Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw
жүктеу/скачать 12,05 Mb. Pdf көрінісі
|
nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
§ 2. Бірлесе іс жүргізу ҚР А ІЖ К -нін 50-бабына сәйкес татап кою арызын бірнеше талап етуші бірлесе немесе бірнеше жауап берушінін үспнен беруі мүмюн. Азаматтык проиесте көптеген түлғалардын каты- суы талап етуші мен жауап беруші тараптарда бірлесе іс ж үрпзу институтын күрады. Олардың максаты бір істе бірнеше талапты бірге карау болып табылады. Бұл істі карау кезінде соттын, сон- д ай -ак іске катысуш ы түлгалардын уакытын, күш -әрекетін үнемдейді және женілдетеді. Бірлесе іс жүргізуді ею негіз бойынша жіктеу кабылданган: іс жүргізуш ілік және материалды негіздер. Іс жүргізуш ілік — күкыктыкбірлесу, оныңталап етушінш немесе жауап беруш ж щ жағында өзге талап етушілер немесе жауап беруш ш ердж бары- на кдрай мынадай түрлері болады: — белсенді бірлесу, талап етуш ж ж жағында бір мезплде та лап кою арыздарымен бірнеше түлгатардык болуы; — селкос бірлесу, бір талап етушініп жауап беруш ж ж үстінен жазған талап кою арызьж берген кезде, сырттан бірнеше тұлга- лардьж катысуы; — аралас бірлесу, талап етуші мен жауап беруші жағында бір мезплде бірнеше түлғанын болуы. Заң магынасы бойышиа іс жүргізудеп бірлесу мынадай жағ- дайлардан туындауы мүмкж: — талап кою ары зьж ьж көздегені жалпы күкык (мысалы, жалпы мүліктік күкыктан ш ыккан) болса; — талап кою арызы сол бір непзге сүйенсе (мысалы бірнеше түлганык бірлесе зиян келтіруіиен); — талап кою арызы даудын негізі мен кездегені бойынша бірлесу (мысалы, жалдаушынын үстінен ж азьш ан жалакы ту- раты бірнеше түлганын талап кою арызы немесе электр жары- гына, газга, жылуға және т.б. төлемегендері туралы бірнеше абонентпн үстжен жазған энергиямен камтамасызететж үйым- ның талап ету арызы) Бірлесе іс жүрпзу екіге бөлшеді: — міндетті түрде бірлесу; — факультативті бірлесу. Мшдетті бірлесу дауды сотка өз талаптарын мәлімдеіен бар- лы кталап етушілер мен жауап берушьпердж катысуынсызшешу мүмюн емес жаідайда болады. Факулыпативті (міндегп емес) бірлесу тек койылган талапты дүрыс, өз уакытыида карап, ше- шуге ыкпа т ететж жағдайда болуы мүмкж. S6 Бірмеше түлғалардын катысуымен талаптарды өз уакытын- да жәие дүрыс карап, шеиіу максатында сот оларды бір немесе бірнеше талаптармен жеке сот ісіне белуге күкылы. Бірлесе іс жүргізу ісім карау кезінде сот барлык катысушы- лар үшін олар мәлімдеген әрбірталап бойынша өркайсысынын күкыктары мен мшдетгерін аныктаумеи бірнеше талап коюшы- ныи немесе бірнеше жауап беруш іш и пайдасына жалпы бір шешім шығарады (К.Р А1ЖК, 228-бап). Тиісті еліес жауап бсрушіні ауысшыру. Талап кою арызын беруші барлык уакытта өзіне тиесілі күкыкты накты білмеуі, барлык мән-жайлар оған беймәлім болуы мүмкін болатындык- тап, істі қарау барысында тиісті жауап беруш іні ауыстыру кажеттігі туындауы мүмкін. Сонымен бірге арызданушы дауласып отырганына, сондай- ак жауап берушіні тандауда кателесуі мүмкін. Сондыктан да арыз бере отырып, талап егуші сотка тек өзинн гама тиісті талап етуші екен діп , ал ж ауапка тартылуш ы тиісті жауап беруші екендігі туралы накты мәліметтерді беруі тшс. Сотка тиісті күж аттарды үсына оты ры п, талап етуші өзін ж әне жауап берушіні зандастыруы керек. Тиісті емес галап етуші тиісті емес жауаи б ер у іш н т үстінен талап кою арызын жазған жагдайда сот арызды караусыз калдыруы мүмкін. КР АІЖК.-нш 51-ба- бында бірінші сатыдагы сотта істі дайындау немесе карау кезінде сот талап кою арызы бойынша жауап беруш інш бүл арызға катысынын жоктыгын аныктаса, істі токтатпай, талап етушінін өтініш і бойы нш а тиісті емес жауап беруш пн тиісті жауап берушімен ауыстыра алатын тәртіп карастырылган. Тиісті емес жауап берушіні ауыстырғаннан кейін істі дайындау мен талкы- лау кайта басталады. Егер де талап етуші тністі емес жауап берушіні ауыстыруға карсы болатын болса, онда сот үсынылғ- ан арыз бойынша істі талкылайды. Сондыктан да проиесте сот тністі емес жауап берушіні ауыстыра отырып, сот материалды кү кыктык карым-катынастар дауының субъектю болып табыл- майтын адамды сот проиесінің аясынан шыгарады. Тиісті тарап кей жағдайларда заннын тікелей нүскауымен аныкталуы мумкш. Мысжзы, аса үлкен кауіп келтіргені үшін (кейбір мон-жайларды коспағанда) шығынлы өтейтін тиісті ж а уап беруші аса үлкен кауіп келпрген заттың иесі болып табы- лады (К.Р А ІЖ К 931-бап, І-бөлік). Тиісті емес жауап берушіні ауыстырган жағдайда сот дәлелді аныктау шығарады. і і |