1. Көліктік-логистикалық инфрақұрылымның тиімділігін бағалаудың теориялық-әдістемелік негіздері
көліктік инфрақұрылым логистикалық инфрақұрылыммен біріктіріліп, көліктік-
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
ХКД Дәріс 3
| көліктік
инфрақұрылым логистикалық инфрақұрылыммен біріктіріліп, көліктік- логистикалық инфрақұрылымды құрайды. Сурет 1.7 – Көлік инфрақұрылымының негізгі элементтері Көліктік инфрақұрылым логистикалық инфрақұрылыммен өзара әрекетке түспесе тиімді жұмыс жасай алмайды. Біздің көзқарасымыз бойынша, теориялық тұрғыдан алғанда көлікті және логистикалық инфрақұрылымдар жеке-жеке жұмыс жасай алады, кеңестік кезде ол солай да болды. Бірақ нарық жағдайында көлік және логистикалық инфрақұрылымның арасында көлікке де, логистикаға да қатысты жалпылық болуы мүмкін. Қоймалық және көліктік шаруашылықтың біріктірілуі белсенді жүзеге асырылады. Қосымша инфрақұрылымның элементтерін қолданудың үйлестірілуі нығайтылады. Көлік және қойма тек жеке операциялар арқылы дәстүрлі байланыса отырып (тиеу, түсіру), тығыз өзара тәуелділікке ие болады. Бір мақсатты нысандандыру қорытынды нәтижеге жету үшін олардың қызметін біріктіреді. Олардың технологиялық үдерістері кішкентай бөлшегіне дейін үйлесіп, барлық жұмысты бірлескен кестемен орындауға мүмкіндік береді [59, 60]. Көліктік инфрақұрылым нарықтың немесе нарық шаруашылығы инфрақұрылымының элементі және құраушы бөлімі болып табылады. Егер ол Көліктік-логистикалық кәсіпорын (көліктік ұйымдар, логистикалық компаниялар, экспедициялық агенттіктер және басқалары) Хабарламаның эксплуатациялық жолдары (автожолдар, т/ж жолы, су жолдары, әуе жолдары, құбырөткізгіштер Көлік сервисінің объектілері (терминалдар, вокзалдар, КЖО, құю станциялары және Көліктің барлық түрінің жылжымалы құрамы (автомобилдер, жылжымалы теміржол көлігі, теңіз, өзендік, әуе Көліктік-логистикалық инфрақұрылым болмаса негізгі өндіріс пен өндірістік емес салалардың бөлімдері мен салаларының ғана қызмет көрсетуі мүмкін емес. Сонымен қатар нарықтың сан қилы түрлерінің (тауарлық, шикізаттық, еңбек және басқалары) қызмет етуі мүмкін емес. Өйткені әртүрлі нарықтарды құру және дамыту олардың даму деңгейі. Көліктік инфрақұрылымымын қамсыздандырылуымен тікелей байланысты. Көліктік инфрақұрылымның міндеттері - өндіріс, үлестіру, айналым және тұтыну салаларын бір тізбекке бекіту. Аймақтық экономикадағы материалдық, қаржылық және ақпараттық ағындардың жеделдетілген айналымын қамтамасыз ету. Аймақтық экономиканың бір жүйесі ретінде көліктік инфрақұрылым нарықтық қатынастарды құрудың қажетті жағдайларын қамтамасыз етуге арналған. Барлық элементтер аймақ деңгейінде бір-бірімен байланысты. Нақты көлік түрімен бекітілген жол бойынша тасымалдау міндетін шешетін көліктік кешенінен көліктік логистикалық жүйесінің айырмашылығы. Ол жеткізудің берілген тізбегі бойынша жүктің анықталған категориясын тасымалдау үшін логистикалық тізбек құрады (кесте 1.2). Кесте 1.2 – Көліктік және логистикалық кешеннің көліктік-логистикалық жүйеден айырмашылығы Негізгі элементтері Көліктік кешен Логистикалық кешен Көліктік-логистикалық жүйе 1 2 3 4 Басқару Көлікті басқару жүйесі Логистиканы басқару жүйесі Тауарлар қозғалысын жоспарлау және бақылаудың біріктірілген жүйесі Инфрақұры -лым Көліктік инфрақұрылым Логистикалық инфрақұрылы м Жүктің құнына қосылған операцияның кеңейтілген үлесімен көліктік инфрақұрылым (контейнерлік терминалдар, жүкті кедендік рәсімдеу орталығы және т.б. 1.2 - кестенің жалғасы 1 2 3 4 Жылжымал ы құрамы Көліктің барлық түрлері Қоймалар, ыдысты орау, қоймалық және манипуляциял ық жабдықтар Барлық логистикалық тізбек бойынша жүкті интермодалды тасымалдау үшін көлік және буып-түю операторлар Көліктік компаниялар Логистикалық компаниялар Көліктік компаниялар және логистикалық делдалдар (3PL) және интеграторлар (4PL) міндеттері Тасымалдауды көліктің анықталған түрімен тапсырысшы анықталған жолмен орындау Логистикалық қызметтерді орындау Жеткізудің анықталған тізбектері шегінде жүктің анықталған категориясы үшін логистикалық тізбектерді құру шарттары Ескерту - Әдебиеттер көздерін жалпылау негізінде автормен құрастырылды КЛЖ елдің ұлттық қауіпсіздігінің міндеттерін шешуге және экономикалық дамытуды мүмкіндігінше жеделдетуге, бәсекеге қабілеттілікті жоғарылатуға бағытталаған. Жолаушылар мен жүктің тиімді орын ауыстыруын қамтамасыз ететін мемлекеттік реттеу ережелері, көліктік- логистикалық ұйымдар (компаниялар), көлік құралдары инфрақұрылымының элементтерінің жүйесі болып саналады. Осылайша, көліктік және логистикалық инфрақұрылымды жіктеуде екі тәсіл пайда болады. Бірінші жағдайда, көліктік инфрақұрылым басты рөлді ойнайды және осыған екінші орындағы рөлмен инфрақұрылымның логистикалық құраушылары қосылады (көбінесе ТМД елдерінде), басқа жағдайда логистикалық инфрақұрылымға негізгі рөл беріледі, сонымен қатар көліктік және логистикалық құрылымдарды тең дәрежеде қосады (еуропалық елдер). Біздің көзқарасымыз бойынша жіктеу сұрағын қарастыру кезінде қызметтік белгілері бойынша объектінің құрамына элементтерді енгізіп және бөлуді қолдана отырып бір ымырағы келуге болады. Мысалы, көліктік инфрақұрылымның құрамына тек техникалық жақтарын енгізу (жолдар, ішкі су жолдары, порттар, әртүрлі коммуникациялар, әуежайлар және алуан түрлі көліктерді байланыстырудың басқа да нүктелері және басқалары) және логистикалық инфрақұрылымның құрамы (қоймалар, ыдыстар және басқалары). Ал тең дәрежеде көліктік, сонымен қатар логистикалық инфрақұрылымға жатқызылатын инфрақұрылымның объектілерін көліктік- логистикалық инфрақұрылым құрамына енгізуге болады (мысалыға, көліктік логистикалық орталықтары, жүктік немесе жолаушылар терминалдары және басқалары) (сурет 1.8). Көліктік инфрақұрылым Логистикалық инфрақұрылым Көліктік- логистикалық инфрақұрылым Жолдар, порттар, |