ҚҰЗЫРЕТТІЛІК – ШЫҒАРМАШЫЛ ТҰЛҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА

130 

 

әркімнің  өзінің  білім  алуға  деген  жеке  әлеуетін  қоғамда  барынша  пайдала- 

нуға көмектесетін оқыту жүйесін дамытуды қамтамасыз етуді көздейді.  

Қоғамдық  дамудың  қазіргі  үрдісі  өзінің  іс-әрекетін  тиімді  жоспарлай 

алатын,  танымдық  қызметінде  алынған  білімді  орынды  пайдалана  білетін, 

түпкі  нәтижеге  жету  үшін  әртүрлі  топтардағы  адамдармен  тиімді  қарым-

қатынас  диалогіне  түсе  алатын  білімді  тұлғаны  тәрбелеу  мәселесін  қойып 

отыр. 

Сапалы  білім  алған,  танымдылығы  жоғары,  құзыретті,  бәсекелестіктің 

қайсыбір  мықты  тегеурініне  төтеп  бере  алатын  оқушылар  ғана  болашақтың 

кілтін  аша  алады.  Еліміздің  жаһандық  дүниеде  даралануы  білімді,  жігерлі, 

ұлттық санасы рухани бай жас ұрпақ арқылы іске асады. 

Осындай ұрпақ тәрбиелеуде қазақ тілін оқытудың мақсаты: 

– Қазақ тілінде сөйлей (ойын жеткізе) алатын тұлға – тілдік тұлға; 

– Қазақ тілінде дітін орындата алатын тұлға – коммуникативтік тұлға; 

– Қазақ  тілінде  ойлайтын,  қазақ  мәдениетін  меңгерген  тұлға  –  тілдік-

мәдени тұлға тәрбиелеу. 

Бүгінгі  таңда  жалпы  орта  білім  беруді  жетілдірудің  негізінде 

құзыреттілік тәсілді алу ұсынылып жүр. Қазақстан Республикасы 2015 жылға 

дейінгі  білім  беруді  дамыту  тұжырымдамасында  да  білімге  бағытталған 

мазмұнды  құзыреттілік,  яғни  нәтижеге  бағдарланған  білім  мазмұнына 

алмастыру қажеттілігі көрсетілген.  

Құзыреттілік  ұғымы  «білім»,  «білік»  және  «дағды»  (ББД)  сияқты 

ұғымдарды қамтиды. Бірақ бұл ББД-ның жаңаша жай ғана жиынтығы емес. 

Құзыреттілік оқыту нәтижесін (білім және білік) ғана емес, сонымен бірге ол 

оқушылардың  шығармашылық  іс-әрекет  тәжірибесі  мен  құндылық 

бағдарларының  жүйесін  де  көрсетеді.  Құзыреттілік  –  бұл  алынған  білімдер 

мен біліктерді іс-жүзінде, күнделікті өмірде қандай да бір практикалық және 

теориялық  мәселелерді  шешуге  қолдана  алу  қабілеттілігі.  Ол,  ең  әуелі 

мектептегі  оқыту  үрдісінде  қалыптасады.  Сонымен,  оқытудағы  құзыреттілік 

тәсіл білім беру нәтижесі ретіндегі оқыту сапасын қамтамасыз етеді, ал ол өз 

кезегінде кешенді әдіс-тәсілдерді жүзеге асыруды, мектептегі оқыту сапасын 

бағалаудың  біртұтас  жүйесін  құруды  талап  етеді.  Демек  «құзырет»  және 

«құзыреттілік» ұғымдарын мектептегі педагогикалық тәжірибеге енгізу білім 

берудің  мазмұны  мен  әдістерін  өзгертуді,  іс-әрекет  түрлерін  нақтылауды 

талап етеді. 

Құзыреттілік  тәсіл  бірінші  орынға  оқушының  хабардарлығын  емес, 

нақты  құбылыстарды  танып  білу  мен  түсіндіруде;  қазіргі  заманғы  техника 

мен  технологияны  игеруде;  практикалық  өмірде;  мамандық  таңдау  кезінде 

өзінің  кәсіби  білім  алуға  дайындығын  бағалауда;  еңбек  нарығын  бағдарлау 

қажет  болғанда;  өмірден  өз  орнын  анықтауға;  өмір  салтын,  кикілжіңдерді 

шешу  тәсілдерін  таңдауға  байланысты  мәселелерді  шешу  қажет  болғанда 

туындайтын өмірлік мәні бар мәселелерді шешу біліктілігін шығарады. 

131 

 

Б. Тұрғанбаева:  «Құзырлыққа  бағытталған  оқыту  үрдісінде  тәжірибелік 

жолмен  мәселені  шешу  мүмкіндігі  молаяды.  Осы  жағдай  біліктілікті 

арттырудағы екінші үлгіге көшірудің негізі бола алады». 

К. Құдайбергенова: Тұлға құзырлылығын қалыптастыру жолдары: 

– білім  беру  жүйесіндегі  жүйеге  кіретін  бала  жүйеден  шыққанда  түлек 

болады; 

– тұлғаның  ұжымға  енуі  арқылы  әлеуметтік-психологиялық  сипаты 

көрінеді, – деп тұжырымдайды. 

Құзыреттілік  тәсіл  білімдік  парадигмадан  біртіндеп  мектеп  бітірушінің 

қазіргі  көпфакторлы  әлеуметтік-саяси,  нарықтық-экономикалық,  коммуника- 

циялық  және  ақпараттық  қаныққан  кеңістік  жағдайында  тіршілік  ету 

қабілетін  көрсететін  құзыреттер  кешенін  игеруге  жағдай  жасау  дағдыларын 

қалыптастыруға қарай бет бұруды білдіреді.  

Ғалымдар  білім  берудегі  құзыреттілік  тәсілді  жүзеге  асырудың  төрт 

аспектісін ажыратады: 

– түйінді құзыреттер; 

– жалпыланған пәндік біліктіліктер; 

– қолданбалы пәндік біліктіліктер; 

– өмірлік дағдылар. 

Бұл  төрт  бағыттың  бәрі  біздің  мектептер  үшін  өте  қажет.  Бұлардың 

әрқайсысын орындау мектеп түлектерінің құзыреттіліктерін, олардың мектеп 

бітіргеннен кейін жұмысқа дайындығын арттыруға себептесетін болады.  

«Құзырлылық»,  «құзыр»  ұғымдарының  қолданыстағы  білім,  білік, 

дағдыдан айырмасы төмендегідей ажыратылады: 

А) білімнен  айырмасы  –  қызмет  жөніндегі  ақпараттық  сипатта  емес, 

өнімді қызмет формасы түрінде байқалады. 

Ә) дағдыдан  айырмасы  –  оқыған  материалды  топтастыра,  құбылыстар- 

ды,  заңдылықтарды  шығармашылықпен  пайдалана  отырып  өзгерте  алатын 

саналы қызмет. 

Б) біліктіліктен  айырмасы  –  дағдыға  автоматты  түрде  жету  немесе 

алмастыру емес, керісінше бірнеше пән дағдыларын кіріктіру, жалпы қызмет 

негіздерін сезіну. 

Қазіргі  кездегі  білім  берудегі  мұғалімнің  мақсаты  білім  мазмұнын 

игеруге  және  оны  өзінің  жеке  білімдік  капиталына  енгізуге  арналған 

ақпараттық  ортадағы  берілген  мүмкіндіктерді  қолдану  болып  саналады. 

Мына  заманда  біздің  оқушылардың  алдына  қойылатын  талаптар  да  күннен-

күнге,  жылдан-жылға  өсуде.  Заман  талабы  оқушылардың  бойында  түйінді 

құзыреттіліктерді қалыптастыру болып табылады.  

Білім 

беру 

жүйесінде 

оқушының 

бойында 

коммуникативтік 

құзыреттілікті  қалыптастыруда  ақпараттық-коммуникативтік  технологияның 

рөлі  ерекше.  Бұл  технологияны  қолдану  оқушылардың  қызығушылығы  мен 

белсенділігін  және  жұмыс  істеу  шеберлігі  мен  қабілеттіліктерін  арттырады. 

Бағдарламаны жақсы меңгеруге, өз жұмысын жоспарлауға, өз бетімен жұмыс 

132 

 

істеуге  үйретеді.  Оқушының қазіргі  заман  талабына  сай білім  алуына, білім 

сапасына тікелей әсер ететіндер – ақпараттық құралдар. 

Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай: «Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана 

шәкірт  жанына  нұр  құя  алады».  Мұғалімнің  ізденісі,  жан-жақтылығы 

айтылып кеткен құзыреттілік арқылы айқындалады. Құзыреттіліктің мазмұны 

жеке кәсіптік, интегралдық сипаттама ретінде төмендегі қызметтерді жүзеге 

асырумен анықталады: 

   

 

 

 

Болжау 

   

 

 

 

Ұйымдастыру 

   

 

 

 

Бақылау 

   

 

 

 

Реттеу 

   

 

 

 

Үйлестіру 

   

 

 

 

Сәйкестендіру 

   

 

 

 

Белсенділігін арттыру 

   

 

 

 

Зерттеу  

 

Оқыту  формасында  оқушының  өз  еркімен  білім  алуына,  материалды 

ойлау  қабілетіне  бағыттауға,  оқытуды  жаттанды  түрде  емес,  шығарма- 

шылықпен меңгертуге көңіл бөлу қажет. Оқушы қиялы жүйрік, жан дүниесі 

нәзік,  өзін  қызықтырған  істе  белсенді,  ақыл-қабілеті  дамыған,  сондықтан 

шығармашылық оған шын ләззат, қуаныш сезімін әкелуі тиіс. Оқушылардың 

шығармашылығын  дамыту  жолдарын  ақпараттық  және  коммуникативтік 

құзыретіліктер арқылы іске асыруға болады. 

Ақпараттық  құзыреттілік  арқылы  нақты  объектілер  көмегімен  қажетті 

ақпаратты іздеу, талдап таңдап (іріктеп) алу, ұйымдастыру, түрлендіру,сақтау 

және ақпаратты беру біліктері қалыптасады. Бұл құзыреттілік оқушының оқу 

пәндеріндегі және білім аймақтарындағы, сонымен бірге қоршаған дүниедегі 

ақпараттармен жұмыс істей білу дағдыларын қамтамасыз етеді. 

Коммуникативтік құзыреттілік – қажетті тілдерді, қоршаған адамдармен 

және оқиғалармен әрекеттестікте болу тәсілдерін білуді, топта жұмыс жасау 

дағдыларын,  ұжымдағы  әртүрлі  әлеуметтік  рөлдерді  меңгеруді  қамтиды. 

Оқушы  хат  жаза,  анкета  толтыра,  арыз  жаза,  сұрақ  қоя,  пікір  таластыра  т.б. 

білуі тиіс. Бұл құзыреттілікті оқу үрдісінде игеру үшін коммуникациялардың 

нақты  нысаналарының  қажетті  және  жеткілікті  саны  және  олармен  жұмыс 

тәсілі белгіленуі тиіс. 

Қазіргі  кезеңдегі  әдебиет  пәнің  мұғалімінің  міндеті  –  жас  буынды  сөз 

өнеріне  баули  отыра  оқытудың  шығармашылық  сипатын  күшейту,  сөйтіп 

баланың  жеке  қабілеті  мен  әлеуметтік  белсенділігінің  дамуына  жол  ашатын 

шығармашыл  тұлға  қалыптастыру.  Қазақ  әдебиетін  оқытуда  нәтижеге 

бағытталған іс-әрекетті құзыреттілік тұрғыдан жүзеге асыру – негізгі міндет. 

Құзырлылық – оқушы іс-әрекетінің сапасынан көрінетін білім нәтижесі.  

Оқушыларды  шығармашылыққа  бағыттау  мынадай  мәселелерді 

қарастыруы тиіс:  

– бағдарламалық-мотивациялық; 

– ізденушілік-зерттеушілік; 

133 

 

– тәжірибелік; 

– рефлексиялық – бағалаушылық. 

Бүгінгі  таңда  білім  саласының  алдында  дайын  білімді,  дағдыларды 

меңгеретін, қайталайтын ғана емес, шығармашылық бағытта жұмыс істейтін, 

тың  жаңалықтар  ашатын,  біртума  ойлау  қабілетімен  ерекшеленетін  жеке 

тұлға  қалыптастыру  міндеті  тұр.  Бұл,  әрине,  оқушылардың  шығармашылық 

әрекетін дамытуда маңызды мәселе. 

Ғылыми  зерттеулерге  сүйенер  болсақ,  оқушы  шығармашылығын 

дамытуда  «шығармашылық  тапсырмалар»  атауы  педагогикада  белгілі  екі 

құрамдас бөліктен тұрады. 

Шығармашылықты: 

– біріншіден, оқушылар дербес, өз бетімен ойдан жаңаны құрастырады, 

– екіншіден, жағдай тудырушы материалдар даярлап, шығармашылыққа 

икемдейтін ересек адамның қатысуы арқылы қарастырылады. 

Шығармашылық: 

– оқушыларға жалпы пәндер бойынша ұғымдарды меңгертеді; 

– оқыту  үрдісінің  білім  беру,  тәрбие  беру,  дамытушылық  сипатының 

арасын байланыстырады; 

– тиімді түрде іске асырылғанда іскерліктері мен дағдыларын қалыптас- 

тырады; 

– оқыту үрдісінің білімдік, тәрбиелік, дамытушылық міндеті – құзыретті 

тұлға; 

– логикалық ойлаудың негізі; 

– танымдық тұрғыдан оқытудың қайнар көзі; 

– ұлттық құндылықтарды дамытудың тиімді жолдары; 

– жан-жақты үйлесімді дамыған тұлғаның гумандық қасиеттерін бойына 

дарытады. 

Педагогке  жауапкершілік  жүктеледі,  жұмыс  нәтижесі  оның  іскерлігіне 

байланысты. 

Шығармашылыққа  баулу  шәкірт  бойындағы  талант  көзін  ашып,  тілін 

байытып, қиялын ұштау мен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізбек. 

Оқушыларды  келесі  жұмыстар  арқылы  шығармашылыққа  баулуға 

болады деп есептеймін: 

– сюжетті сурет бойынша әңгіме жазу; 

– жыл мезгілдерін, табиғат көріністерін көркем тілмен суреттеу; 

– нақыл сөздердің мәнін ашу; 

– мақал-мәтелдер негізінде әңгіме жазу; 

– жұмбақ, жаңылтпаш, бейнесөз құрастыру; 

– өз сыныптастарының (т.б.) портретін суреттеу, мінездеме беру; 

– автордың идеясын өз идеясымен өрбітіп жазу; 

– өлең құрастыру; 

– жансыз нәрселерді жандандырып әңгіме, ертегі жазу; 

– еркін тақырыптарға шығарма, ойтолғау, эссе жазу; 

– ұжым болып ертегі құрастыру; 

134 

 

– ұлы адамдар өміріне байланысты сұрақтар беріп, пікір айту; 

– ақын-жазушылар шығармалары бойынша пікір алмасу; 

– оқыған кітаптары бойынша ойтолғау жазу; 

– қоғамдағы әртүрлі өзгерістерге байланысты пікір айту; 

– баспасөз материалдары бойынша пікір айту; 

– өлеңді қарасөзге айналдырып мәтін құрау; 

– ақпарат құралдарын пайдалана отырып, реферат, баяндама жазу; 

– іс қағаздары үлгілерін жаздыру; 

– тақырыпқа сай диалог, монолог жаздыру; 

– оқиғаға қатысты өз ойларын айту; 

– автордың көзқарасы туралы айта білу; 

– көркем туындыны талдау, салыстыру, қорыту, шешім шығару, т.б. 

Әр  күні  өзгеріске  толы  бүгінгі  жауапты  кезеңде  замана  көшінен  қалып 

қоймай,  уақыт  талабына  сай  ертеңгі  болашақ  жас  ұрпақты  білімді  етіп 

тәрбиелеу  ұстаздарға  зор  жауапкершілікті  жүктейді.  Ол  мұғалімнен  үздіксіз 

ізденуді,  өз  білімін  үнемі  жетілдіріп  отыруды  талап  етеді.  Өйткені  еліміздің 

ертеңі – жас ұрпақтың қолында. Мұғалімнің шеберлігі мен жетістігі – сапалы 

білім  және  жақсы  тәрбие  алған  шәкіртінде.  Оқушы  шығармашылығын 

дамыту ісі үздіксіз жүргізіле бермек. Бұл  – қоғам талабына сай туындайтын 

қажеттілік.  

«Ұлт  данышпандары  арқылы  ұлы  мақсаттарға  жетеді»  деген  сөзбен 

ойымды аяқтағым келеді. 

 

Әдебиет 

1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. – Алматы, 2008. 

2. Қазақстан  Республикасының  2015  жылға  дейінгі  білім  беруді  дамыту 

тұжырымдамасы. 

3. Тұрғанбекова  Б.А.  Мұғалімнің  шығармашылық  әлеуетін  біліктілікті  арттыру 

жағдайында дамыту: теория және тәжірибе. – Алматы, 2005. 

4. Құдайбергенова К. Құзырлылық – тұлға дамуының сапалық критерийі  / Ғылыми-

практикалық конференция материалдары. – Алматы, 2008. 

5. «Қазақстан мектебі» журналдары. – 2010. 

