Геоморфология

1. Адамның геоморфологиялық әрекеті.

2. Антропогенді үрдістер

3. Антропогенді бедер пішіндері

— геоморфологияның теориялық және   қолданбалық   бағыты.   Ол   қай   деңгейде   болса

да геоморфологиялық   жүйенің адам   экологиясы жүйесімен   —   әлеуметтік-техникалық

жүйемен,   яғни   адамның   іс-әрекетімен,   тіршілігімен   қарым-қатынасын,   байланысын

зерттейді.   Экологиялық   геоморфологияның   негізгі   міндеттері геоморфологиялық жүйенің

жағдайын

және

оның антропогенді

процестердің әсерінен

өзгеруін

немесе болатын өзгерістерді анықтау мен оларға болжам жасауға саяды.

кедей  кендерден  және өндірісқалдықтарынан  жасалған  үйме.  Үйіндінің  жасанды  және  су

шайып  әкелген  түрлері  болады.  Кенді  ашық  әдіспен  өндіру  кезінде  Үйінділерді  кеніштің

қазып  алынған  кеңістігінде  және  болашақ  кеніштің  сұлбасынан  тысқары  қашықтықта

тұрғызады. Ал жер асты әдістері барысында Үйінді жақын жерге немесе өндіріс алаңының

шеңберінде  жасалады  (террикон).  Жұмсақ  және  беріктігі  орташа  тау  жыныстарынан

жасалған Үйінділердің биіктігі 30 м, ал қатты тау жыныстары Үйіндінің биіктігі 60 метрге,

кейде (тау бөктері, шатқалда) 300 метрге жетеді. Үйіндінің пішіні конус, сектор, жайпақ жота

тәрізді  болып  келеді.  Үйінді  жасағанда  ең  алдымен  оның  ұзына  бойына  алғашқы  жал

(биіктігі  10   —   15  м)  үйіледі.  Ол  үшін  экскаватор,  скип,  абзетцер,  драглайн,  мех.  күрек,

конвейер,  бульдозер,  т.б.  техникалар  қолданылады. Қазақстан аумағында   тау-кен   және

металлургия   қалдықтарынан   60   мың   га   жерді   алып   жатқан   26   млрд.   т   Үйінді   жиналып,

қоршаған   ортаны   ластауда.   Жерді   қалпына   келтіру   мақсатында   Үйінділердің   бетіне   ағаш

немесе   әр   түрлі   шөптер   егіліп,   рекультивацияланады,   кейіннен   а.   ш-на   пайдаланылады.

Кейбір жағдайда Үйінді үстіне құнарлы топырақ төгіледі.