Контрольный экземпляр

TipinuiiK ортасындагы к о р е к п к заттар таусылганда, 
ягни бактериялардьщ вегетативтйс клеткалары все алмай- 
тын баскд да колайсы з жатдайларга тап болтанда спора 
туз1лед1. С п о р ан ы о р га н и зм н щ к о л ай сы з ж агдайга 
беййлделушшйс касиетшш, н ети ж ей деп кдраута болады. 
BipaK споралар сол коректйс ортада есш -ен ш , вегетатив­
тйс форма тузе алатындыктан оларды тур й р п м ш н щ 6ip 
б е й н е а деп те айтамыз. С поралар колайсы з ортага тым 
тез
1
мдь Оларды узак кдйнатса да TipuiuiiK б елпсш жой- 
майды. Тыныш тык кушнде споралар сырткы ортада (то- 
пыракта, суда, есшдЬктерде) TipuiuiiriH жоймай, ондаган 
жылдар с акта л уы мумкш . Колайлы жагдай тутанда олар 
кдйтадан ecin шыта алады.
Бактериялардьщ б
1
ркдтар курылымын тек электронды 
микроскоппен тана зерттеуге болады.
1.2. Ашьпкыш микроскоптык саныраукулактар (лрожжылар).
Ашыткыш саны раукулактар — 6ip клеткалы м и крос­
к о п т ы к с а н ы р а у к у л а к т а р (-§=еурет). К л е т к а с ы н ы н
диаметр! 8-15 м (м икрон миллиметрдщ м ы цнан 6ip б е- 
Iniri). Ilim iHi эллипс, алмурт, д ед гел ек ж е н е ц илиндр 
Tepiafti. Вегетативтйс, жы ныссы з ж ене ж ы н ы сты к жол- 
дармен кебейед1, козгалм айды . Вегетативтйс жолмен 
кебейгенде буршйсгер тузедь Оларга Saccharamyces жене 
^painyces жатады. Кейде кебейген клеткалар 6ip-6ipiHeH 
белш бей 6ip жерге шогырланып орналасса, онда нагыз 
мицелий тузшедь Ж ы ныссы з жолмен спора тузу аркы ­
лы кебейедь Ж ынысты жолмен кебейгенде де арнаулы 
кдпш ы ктарда спора тузш едь С поралары колайсы з о р ­
тага 
Т езш д а. 
Олардьщ ты ны ш ты к формасы — хламидос- 
поралар. Ол липид сиякты коректйс заттарды н корьш а 
бай, д ец гелек кдлын кабыгы бар клеткалар. Ж ацадан 
жасалган коректйс ортага сепкенде оларды н клетка 
кабыгы шапшан ыдырайды да, буршйстену1 ете белсенд! 
журедь Кейб1рщ щ клеткасы б елш и 6ip жагдайга тап 
болтанда, по.шсахаридтерденга^>атын шырыш капсула- 
лармен коршалады. ^дрос^щ ггоплазм адан ею кдбат са- 
нылауы бар жаргакдхаменокдгауланган. ^д р о н ьщ шгщ- 
де ядрош ы к болады. 
/
1

5-сурет. Ашыткылар:
А — ашыткыш сацыраук.улак}пар, Б — аскоспорапар.
Яд рода ене-бойы митохондрий болады. Оныц клетка- 
дагы саны жузден мьщга дейш барады. Барлык эукариот- 
тар сиякты ашыткыш сацыраукулактарда цитоплазмалык 
мембрана жаксы дамыган. Онда эндоплазматикалык тор, 
Гольджи аппараты жене мезосомалар орналаскдн. Белгш 
6ip корекпк ортада ес
1
ргенде ашыткыш саныраукулактар 
клеткасьшда кор заттары жиналатыны байкалады. Оган дэн 
тэр1здес гликоген мысал бола алады Ашыткыш садырауку- 
лакгар липидтерде жиналады. Вакуолвде полифосфат дендер1 
туршде жиналган волютинд1 керуге болады. Практикалык 
сабактарда кебшеее нан ашыткыш саныраукулактары кол- 
данады. Сут кьгшкылы ашу процесш зерттегенде онда жак­
сы lipminiic ететш Oidium lactis ашыткыш сань!раукулакта - 
рын кдрастырамыз.
Акт иномицетт ер
немесе сэулел1 саныраукулактардын (6- 
сурет) баска микроорганизмдерден айырмашылыгы оньщ зен 
саныраукулакгарыньщ мицелий сиякты узын, бутактанатын 
мицелшнщ болуында. Жалпы альш Караганда санырауку- 
лактар мен бактериялардагы болатьш кдеиеттердщ актино- 
мицетгерге де тен екендш белгш.
12

6-сурет. Актиномицеттер.
1
— 
мицелийлер, 2
— 
спора тасымалдаушы.
Кдтты коректйс ортада ескен акшномицеттерд ен оларга 
тэн курылымдар мен колониялардьщ бояуын жэй кезбен 
керуге болады. Бул колониялардын 6ip жартысы коректйс 
орта шпнде орналасса, калган белш ауа мицелш туршде, 
онын бетшде ест-енеда. Оньщ ушъгнда споралар орналас- 
кдн бутакшалар немесе споратасыгыштар тузитедд. Спора ор- 
наласкан бутакцхалардыц 6ip белтмен немесе спораларымен 
актиномицеттер кебейеда.
Актиномицеттер баскд микроорганизмдер сиякты таби­
гатта кен тараган жэне олардьщ манызы зор болады. То­
пыракта олар эр турт заттардьщ я й налы мы на белсене кдты- 
сады. Б1ркдтар актиномицеттерден наукдска шипа дэршер 
алынады.
1.3. Мицелил! микроскоптык сацыраукулакхар.
Микробиологияда зерттеу объекте! ретшде колданыла- 
тын мицелшп микроскоптык сацыраукулактар непзшен уш 
клаекд жатады: Lygomycetes, Ascomycetes жэне Deuteromycetes 
(F.imperfecti). Олардьщ клеткалары узынша пйшщц, бугак- 
талган жш шелер — мицелиден турады. Вегетативтйс 
мицелилершщ диаметр! 5-тен 30 мкм-ге дейш барады. Гифтер1 
жэй кезге керше береда, мицелипер! кеп клеткалы. Keii6ip 
микроскоптык саныраукулактар ете купгп
13

тарамдалган гифтерден, ягни склероцилардан турады. Бул 
крлайсыз жагдайга там тез
1
МД
1
, тыньплтык жагдайдагы орган. 
Мицелит сацыраукракгар козгалмайды. Оларга Penicillium 
жене Aspergillus 

жүктеу/скачать 5,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: