Таµамды¶ ¶асиетi жґне ¶Ѕ нар­ лылыµы бойынша тѕйе етi



Pdf көрінісі
бет17/22
Дата29.10.2023
өлшемі0,81 Mb.
#121084
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22
АлмЅрттыє ¶Ѕпиясы
АлмЅрт - исi жЅпар, 
тґт тi дґмi бар, пай да сы 
мол жемiс. БЅл же мiс тiє 
пайдалылыµы ер теден-а¶ 
белгiлi болµан.
АлмЅрт аµашы ґуелi 
Ежелгi ¬ытай жерiндегi 
Кунь-Лунь тауында пайда 
болµан. ¬ытай хал¶ы 
алмЅрт «Ѕза¶ µЅмыр мен 
ѕлкен махаббаттыє ны-
шаны» деп есептеген. 
Ал мЅрт аµашыныє дiє-
гегi ¶атты, тамырлары 
тереє жґне ол жѕз жыл 
жасайды. 
Кѕмiстiє адам аµзасына ши­
па лы¶ ¶асиетi кјп екендiгi 
ежел ден белгiлi. Ата­бабалар­
дыє бЅрын­соєды кѕмiс ыдыс­
пен тама¶танып, суды кѕмiс 
ыдыс¶а са¶тауы да тегiн емес. 
Аталµан металдыє емдiк ¶а сие­
тi медицинада да дґлелденген. 
Ол тiстiє ¶ызыл иегiн за¶ым­
да нудан са¶тайды, тѕрлi бакте­
рия ларды жойып, ас¶азан­iшек 
жолдарын тазартады. Сон­
ды¶тан, мѕмкiндiгiнше кѕмiс 
ыдыстарды кѕнделiктi тЅр мыс­
та пайдаланµан жјн, деп мґ лiм­
дедi Baq.kz тiлшiлерi. 
Сонымен, кѕмiс адам аµзасы­
на нелiктен жа¶сы ґсер бередi? 
Кѕмiс сергек болуµа кјмектеседi
БЅ рын ауруµа ¶арсы дґрiлер јн­
дiрiлгенге дейiн кѕмiстi ем ре­
тiн де жиi ¶олданµан. Кјптеген 
ел дер кѕмiс ¶осылµан суды 
тѕр лi емге шипа ретiнде пайда­
лан ды. МЅндай су адамµа ¶уат 
бе рiп, дененi кѕнi бойы сергек 
жѕ руге кјмектеседi. Аталµан 
микро элментке ¶аны¶¶ан аµза 
сирек ауырады, тґбетi де жа¶сы 
болады. Су кѕмiспен ґрекет тес­
кенде иондалып, оныє ¶Ѕра­
мын да Ѕза¶ са¶талады. Сон ды¶­
т ан, кѕмiс ¶осылµан су аµза даµы 
кјптеген зиянды микроаµ за­
ларды жояды. Адам аµзасы ныє 
тЅмау жґне жЅ¶палы ауру­
ларµа тјтеп бере алмауыныє 
се бебi иммунды¶ жѕйедегi кѕ­
мiстiє азаюынан болады дейдi, 
дґрiгерлер. Тiптi, аµзада аз µана 
кѕмiс жетiспеушiлiгi бай¶алµан 
жаµдайда адамныє жЅмыс iстеу 
¶абiлетi тјмендеп, ґлсiздiк, тез 
шаршау пайда болатын кјрi­
недi. 
Сондай­а¶, шетелдiк дґрiгер 
Роберт Бекер кѕмiс иондарды 
адам аµзасындаµы жасушалар­
дыє кјбеюiне ґсер ете алатын­
дыµын дґлелдедi. Ол јзiнiє µы­
лыми кiтабында кѕмiс иондар­
дыє рак ауруына шалды¶¶ан 
адамдардыє жасушаларын 
¶ай та тiрiлтiп, кјбеюiне кјмегi 
бар екенiн айтты. 
Кјздiє шатыраш ¶абыµы ¶исапсыз де­
ректердi ¶алай бiлдiре алады? Шатыраш 
¶а бы¶ бiр тѕрлi хабар беру жѕйесi бол­
µан ды¶ тан, ол ерекше мол информацияны 
бiр жа¶ тылы ету ¶абiлетiне ие. Ол кјп мјл­
шер дегi ґр тѕрлi талшы¶тардыє бiрiгуiнен 
¶а лып тас¶ан шексiз де тѕгемес јзгергiш дене. 
іalykemi порталы сiздерге кјзiєiз ар¶ылы 
денеєiздiє ¶ай бјлiгi ауырµанын аны¶тауµа 
кеєес бередi. 
Шатыраш ¶абы¶ дененiє сырт¶ы дѕниеге 
¶арат¶ан еє кѕрделi тканы болµанды¶тан, 
сан мыєдаµан жѕйке Ѕштары, микро ¶ан та­
мыр лар, бЅлшы¶ ет жґне бас¶а да ткандар­
мен ми­жѕйке жѕйесi ар¶ылы дененiє ґр ¶айсы мѕше 
ткандарымен жалµасып, кјру жѕйесi жґне жЅлын 
¶атарлылар ар¶ылы сырттан келген тi тiр кендiрулердi 
¶абылдайды. Шатыраш ¶абы¶тыє јз герiсiн зерттеу 
ар¶ылы бiр адамныє дене ¶Ѕрылы мын, тЅрмыс – 
ґдетiн, дене ¶уатын, тЅ¶ым ¶уалау ґлсiздiгiн (эволюция 
кемiстiгiн), денсаулы¶ деєгейiн ґрi јзгерiс дґрежесiн 
ай¶ындауµа болады. Кјз шар ша сыныє (алмасыныє) 
дененiє iшкi мѕшелерiндегi јз герiстердi жария етудегi 
рјлi бастысы, кјздiє бѕкiл дененiє эмбрионды¶ даму 
барысымен тыµыз бай ла нысты болуында.
Кјз ауруыныє алдына­ала белгi беруi јте кеє кј­
лем дi болады. Мысалы, кјз айналасы ¶арайып тЅрса 
Ѕй¶ы ¶ашу, белсiздiк жґне бЅйыµудыє белгiсi. БЅдан 
сырт бауыр ¶атаю, кјкбауыр ґлсiреу (ґсiресе, бала лар­
да) ¶атарлыларда да ѕнемi кјздiє айналасы ¶а рай ып 
тЅрады. Оныє ѕстiне кјздiє астынµы жа¶ыны јте 
бiлiнiп тЅруы ґйелдер ауруыныє (жатыр, жатыр 
¶ос ал¶ы мѕшелерi, аналы¶ без) алдын ала берiлген 
бел гiсi болып табылады. Шатыраш ¶абы¶ – ¶ан та­
мырлы ¶абы¶тыє (перденiє) еє алдыєµы бјлiгi дјє­
геленген жЅ¶а ¶абы¶ болып табылады. Одан бѕкiл 
денедегi аурудыє сигналынан тездiкте хабар алуда 
ерекше маєызµа ие. Кјз негiзiнен бѕкiл денедегi бар­
лы¶ аурулармен ¶атысты. Мысалы, кјздiє дґнекер 
¶абыµыныє ¶анталауы – ¶ызылша мен ¶Ѕтыры¶тыє 
соєµы кезеєдерiнiє белгiсi. Бауыр ¶абыну, бауыр 
¶а терлi iсiгi, бауыр ¶атаюдан кјру ¶уатыныє ґлсiреуi, 
ар терия ¶атаю, ґсiресе ми артериясыныє ¶атаюы, 
бѕй рек ¶абыну, сусамыр ауруы, ¶ан ¶ысымыныє бо­
луы, жѕктiлiктен уланудан кјз тѕбi ¶ан тамырыныє 
јзгеруi, миµа ¶ан ¶Ѕйылудан ¶арашы¶тыє јзгерiсi, 
¶ан рагынан кјру кјлемiнiє јзгеруi, ¶Ѕла¶тыє кјз 
айналудан кјз шарасыныє дiрiлдеуi, ¶атерлi iсiк 
јспесiнiє жјткелуiнен кјру ¶уатыныє јзгеруi ¶атар­
лы лардыє барлыµы кјздiє бѕкiл денедегi ауру лар дан 
алдын ала хабар беретiндiгiн бiлдiредi. ¬аба¶ тыє 
¶ызып тЅруы болса, сусамырдыє соєµы мезгiлi нiє 
белгiсi. Кјз шарасыныє томпайып шыµуы (сырт ¶а 
теуiп шыµуы) ¶ал¶анша без iсiгiнiє белгiсi, кјз бен 
ауыз жґне аностыє созылмалы жарасыныє белгi сi, 
¶аба¶ салбырау салма¶ты ауруларда бЅлшы¶ еттiє 
жансыздануыныє белгiсi ¶атарлылар.
Кјздiє а¶ ¶абаµыныє белгiсi – ¶ан тамырдыє ны­
ша ны болып, Ѕса¶ (капилляр) ¶ан тамыр болып есеп­
теледi де, ауру еє алµаш сЅµынып кiретiн орындардыє 
бiрi болып табылады. Сонды¶тан, а¶ ¶абы¶ бауыр, 
јкпе, бѕйрек ауруларыныє соєµы мезгiлiнен бiршама 
ертерек хабар бередi. Кјздiє iшкi ¶ан тамырын диаг­
ноздау ар¶ылы iш ¶Ѕрылыстаµы ауру белгiлерiн ер те­
рек бiлуге болады.
Кјздiє а¶ ¶абы¶ ¶ан тамыры ар¶ылы диагноздау 
тамыр пiшiнiне жґне тамыр реєiне (тѕсiне) ¶арап 
диагноздау болып екi мазмЅнµа бјлiнедi. Тамыр пiшi­
нi жаµында ¶ан тамырдыє жиырылуы (¶ыс¶аруы) 
не месе илiуi (майысуы), керiлуi артерияныє ¶атаю­
ын кјрсетедi. Ал, тамыр тѕсi кјгерiп, ¶арауытып, 
ирелеєдеп неме се да¶танып тЅр са, ¶анталаулар дыє 
белгiсi бо лып та­
былады. Та мыр 
тѕсi аµа рып тЅрса, 
јкпе ¶уатыныє 
ґлсiз дiгiн, а¶ ¶а­
бы¶ сары болса 
бауыр ауруын, 
а¶ ¶абы¶ ¶аралт­
¶ым болса бѕй рек 
¶ал жы рауы ныє 
¶алып ты бел гiсi 
екенiн бi лдiредi. За¶ым да луды а¶ ¶а бы¶ тан па ры¶тау 
ґдi сi, яµни а¶ ¶а бы¶тыє бетiнде кјтерiлiп тЅрµан 
кјк шiл немесе ¶ы зыл тамыр жґне тамыр iшiн де гi 
¶ан Ѕйыµы, за ¶ымдалуды хабарлау нЅ¶тасы бо лып 
табылады. За ¶ым далуды хабарлау нЅ¶тасыныє ѕлкен­
кiшiлiгiне, тѕсiне, орнына ¶арай отырып за ¶ым далµан 
орын мен за ¶ымдалу дґрежесiн тЅра¶ тан дыруµа 
болады. Мы са лы, за¶ымдалуды хабарлау но¶ тасыныє 
кiшке не лiгi иненiє жасуындай болып, ¶а ралт¶ым, 
¶ап­¶ара немесе кѕреєкей келсе, ¶ара шы¶ кјлденеє 
сызы µы ныє ѕстiнде болса, за¶ымдалу кјкiрек­бауыр 
жаµын да, ал астында болса, за¶ымдалу ар¶а жаµында, 
сол кјзде болса сол жа¶та, оє кјзде болса оє жа¶та 
бола ды. БЅдан тыс, а¶ ¶абы¶та кјк но ¶ат немесе кјк 
да¶ тыє болуы аскариданыє ха бар лау белгiсi болып 
табы ла ды. Мысалы, а¶ ¶абы¶таµы ¶ара но¶ат кјбiнде 
кјз ¶ара шарасыныє оє­сол жо µар µы жаµындаµы а¶ 
ау ма¶ тыє сопа¶талµандыµы не ме се диаметрi 1­3 см 
ша масындаµы бiр¶анша ¶ара но ