Есте сақтаудың әр түрлі түрлерін зерттеу әдістері

150. Есте сақтаудың әр түрлі түрлерін зерттеу әдістері. 
Жадты зерттеудің негізгі әдістерінің бірі - сауалнама. Жады зерттелетін адам оқудың 
алдындағы күндері тікелей болған оқиғалар туралы, сонымен қатар оның өміріндегі 
негізгі оқиғалар мен қоғамдық-саяси оқиғалар туралы, оқылған кейбір кітаптардың 
мазмұны, көрген фильмдер туралы айтуы керек. Мұндай зерттеу адамның жадында 
сақтау ерекшеліктерін, оның қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді жадының жай-күйін 
білуге мүмкіндік береді. 
Науқастардың жадын зерделеу кезінде науқастың бүгін таңғы асы бар ма, таңғы асқа, 
түскі асқа, кешкі асқа қандай ыдыс-аяқтар қойылғанына қатысты сұрақтарға жауаптардың 
маңызы өте зор. Бұл пациенттің ағымдағы оқиғаларды есте сақтау қабілетін анықтауға 
мүмкіндік береді. Амнезияны, ретроградты және антероградты анықтау үшін науқастың 
аурудың басталуынан кейінгі немесе аурудың алдындағы кезеңде болған оқиғаларды еске 
түсіретіндігін анықтау өте маңызды. Өзіңіз туралы пациент айтқан ақпаратты 
туыстарының мәліметімен салыстыру пайдалы. 
Жадтың жай-күйін эксперименттік тексеру үшін тақырыптар буындардан, сөздерден, 
сандардан, қысқа әңгімелерден тұратын қайталанатын жиынтықтар ұсынылған.
Тұсаукесер тәсілін өзгерту арқылы (мысалы, жеке карточкаларға жазылған сөздер және 
сөздермен презентация) сіз әртүрлі жад түрлерінің ерекшеліктерін зерттей аласыз. 
10 сөзді жаттауға арналған кең таралған үлгідегі презентация. Бір немесе бірнеше рет (6-
7 рет) презентациядан кейін тақырыпты дұрыс шығарған сөздер саны есептеледі.
Тақырыпты жадында сақтау процестерін зерделеу үшін олардан алғашқы сөз сөйлеуден 
кейін белгілі бір уақыт аралығында (15 минут, 30 минут, 60 минут, 180 минут және т.б.) 
сол сөздерді қайталауды сұрайды. Тест пәнінің сөздерді дұрыс көрсету тәртібін дұрыс 
есте сақтау қабілеті де ескеріледі. 
Есте сақтауға араласудың әсері алғашқы 10 сөзден бірнеше минут өткен соң жаңа сөздер 
немесе сандар жиынтығын ұсыну арқылы зерттеледі. Содан кейін тақырыпқа алдымен 
берілген сөздер жиынтығын көбейту сұралады. Әдетте есте сақтаудың 
алаңдаушылығының әсерін зерттеу үшін келесі әдіс қолданылады: тақырыптар берілген 
жиыннан алынған сөздерді қайталағаннан кейін, оларды басқа тақырыптағы әңгімелерден 
алшақтатады, содан кейін олардан берілген сөздерді қайталауды сұрайды.
Алаңдаушылықтың жоғарылауы жағдайында қайталау нәтижелері айтарлықтай 
нашарлайды. 
Тақырыптың логикалық немесе семантикалық жадын зерттеу үшін олардан оқылған 
әңгімелер мазмұнын қайта қарастыру сұралады: әр түрлі күрделілік пен ұзақтығы бар 
әңгімелер ұсынылған. 

126ЖМ Назарқұл Еркебұлан 
Жадты зерттеу әдістері тек жүйке және психикалық аурулар клиникасында ғана емес, 
сонымен қатар соматикалық клиникада астения, шаршағыштық, инфекциялық немесе 
тамырлы аурулардан туындаған жалпы әлсіздік, эндокриндік аурулармен және т.б. 
қолданылады.