Сөздердің байланысу тəсілдері мен түрлері обөЖ 2


БОЛАТЫН СИНТАКСИСТІК ТƏСІЛДЕР , НЕГІЗІНДЕ, МЫНАЛАР



Pdf көрінісі
бет2/3
Дата18.10.2023
өлшемі2,82 Mb.
#118730
1   2   3
Байланысты:
Срсп синтаксис

БОЛАТЫН СИНТАКСИСТІК ТƏСІЛДЕР , НЕГІЗІНДЕ, МЫНАЛАР:
01
02
03
1. ЖАЛҒАУЛАР (СЕПТІК, ТƏУЕЛДІК, КӨПТІК, ЖІКТІК). МЫСАЛЫ: ЖАСТАРДЫҢ
МІНДЕТІ ДЕГЕН СӨЗ ТІРКЕСІНДЕГІ ЕКІ СӨЗДІҢ АЛДЫҢҒЫСЫ ІЛІК ЖАЛҒАУДА,
СОҢҒЫСЫ ТƏУЕЛДІК ЖАЛҒАУДА АЙТЫЛУ АРҚЫЛЫ БАЙЛАНЫСҚАН
2. ШЫЛАУЛАР (ДЕМЕУЛЕР, ЖАЛҒАУЛЫҚТАР). ОТАНЫМ ҮШІН АТТАНАМ,
КӨРГЕН САЙЫН СҰРАЙДЫ ДЕГЕНДЕР ШЫЛАУЛАР АРҚЫЛЫ
БАЙЛАНЫСҚАН.
3. СӨЗДЕРДІҢ ОРЫН ТƏРТІБІ БИІК ТАУ, ТЕМІР КҮРЕК, ХАТ ЖАЗ,
БІЛІМ АЛ ДЕГЕН СӨЗ ТІРКЕСТЕРІ ЕШҚАНДАЙ ЖАЛҒАУСЫЗ ТЕК
ҚАТАР ТҰРУ АРҚЫЛЫ БАЙЛАНГЫСҚАН.
4. ИНТОНАЦИЯ. БҰЛ – КІТАП. ЖАҚЫП – БРИГАДИР –
ИНТОНАЦИЯ АРҚЫЛЫ БАЙЛАНЫСҚАН
04


Сөз тіркесінің қосымшалар арқылы
байланысуын сөз еткенде мынаны
нақтылай түсу керек. Байланыстың бұл
түріне көптеген еңбектерде
көптік
септік 
жіктік
тәуелдік
жалғаулары жатқызылып жүр. Әрине,
септік, тәуелдік жалғаулары
арқылы байланысқан тіркестер күмән
туғызбайды. Бірақ көптік
жалғаулары әр уақытта сөз бен сөзді
байланыстыра алмайды, тек өзі жалғанған
сөзге көптік мағына үстейді.


СӨЗДЕРДІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСУ
ТƏСІЛДЕРІ НЕГІЗІНДЕ ҚАЛЫПТАСҚАН
СИНТАКСИСТІК БАЙЛАНЫС ЖҮЙЕСІН
СӨЗДЕРДІҢ БАЙЛАНЫСУ ФОРМАЛАРЫ
ДЕЙМІЗ.
ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ СӨЗДЕРДІҢ
СИНТАКСИСТІК БАЙЛАНЫСУ ФОРМАЛАРЫ
МЫНАЛАР: 1) ҚИЫСУ, 2) МАТАСУ, 3)
МЕҢГЕРУ, 4) ҚАБЫСУ, 5)ЖАНАСУ.
 


Қиысу - синтаксистік байланыстың көп қолданылатынт
түрі. Қисыу да - сөйлемдегі бағыныңқы мүше басыңқы
мүшенің грамматикалық тұлғасына не грамматикалық
мақынасына қарай тұлғаланады. Мысалы: Мен көрдім ұзын
қайың құлағанын деген сөйлемде мен көрдім –қиыса
байланысқан сөздер. Онда мен деген бастауыштың I
жақтық грамматикалық мағынасымен үйлесіп, көрдім
деген баяндауыш та бірінші жақтық жіктік жалғауда
айтылған. Сіздер талапты жеткіншектерсіздер дегенде,
баяндауыш сіздер деген бастауыштың II жақтық
грамматикалық мағынасына жəне –дер деген
грамматикалық тұлғасына қарай, дəл сондай жалғауларда
айтылып қиысып тұр.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет