Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- Ke6ipeK жьфламайды; демек, ол есюшш, байшыл, ултшыл деп сайрап тур сыншы ойы. КазАПП-тьщ сыныныц ушыга T ycyiH e
- 88 «Эдебиет майданы», 1932, № 1, 17 бет. 89 «Эдебиет майданы», 1932, №3, 15 бет. 90 Эдебиет пен енер мэселелер
| KepiHiciH
жырлауы. Ол феодалды казак даласын жырлап, еткещц дэрштеп, ацсап отыр; 6 yriHri заманды жаксы керсе «Жаца ауылдыц» Ka3ipri жагдайын неге Ke6ipeK жьфламайды; демек, ол есюшш, байшыл, ултшыл деп сайрап тур сыншы ойы. КазАПП-тьщ сыныныц ушыга T ycyiH e сол кездеп елкелк партия комитетшщ эдебиетке саяси басшылыгындагы солакайлыкгар да ткелей эсер e n i. «Бул юте Сталиннщ «Большевизм тарихыныц Keft 6 ip мэceлeлepi туралы» хаты катер л i роль аткарды»90. Осы хат бойынша 1932 жылы 10 кацтарда ВКП(б) Казак ел кел к комитетшщ мэдениет жэне насихат 6eniM i мен Казакстанныц марксизм-ленинизм институты «Сталин жолдастьщ хатына байланысты Казакстанда теория майданындагы курес мшдетгер1 туралы» тусщ црме хаты жарияланды. Идеология кызметкерлер1 басшылыкка алуга тию болган бул нускау - кужатта эдеби сынныц 88 «Эдебиет майданы», 1932, № 1, 17 бет. 89 «Эдебиет майданы», 1932, №3, 15 бет. 90 Эдебиет пен енер мэселелер 1 бойынша 30-40 жылдар кезещ мен 50-nii жылдар басында кабылданган каулыларды зертгеу ж еш ндеп Казакстан Компартиясы Орталык Комитета Комиссиясыньщ корытындылары. «Социалисток Казакстан». 1989, 9 желтоксан. 86 Дандай ЫСКЛК?ЛЫ кай багытта жумыс icTey керекип анык керсетшген болатын: «Кдзакстандагы социализм куру кезецшщ м 1 ндеттер 1 мен талаптары дэрежесше сай келмей, ani де алашордашылардыц ыкпалынан шыга алмай келе жаткан казак керкем эдебиен мен эдеби сыныныц мэселелерше ерекше назар аударылсын»91. Осы каулыда С.Сейфуллиннщ шыгармаларында ecKi феодалдьщ-рушыл котам дэрште- лшедг, Е.Тогжановтыц эдебиет жайлы ецбектершде марксшш емес Плехановтыц ыкпалына тусш, соракы кател 1 ктер ж!бершд 1 деп атап керсетп. Осы партиялык нускау-кужат шыккан соц, оны жузеге асыруга тугы л Kipicri. КдзАПП- тыц 1932 жылы 26-30 акпанда еткен 6 ipmnii курылтайы ткелей осы каулыны жузеге асыру багытында e iri. Онда елкелк партия комитетшщ хатшысы М.Кахиани сез сейлеп, эде биет жешндеп саясаттыц кай багытта журу 1 керекпгш айкындады. ¥лтты к эдебиепм 1 здщ дамуына кедерп жасап отырган байшыл-ултшыл кезкарастардыц Kecipi деп керсепп, сьшныц ceMcepiH соган карай багыттады. Сездерше дэлел ретшде сыншы Е.Тогжанов езш щ сын макалаларында «алашордашыл» акын-жазушыларды ж еткш ю пз «эшкереледЬ> деп, оган «фактшер» келпрш, катты сынаган. Эдебиеттеп «ултшылдык» эл1 зиянын типзуде деген n k ip m e С.Сейфуллиннщ шыгармашьшыгын, оньщ пшнде «Кекшетау» поэмасы мен «Пио нер» елещ ндеп «ултшылдыктарды» барынша мшейдк С езш щ соцында «Б1з Л ен и ндк партияныц сешмд 1 басшылыгымен б 1 здщ болы невиктк баспасез бен Казакстанныц про- летариаттык мэдениет кызметкерлер 1 кемшшктердщ барлыгын катал сынай отырып, артта калушыльщты жояды; социалиста майданныц барлык жершде, 6ipiH m i кезекте идеология майданында большевиктерше K ypecin, майданды калыпка келпредц Казакстанда б1здщ ер- лкке толы дэу 1 р 1 м 1 зге лайык шыгармалар жасайды деп сенем 1 з » 92 - деп, эдеби сынныц не п з п мшдеттерш керсепп бердь М.Кайыпназаровтыц уйымныц жумысы туралы баяндамасы да осы рухта жасалды. Сол кездеп казак кецес эдебиетш шолып, оныц ipi екшдер1 жайлы «етшр пш рлер» айтты. Баяндаманыц «Байшылдар ыкпалы эл! де куш п», «Байшылдар-ултшылдар дэу1ршдеп жазушылар» деген бел1мдершде А.Байтурсынов, М.Эуезов, Ж.Аймауытов, К.Кемецгеров, ОДарашев, М.Жумабаев, С.Торайгыров, Б.Кулекеев, С.Денентаев шыгармашылыктарын- дагы «ултшылдык-байшылдьщ» «кертартпа сарындарды» «эшкерелеуге» едэу 1 р орын бе ршген. Мэскеуде шыккан «Эдеби энциклопедияга» осылар туралы макалалардыц енуш ул кен саяси кателк репнде сынаган. С.Мукановтьщ шыгармашьшыгын «Сэбитгщ алган такырыбы, айткан мазмуны ете жаксы. Алайда керкемдк жагынан кемшшк кеп». «Мэселен: «Мырзабею> ултшьшдыкты коздырады; «Сулушаш» санашьшдыкка (муратшылдыкка) шауып кетедь «Елге барам» абибатылдыкка жатады»93. Сейфуллин туралы «Сэкен куш кещеге дешн ултшылдыкты, аксуйекпкп жырлап келдк Qcipece, «Домбыра», «Экспресс», «Азияларында», «Айт» TypiK 6 ipniriH кездедт Соцгы кезде Сэкеннщ «Кекшетау» деген ютабы шыкты. Бул итабы да салт-сана жагы нан барып турган зиянды ютап. Толып жаткан ерескел кате шюрлерд1 айтады. Мэселен: аксуйектк дэу!рд1 жырлады; Кажымуканнан енеге ал, есю Баян эн'шен улп ал дейдК Ka 3 ip Кекшетауда болып жаткан колхоз, совхоз, eimipicri жэне социалдык катынасты, партия ту ралы тук айтпайды» (сонда 12 бет) дейдь Майлищц «Бешмбет ani кунге Мыркымбайды колхозга юрпзе алмай жур. Бешмбетте кецеске карсы шыгармалар да жок емес; «Алашты», б ектк дэу!рд1, халыкшыл- дык, ултшылдыкты жыр кылган... Егер Бешмбеттщ ойында толык пролетариат жазушысы болам деген талпыну болатын болса, 6i3 мынадай шарт коямыз: большевиктк езара сынды колга устап, кате л ер iH мойындасын, жендеуге тырыссын» (сонда). Бул узвдшерге туаш ктеме 6 epin жату артьщ. Сонда да болса, бул багалардыц 6 ip гана адамдш емес, буюл жазушылар уйымыныц атынан ресми турде берш п отырганын ескерте кетем 1 з. жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|