 

 

ДИФФЕРЕНЦИРОВАННЫЙ ПОДХОД  

К ОБУЧЕНИЮ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ 

 

Л.И. Никандрова 

с.Башмачное, Железинский район, Павлодарская область 

 

В настоящее время идет реформация образования. На смену традицион-

ным  методам  обучения  приходят  инновационные  технологии,  методы,  обес-

печивающие  первоначальное  становление  личности  ребенка,  выявление  и 

развитие его способностей, формирование желания и умения учиться. Этому 

как  нельзя  лучше  способствует  применение  личностно-ориентированных  и 

деятельностных образовательных технологий.  

135 

 

В ходе работы над темой самообразования «Дифференцированный под-

ход  к  обучению  младших  школьников»  была  определена  цель:  творчески 

обосновать  и  экспериментально  проверить  эффективность  условий  индиви-

дуального  подхода  и  внутриклассной  дифференциации  процесса  обучения 

младших школьников. 

Одной из задач данного исследования стала разработка и апробация си-

стемы  дидактических  заданий  для  уроков,  ориентированных  на  реализацию 

внутриклассной дифференциации. 

За последние годы проблеме индивидуализации и дифференциации про-

цесса 

обучения 

посвящен 

ряд 

педагогических 

работ 

И.Э. Унт, 

А.А. Кирсанова, Г.Ф. Суворовой, С.Д. Шевченко и других авторов. 

Значительный  вклад  в  разработку  указанной  проблемы  внесли  работы 

учёных-методистов  А.Н.  Конева,  В.П.  Беспалько,  Е.А.  Климова,  М.Н.  Скат-

кина и др. 

В трудах педагогов определены содержание и структура данной пробле-

мы, предложены пути и средства её реализации. 

Осуществление  дифференцированного  подхода  к  учащимся  на  уроках 

необходимо начинать с выявления индивидуальных особенностей учащихся и 

состояния их знаний, реальных учебных возможностей. 

Изучив реальные учебные возможности школьников, необходимо разде-

лить условно класс на группы: 

в  1-ю  –  входят  учащиеся  с  ярко  выраженным  интересом  к  предмету, 

устойчивым  вниманием.  У  них  развита  связная  устная  речь,  они  умеют  ак-

тивно мыслить абстрактными категориями; 

во  2-ю  группу  входят  учащиеся  с  меньшим  уровнем  учебных  навыков, 

добросовестно относящиеся к заданиям; 

3-я группа – учащиеся с низким уровнем, здесь внимание к ученику осо-

бое, т к. причины отставания могут быть различные. 

Учебные возможности школьников различны. Кроме того, они могут ме-

няться, что бывает, связано с разнообразными обстоятельствами. Задача педа-

гога: внимательно следить за этими изменениями и вносить коррективы в ор-

ганизацию процесса обучения. 

Распределяя  учащихся  по  группам,  учитель  не  разъясняет  их  критерии 

классификации,  а  просто  подчеркивает,  что  это  делается  для  того,  чтобы 

предоставить возможность каждому выполнить задание самостоятельно. При 

этом  учитель  должен  стараться  исключить  возможности  проявления  зазнай-

ства у одних и явной неудовлетворенности у других. Ему следует быть сдер-

жанным  в  похвале  учащихся  с  высокими  учебными  возможностями,  но  по-

ощрять  малейшие  продвижения  учащихся  с  низкими  учебными  возможно-

стями. 

Для диагностики высоких, средних и низких учебных возможностей ис-

пользовались критерии, выделенные Ю.К. Бабанским: 

136 

 

1) уровень  развития  психических  процессов  и  свойств  мышления  и,  в 

первую очередь, умение выделять существенное в изучаемом, а также само-

стоятельность мышления школьников; 

2) сформированность навыков и умений учебного труда и, прежде всего, 

умение рационально планировать  учебную  деятельность, осуществлять  кон-

троль и выполнять в данном темпе учебные действия; 

3) отношения к учебе, ведущие интересы и склонности; 

4) осознание необходимости учебной дисциплины, настойчивость; 

5) работоспособность; 

6) образовательная подготовленность по ранее пройденному материалу. 

По  каждому  вышеуказанному  критерию  определяется  уровень  учебных 

возможностей учащихся (1 – обученность, 2 – интеллектуальные умения, 3 – 

самостоятельность мышления, 4 – работоспособность, 5 – отношение к уче-

нию, 6 – настойчивость в достижении поставленной цели, сознательная дис-

циплина) (приложение 1). 

Изучив  учащихся  с  помощью  выделенных  критериев,  определяю  их 

учебные возможности. Составление таблицы дает мне целостное представле-

ние об учебных возможностях всех учеников класса и помогает разделить их 

соответственно этим возможностям на группы, указанные выше. 

Предлагаемый  выше  анализ  поможет  учителю  применять  технологии 

дифференцированного  подхода.  На  отдельных  этапах  урока  целесообразно 

ученикам  с  высокими  учебными  возможностями  дать  задание,  требующее 

творческой активности, умения обобщать, мыслить абстрактно и смело рабо-

тать  с  новым  материалом,  выступать  главными  помощниками  учителя,  его 

ассистентами. Тогда активные ученики не будут подавлять других, благодаря 

неугасающему познавательному интересу к учению. 

Дифференцированный подход с учетом учебных возможностей каждого 

способствует их интеллектуальному развитию. При таком уровневом подходе 

становится возможным создание ситуации успеха. 

Дифференцированная форма обучения предполагает такое планирование 

учебной деятельности разных групп учащихся, при котором задания отлича-

ются не объемом, а типом конструкции.  

Группы создаются с опорой на данные об успеваемости учащихся.  

По технологии Караева, при организации проблемного обучения задачи 

формулируются на нескольких уровнях проблемности. Уровни проблемности 

отличаются степенью обобщенности задачи, предложений учащимся для ре-

шения, и степенью помощи, подсказки со стороны учителя. Уровни проблем-

ности: самый высокий; высокий; средний; низкий; в некоторых случаях 2–3 

уровня. 

По сути дела представляют собой несколько вариантов одного и того же 

задания.  Начиная  с  самого  высокого  уровня  проблемности  и  постепенно 

снижая  трудность  задания,  учитель  помогает  каждому  ученику  решить  про-

блему.  Сущность  уровней  проблемности  заключается  в  следующем.  Про-

блемная  задача,  сформулированная  на  самом  высоком  уровне,  не  содержит 

137 

 

подсказки; на высоком уровне содержит одну подсказку; на среднем уровне – 

две подсказки. Проблемная задача, сформулированная на низком уровне, со-

держит  ряд  последовательно  предполагаемых  заданий  и  вопросов,  которые 

постепенно подводят учащихся к выводу. 

При составлении разноуровневых заданий использовалась матрица зада-

ний по Блуму. 

 

Таксономия 

учебных задач 

Глагол 

С чем оперируется 

1 уровень 

Знание конкр. данных; 

Знание средств, которые 

позволяют оперировать дан-

ными; 

Знание абстракт. представ-

лений 

Определить, усвоить, отли-

чать, вспоминать, распозна-

вать 

Словарь, понятия, термино-

логия, значения, определе-

ния, элементы, расположе-

ние, критерии, действия, 

классификация 

Практические знания 

Вспомнить, идентифициро-

вать, найти, распознать 

Применение, символы, пра-

вила модальности, пред-

ставления, классификация, 

категоризация, характери-

стика 

2 уровень 

Понимание 

Переложение, интерприта-

ция 

Трансформировать, выра-

зить собственными словами, 

записать в иной форме, пе-

реформулировать, устано-

вить, заполнить, определить 

Отношения, существенные 

факты, выводы, заключения. 

Значимые элементы 

3 уровень 

Применение 

Применить, обобщить, вы-

брать, развить, установить 

связи, классифицировать 

Законы, выводы, обобщения. 

Процессы 

4 уровень 

Анализ 

Определение элементов, 

установление связей 

Доказать, идентифициро-

вать, распознать, классифи-

цировать, анализировать, 

сравнивать, выводить, дока-

зать  

Гипотезы, выводы, конста-

тирование фактов, аргумен-

ты, причины 

5 уровень 

Синтез 

Создание собственного про-

изведения 

Написать, произвести, рас-

сказать, передать, создать, 

модифицировать, докумен-

тировать 

Структура, модель, проект, 

обобщение, сочинение 

 

Так как большую часть времени на уроке при осуществлении дифферен-

цированного  подхода  дети  работают  самостоятельно,  то  на  первых  этапах 

необходимо  обучать  их  методам  и  приемам  приобретения  знаний  (инструк-

таж, работа по алгоритму, работа в парах и в группе, самопроверка, взаимо-

проверка  ит.п.),  а  не  набору  тех  или  иных  фактов  и  применению  их  в  про-

стейших случаях.  

Для  подготовки  учащихся  к  самостоятельной  деятельности,  развития 

навыков  самостоятельной  деятельности  на  первых  этапах  использую  следу-

ющую схему: 

138 

 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: