ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР Қара сөзбен және өлеңмен жазылған, «Алғы сөз» орнына
берілген кіріспе мәтіндерге байланысты, «Тараулардың мазмұны»,
«Жеті планета мен он екі шоқжұлдыз» деген тақырыптарға
байланысты сілтемелер мен оларға берілетін түсініктемелер әр
тақырып бойынша цифрлар арқылы белгіленді.
«Құт әкелетін білімнің» негізгі мәтіні «Бисмиллаһир–р–
рахмани–р–рахимнан» бастап (1 – 6407 бәйіттер), әрбір бес бәйіт
сайын нөмірленіп берілді. Сілтемелер мен оларға байланысты
берілетін түсініктемелер сол бәйіттердің ретті саны бойынша
келтірілді.
Қарасөзбен жазылған алғысөз бойынша 1. Бұл жердегі
Елші сөзі «Мұхаммед пайғамбар» деген ұғымды
білдіреді, ол әдеттегі Мұхаммед (с.ғ.с) пайғамбардың теңеуі
болып табылатын арабтың
расул деген сөзі арқылы емес, түрікше
йалавач (елші) деген сөз арқылы берілген.
2.
Сахаба – Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбардың достары және
қорғаушылары, оның орнын басқан, халиф болып істеген:
Әбубәкір, Омар, Оспан және Әлі (Әли) (толығырақ төменіректе
айтылады).
3.
Шын – Солтүстік Қытай.
4.
Машын – Оңтүстік Қытай. Кейде мұны «Тавғач» деп те
атайды. «Қытай» деп әдетте Орта Шығысты (Синді) айтады.
«Төмен Шын» деп Қашқарияны да атайтын болған.
5.
Бұғрахан – XII ғ. басында Қашқарияны билеп тұрған әмір
(1102–1103 ж. шамасында қайтыс болған).
Бұғрахан тілінде деген
сөз кітаптың Қарахан әулеттері (ІХ–ХІІғ.) билеп тұрған Шығыс
және Батыс Түркістан өлкелерін жайлаған түркі тайпаларының
тілінде жазылғандығы жайында мәлімет береді.
6.
Тұран – «түркі халықтарының елі» деген мағына береді.
Түркістан деген атаудың ескі түрі.
7.
