қ ы т ы н ш а п а й д а л а н у г а ж іб е р іл г е н ж ү й е д е н т ы с б ір л ік т е р Ш ам а Б ір л ік С И б ір л ігін к ө ш ір у
- А тауы Б ел гіл еу
- Ill тарау.
- Қосалкы Көбейткіш Қосалқы атауы белгілеу атауы белгілеу 10,к
- 10. М етрикал ы к емес кейбір бірліктер, агылш ын тілдік елдерде пайдаланатын және оларды СИ бірліктеріне көшіру (халықаралық
- 3.4.3 Өлшем түрлері және әдістері
| 224 Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері
7. С И б ір л ік т ер ім ен к атар п а й д а л а н у ғ а ж іб ер іл г е н ж ү й ед ен т ы с б ір л ік т е р Ш ам а Б ір л ік А тауы Б е л г іл е у Масса Тонна Т Массаның астрономиялық бірлігі а.е.м. Уақыт минут мин сағат Ч тэулік сут Жалпы бұрыш градус 0 минут секунд Көлем, сыйымдылық литр л Үзындық Астрономиялық бірлік А.е. Жарықтық жыл Сэуле жыл парсек П К Оптикалық күш диоптрия дптр Алаң гектар га Энергия Электрон вольт эВ Толық куат Вольт ампер ВА Реактивтік қуат вар вар Температура Цельсия градусы °С 8. У а қ ы т ы н ш а п а й д а л а н у г а ж іб е р іл г е н ж ү й е д е н т ы с б ір л ік т е р Ш ам а Б ір л ік С И б ір л ігін к ө ш ір у А тауы Б ел гіл еу Ұзындык Теңіздік мил. Т,миля 1852м Масса карат кар 2:10'4 кг Түзулік тыгыздық текс текс 10'6 кг\м Жылдамдык узел уз 0.514м\с Айналудың жиілігі Айналым секундта Айн\с І . с 1 Айналым минутта Айн\мин l\60c-1 =0.016с 1 Қысым бар бар 105 Па Ill тарау. Метрология негіздері 225 9. О нды қ еселік және үлестік бірліктерді құрауға арналған көбейткіш тер мен қосалқылар Көбейткіш Қосалкы Көбейткіш Қосалқы атауы белгілеу атауы белгілеу 10,к Экса Э ІО-і* Атто а 1015 Пета п 10-15 Фемто Ф 1012 Тера т 10-12 Пи ко п 109 Гига г 10у Нано н 106 Мега м 10-6 Микро мк 103 Кило к 10-3 Мили м 102 Гекто г 10-2 Санти с 10' Дека да 10 1 Деци д 10. М етрикал ы к емес кейбір бірліктер, агылш ын тілдік елдерде пайдаланатын және оларды СИ бірліктеріне көшіру (халықаралық стандарттау бойы нш а үйымнын ұсыныстарына R-31 лайы қ) Шама Бірлік СИ бірлігіне көшіру Атауы Белгісі Ұзындык Ядр yd 0.9144м Фут ft 0.3048м Дюйм in 0.0254м Миль mile 1609.344м Алан Акр acre 4046.86м2 Колем Агылшын бушелі Bu(UK) 36.3687дм3 Галлон (агыл.) Gal(UK) 4.5461дм3 Пинта (агыл.) Pt(UK) 0.5683дм3 Сұйыктық унция (агыл.) Fl.oz(UK) 28.413см3 Мұнай баррелі (АҚШ) 158.988дм3 Бушель (АҚШ) Bu(UK) 35.2393дм3 Галлон (АҚШ) Gal(UK) 3.7854дм3 Сұйық пинта (АҚШ) Lig.pt(UK) 0.4732дм3 Сұйық унция (АҚШ) Fl.oz(UK) 29.5737см3 Құргак баррель (АҚШ) Bbl(US) 115.628дм3 Құргак пинта (АҚШ) Dry pt(US) 0.5506дм3 15 - 3 / 32-14 226 Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері 10-кестеніц соңы Масса Тонна tn 1016.05кг Қысқа тонна Sh tn 907.185кг Центнер Cwt 50.8023кг Қыска центнер Sh cwt 45.3592кг Слаг 14.5939кг Фунт lb 0.4536кг Тройскалық унция Oz tr (UK) Oz t (US) 31.1305Г Аптекарлық унция Oz ap(US) 31.1035Г Унция Oz 28.3495г Гран Gr 64.7989мг Күш Паундаль Pdl 0.1383Н Энергия Британдық жылу бірлігі, бір сагатта Btu 1055.06Дж Қуат Фут паундаль секундте Ft.pdl/s 0.0421Вт Британдық жылу бірлігі, бір сагатта Btu/h 0.2931Вт Температура Фаренгейт градусында F 5\9° С 3.4.3 Өлшем түрлері және әдістері Өлшеу түрі дегеніміз - өлшенетін шамалардың біркел кіл ігімен ерекшеленетін жэне өзіндік ерекшеліктері бар өлшеу саласының бөлігі. Өлшеу түрлерін келесі жіктеу белгілері бойынша жүйелеуге болады: - тура жэне жанама өлшеулер; - жиынтық жэне бірлестірілген өлшеулер; - абсолютті жэне салыстырмалы өлшеулер; - бір ретті жэне көп ретті өлшеулер; - статикалық жэне динамикалық өлшеулер; - дэлме-дэл жэне дәлме-дәл емес өлшеулер. Өлшеулер қайталануына қарай бір ретті жэне көп ретті болып бөлінеді. Бір ретті өлшеулер - бір рет орындалатын өлшеулер. Іс жүзінде көп жағдайларда бір ретті өлшеулер орындалады. Ill тарау. Метрология негіздері 227 Көп ретті өлшеулер - физикалық шаманың өлшемін бірінен кейін бірі жүргізілген бірнеше өлшеулер нәтижесінен алатын бір ретті өлшеулер қатарынан тұратын өлшеулер. Статикалық өлшеу - өлшеу уақыты мерзімінде өзгермейтін нақты өлшеу тапсырмасына сэйкес жүргізілетін физикалық шамаларды өлшеу. Динамикалық өлшеу - физикалық шаманың өлшемі бойынша өзгеретін өлшеулер. Өлшенетін кешенді шаманың мағынасының өзгешелігіне баға беруге байланысты өлшеу әдістері тікелей, жанама, дифференциалды жэне кешенді болуы мүмкін. Өлшенетін шаманың мағынасын немесе оның ауытқуын қүралдың болмаса прибор шкаласының көрсетуі бойынша бағалауды тікелей өлшеу деп айтады. Тікелей өлшеу - бүл өте күрделі, түрлі өлшеулердің негізі. Ол абсолюттік жэне салыстырмалы эдістерге бөлінеді. Абсолюттік әдіспен өлшегенде, өлшенетін шаманың барлық мағынасы прибор шкаласының тікелей көрсетуі бойынша бағаланады. Салыстырмалы әдіспен өлшегенде, өлшенетін шама ауытқуының мағынасы белгілі бір қондырғы мөлшерден немесе эталоннан алынады. Жанама әдіспен өлшегенде өлшенетін шаманың ауытқуының мағынасын ізделіп отырған шамамен белгілі байланысы бар басқа мөлшерлерді тікелей өлшеу нэтежесімен анықтайды. Мысалы, конустың шамасын, оның екі қимадағы диаметрі мен осі қиманың арақашықтығын табу арқылы анықтайды. Дифференциалауды әдіспен өлшеудің ерекшелігі - көп параметрі тетіктің эр мөлшерін белек тексеруде, мысалы, шлицті біліктің диаметрін, тісінің қалыңдыгы мен биіктігін элементтеп өлшеу. Кешенді эдіспен өлшегенде күрделі тетіктің бірнеше элементтерін бірлестіріп тексереді, мысалы, шлицті калибр - сақина арқылы тексергенде. жүктеу/скачать 10,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|