Сарлыбаева Л. М., Аскарова Ш. К

ісіідеуінен көрініп тұрғандай, анағұрлым көбірек газ тәрізді 
онімдерді бөледі:
(ЫҢ^СОз = 
2
ІЧН
3
Т + СО
2
Т + Н
2
0.
Бул қопсытқыштың кемшілігі, аммиак өнімді пісіру 
кезінде толықгай жойьшмайды және оған жағымсыз иіс 
береді.
Сілтілі - қышқылды қопсытқыштардан іс жүзінде 
тек қана натрий гидрокорбанатының және калий битартра- 
тының немесе натрий гидрокорбанатының жэне фосфор 
қышқылының әр түрлі қышқыл түздарының қопаларын 
қолданады.
Қыінқмлдм - сілтілі қопсытқыштардан натрий гид— 
рокорба - натының жэне аммоний хлоридінің қоспалары 
қолдаиылады.
Осы реакцияның нэтижесінде газтэрізді өнімдермен 
қоса, рсцептураның жиі компоненті болатьш, ас тұзы пайда 
бодады. Нәтижесінде сілтілі түздар түзілмегендіктен, аммиак 
иісінің толық кетуін қамтамасыз ету қиьш.
Ашытқыны нан пісіру өнеркәсібінде қамырды қопсыту 
жэне ашыту, хош ісін және дэмін, нанның нәрлі құндылығын 
жақсарту үшін қолданады. Ашытқыны мамандандырылған 
ашытқы зауыттарында негізгі шикізат — меласса, сонымен 
қатар меласты ашытқылардан спирт зауыттарында өндіреді.
Нан 
өндірісі 
ашытқыларының 
мамандандырылған 
зауыттардағы негізгі сатылары келееідей болады:
- құнарлы ортаны дайындау;
- екпелі ашытқылардың көпсатылы көбеюі (өсіру);
- тауарлы ашытқыларды өсіру;
- престелген ашьггқьшарды, жасау, буып - түю және 
салқындату немесе сұйық ортадан бөліну.
Меласса - күрделі жэне әртекгі кұрамдағы шикізат, 
қантқызылша өндірісінің қосалқы өнімі болып табылады.
85

Ашьгтқы өндірісі кезінде бастапқы таза екпенің бір 
пробиркасынан жүз тонна ашытқы алу қажет, сондьпдган 
оларды бірнеше сатыдан өткізіп, өсіреді. Ең бірінші 
ашытқының екпесін өсіреді, кейіннен бұдан өндірістік 
жағдайда тауарлы ашытқьшарды өсіреді.
Көбеюді микробиологиялық зертхана салаларынан 
зауытгармен алынатын, агаро - уытгы суслолары бар 
пробиркалардан таза ашытқы ортасын егуден бастайды. Егуді 
ЮОмл субстратган тұратын, құрамы құрғақ затгың массалық 
үлесі 12... 14 % уытты суслосы, дәруменделген қызанақ және 
сэбіз шырыны бар пробиркаларда өткізеді. Көбеюді 26...30 °С 
температурада 1 8 - 2 4 сағат көлемінде термостаттарда 
Көбеюдің екінші сатысында пробирканың ішіндегісін 
қүрамында 700 мл тагы сондай субстраты бар колбага себеді. 
Көбеюді сол жағдайларда өткізеді.
Көбеюдің үшінші сатысында колбаның ішіндегісін 
қүрамьшда 
6
л тағы сондай субстраты бар шөлмеюсе себеді. 
Көбеюді тағы сондай режимдерде жүзеге асырады.
Осы сатыда 75 % ылғаддылықтагы престелген массаға 
санағанда 0,3 кг ашытқы алады.
Ортаны кезеңмен 3...4 аптада бір рет пяйындяйды. 
Тауарлық ашытқы өндірісі кезіндегі осы уақыт ішінде оны 
кажетгілігіне 
байланысты 
сақгап, 
жұмсайды. 
Жақсы 
сақталуы үшін ашытқыны сепараторда субстраттан бөліп, 
сумен жуады. Концентратты 
6
°С температурада, ал 
престелген ашытқыны - 2...4 °С температурада сақтайды.
Ашытқыны ортадан сепаратор арқылы бөледі. Отандық 
зауыттарда үш сатылы сепаратордан өткізеді.
Бірінші сатыда ашытқыны ашымақтан бөлу жүреді: 
ашытқылық суспензия ашытқьшық концентратқа (
10
... 15 %) 
жэне ашымаққа (85...90 %) бөлінеді. Ашытқылық кондент- 
ратгы аралық сыйымдылыққа жібереді, оны шаю үшін суық 
су береді. Аралық сыйымдылықтан жуылған суспензияны
86

сепартордың екінші сатысына бағытгайды. Ашытқылық 
концентратты екінші аралық сыйымдылыққа бағытгаиды, 
оғанды жуатын су береледі. Ашытқылық суспензияны 
айырудың үшінші сатысына жібереді, онда ашытқының 
қоюлануы 450...700 г/л жүреді.
Жуыльш қоюландырылған ашытқыларды 4
...8
°С темпе- 
ратураға дейін пластинка тәрізді жылуалмастырғыштарда 
салқындатады.
Түтынушыға ашытқыны жіберу үшін пастатәрізді 
ашытқы массасын салмағы 50, 100, 500 жэне 1000 г нан 
төртбұрынггы қылып жасайды және автоматтарда арнайы 
қағазға орайды. Соңынан ашытқыларды жәщіктерге салады^ 
Ашытқылардың жалпы салмағы 12 кг аспауы керек. 
Престелген ашытқыларды алыс ара қашықгарға 1...4 °С 
температурадағы вагон — рефрижерараторларда немесе 
авторефрижераторлардатасымалдайды.
Ашытқылар - тез бұзылатын өнім, сондықган бірден 
буьш — түйіп жэне жәщікгерге салынғаннан кейін оларды 
дереу 1...4 °С температурада және ауаның салыстырмалы 
ылғалдылығы 62...96 % болатын еден стелаждарьшда
сақгайтын, тоңазытқыш камераларына бағыттайды.
Гүтынушыга 4 °С астайтын температураға дейін 
салқындатьнн ан ашытқьшар жіберіледі. Сақгау мерзімі 0...4 
°С темнературада 4 күннен, ал құрғақ ашытқыныкі 

жүктеу/скачать 7,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: