253
Бұл есімдердегі тәуелдік жалғауының I және II жағы қимылды істеуші
жақты көрсете алмайды. Сол сөздердің қай жақтағы адамға тән екендігін
ғана көрсетеді.
Жоғарыда айтылғандардан ерекше, бастауыш болатын сөз тәуелдік
жалғауының қай жағында тұрса, олардың баяндауыштары да сол жақта
келіп, бастауышпен жақтаса қиысатын
өз, бәрі, біреу, екеу, үшеу, төртеу,
бесеу, алтау, жетеу
сияқты бір-неше сөздер бар. Олар тәуелдік жалғауын
жалғап бастауыш кызметінде жұмсалғанда, оның тәуелдік жалғауы қай
жақта болса, баяндауыш сол жақта қиысады. Мысалы:
Ж е к е ш е
К ө п ш е
Өзім жаздым
Өзіміз (бәріміз, екеуіміз) жаздық
Өзің жаздың Өзіңіз (бәріңіз, екеуіңіз) жаздыңыз
Өзі жазды
Өзі (бәрі, екеуі) жазды
Сөйлемде әр турлі жақтағы екі не үш бастауыш болып, олар бір
баяндауышпен ғана байланысса, баяндауыш бастауышпен бірінші жақта
қиысады. Мысалы:
Бұл жеңіске мен де, сен де мақтанамыз.
Бастауыш жіктеу есімдігінен, баяндауыш есім сөздерінен болып
келгенде, кейде жақтық қиысуды көрсстетін баяндауыштың жіктік жалғауы
тусіп қалып отырады. Бұл, көбіне, өлеңді сөйлемдерде кездеседі. Мысалы:
Отбасы
—
шағын мемлекет,
Мен
—
президент, сен
—
премьер,
Арттым саган көп міндет. (Қ. А )
Достарыңызбен бөлісу: