(тауардың сәндік т.б.ҥлгілерге сәйкестігі, ақаудың болмауы  немесе болуы және т.б.)

161 
15 кесте – Ӛнімнің бәсекеқабілеттілігі критерийлерінің жіктелуі 
Жіктеу белгісі 
Бәсекеқабілеттілік критерийі
Қанағаттандырылатын 
қажеттіліктердің тҥрлері 

Сапа деңгейі 

Әлеуметтік мекен-жайлық 

Шынайылық

Қауіпсіздік 

Тҧтынушылық тҧрғысынан
жаңашылдығы 

Имидж 

Ақпараттандырылуы 

Тҧтыну бағасы 
Ескерілетін сипаттамалардың саны 

Бірлік 

Топтық 

Жинақталған
 «Сапа деңгейі» критерийі
ӛнімнің 
базалық деңгейден
бастап (мысалы, 
азық-тҥлік ӛнімдері есебінен физиологиялық қажеттіліктер) 
алға жылжушы 
ерекшеліктерімен 
аяқтай отырып (эстетикалық кажеттіліктер, мысалы, киім, 
жиһаз және т.б. есебінен сатып алушының белгілі бір критерийге жатқызылуын 
сипаттайтын 
қажеттіліктер) 
қажеттіліктердің 
кешендік 
сҧранысын 
қанағаттандыруға деген қабілетін бағалауға мҥмкіндік береді. 
Тауардың «жаңашылдық критерий»
деңгейі оның белгілі кӛрсеткіштерді 
жақсарту есебінен 
айқын қажеттіліктерді
, сонымен қатар тҧтынушы әлі 
сезініп ҥлгермеген қажеттіліктер немесе жаңа туындаған қажеттіліктерді, яғни 
жасырынды (латентті)
қажеттіліктерді қанағаттандыру қабілетін анықтайды.
«Ақпараттандырылу» критерийі
қҧзіретті тҧрғыдан таңдау ҥшін 
тауарлардың бәсекелік артықшылықтары туралы ақпаратты алуға деген 
ҧмтылысынан туындаған қажеттіліктерді қанағаттандыруға мҥмкіндік береді. 
«Әлеуметтік мекен-жайлық» критерийін
қолдану ӛнімнің қасиеттерін 
әлеуметтік топтың немесе адамның дара қажеттіліктерін ӛтеу қажеттілігін 
анықтауға бағытталған.
«Имидж» критерийі
ӛнім дайындаушының (сатушының, қызмет 
кӛрсетушінің) беделін сипаттайды және сапа туралы мәліметтер тапшылық 
болған жағдайда, функционалды және қаржылық тәуекелді болдырмас ҥшін 
жабдықтаушының жоғары беделіне сҥйенуге мҥмкіндік береді.
«Тҧтыну 
бағасы» 
критерийі
сатып 
алушының 
материалдық 
мҥмкіндіктеріне сәйкес болатын ӛнімді сатып алу мен пайдалану қажеттілігін, 
оның материалдық игіліктерді алуға деген ҧмтылысын сипаттайды. 
Бәсекеқабілеттілікті бағалау кезінде ескерілетін
сипаттамалар санына 
байланысты 
бірілік және кешенді критерийлер болып бӛлінеді
. 
 
Бәсекеқабілеттіліктің бірлік критерийі 
бәсекеқабілеттілікті анықтайтын 
қарапайым сипаттамалардың бірін сипаттайды.
 
Мысал ретінде сату бағасын, 
приборды автоматтандыру дәрежесін келтіруге болады.
 

162 
Бәсекеқабілеттіліктің кешенді критерийі
 
бәсекеқабілеттілікті анықтайтын 
сипаттамалар жиынтығынан тҧрады. Оның тҥрлері 
топтық
және 
жинақталған
критерийлер болып табылады. 
Бәсекеқабілеттіліктің топтық критерийі
 
– бҧл қандай да бір жағынан 
тауардың бәсекеқабілеттілігін анықтайтын сипаттамалар тобынан тҧратын 
кешенді критерийі.
Бірлік және топтық критерийлерінің тҥсініктері біршама шартты. Ӛйткені 
бәсекеқабілеттілікті бағалау шарттары мен субъектілері алуан тҥрлі болуы 
мҥмкін. Кейбір критерийлер бірлік, сонымен қатар топтық критерий ретінде де 
болуы мҥмкін. Мысалы, 
сату бағасы
тҧтынушы тҧрғысынан
– 
бірлік 
критерий
, ал 
дайындаушы – кәсіпорын тҧрғысынан
– 
топтық
болып 
табылады.

жүктеу/скачать 2,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: