Контрольный экземпляр
жүктеу/скачать 5,63 Mb. Pdf көрінісі
|
Микробиология НуржігітАлтынбеков
| 1.1. Бактериялар.
Бактериялар табигатта ец кеп таралган микроорганизмдер тобы. Олардын кешшлпт 6ip клеткалы организмдер, хлорофилдер1 болмайды. Бактериялардьщ шамасы микро- метрдщ оннан 6ip белш (1 мкм = 0,001 мм), 10-15 мкм-ге дешн барса, диаметр! 0,2-ден 1 мкм-дей болады. Бактерия лардьщ шамасы мен niuiiHi прш ш к ету жагдайларына карай 6ipa3 e3repyi мумкш. Дегенмен, гаришпк ортасы езгермесе, сол туыскз жене тукымдаскд жататын турлердщ бул кэсиеттер1 олардьщ узак эволюция кезшде кэлыптаскдн гашшдерш 6ipa3 уакыт сакгап тура алады. Бактериялар клеткасы Tipi организмдер болгандыктан, олардьщ hind курылысында кездесетш белжгердш, эр кди- сысыньщ езшднс аткдратын кызмет! болады. Бактериялар пшпнше карай непзп уш топка белшедг. 1) шар тарцщлер (коккалар), 2) таякща тер 1 зди 1 ер (бакхерия- лар, бацилдер, клострийдилер), 3) иректелген гапинщ топ та р (вибриондар, спириллалар жене спирохеталар) (1-сурет). 1-сурет. Бактериялар клеткасы. 6 'Коккалар — шар тер1зда, диаметр! 1-2 мкм. Олардьщ со- пакдда, жалпак. жене узынша пшйндшер! де бар. Табигатта жеке-жеке шар туршде кездесетшдерш микрококкалар, клет- калары ею-екщен косакхалгандарын дигогакоккалар, ал олар моншак,тэр1здене орналасса стептококкалар, терт-терттен { байланыса орналаскдндарын тетракоккалар, клеткалары сепзден топтаскдндарды сарциналар деп атайды. Клеткала ры жуз1м шоктары сияктанып шоиьфланган бакгериялар — стафилакокгар. Коккалар кебшеее козгалмайды жене спора тузбейд1>. Таякша тер1зда бакгериялар клеткаларыньщ узындыгы- на, енше жене спора орналаскдн уштарынын пшпнше кд- рай ажыратылады. Белгип 6ip жагдайга тап болганда таяк- п ша тер1зд1 клеткалар споралар тузедь Олар бацилдер деп аталады (Вас. subtilis). Ал спора тузбейгшдерш бакгериялар деген (Lactobac. plantarum). Коккалар сиякты таякша бак- териялардьщ клеткаларыда ею-екщен (диплобактериялар) жене диплобацилдер т1збектеле (стрептобактериялар жене стрептобацилдер) орналасады. Кептеген таякша тер!зд1 бактериялар клеткаларынын узындыгы 1-5 мкм, ал еш 0,5-1 мкм-ге дейш барады. Булардьщ шинде колайсыз жаг дайга тап болганда пшпш денгелек ерекше денешж — спо ра тузетшдер1 де бар]^ ТИректелген бактериялардын клеткалары таякша тер1зд1 болганымен олар иректелш келедь Егерде сол иректердщ жеке ездер1 жалпы иректщ терттен б1р!нен аспаса, оларды вибриондар (vibriodesulfuricans) деп атайды. Ирекгелген бак териялар 6ip немесе б!рнеше ирек буындардан турса, оларды спириллалар (spirillum desulfuricans), ал хтптптд кептеген ирек- I тен буындардан куралса, оларды спирохеталар (spirocheta denjma) дейддд ГМикроорганизмдердщ ишнде жшше тер1здшер1 де кез- деседь Олар кеп клеткалылар ж ене аз топ. Булардын н еп зп екищерше Beggiatoa жене Fhiothrix жатады. Олар жш шелер кем еп м ен субстратна бекшй. Кейб1р жшше бактериялардын сырты шырыш кдбыкпен капталган. Бутан Leptothrix, Q renothrix жатады. Олар ipi орга- н изм дер, ж ш ш елердш узындыгы 40 м км, ал кальщ - дыгы 4 мкм болады. Олардын Chloroflexus тобынын узындыгы 300 мкм-дай. 7 Клетка кдбыргасы жок, бактериялар тобын микоплазма- л ар деп атайды . С он д ы ктан да олардын; жүктеу/скачать 5,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|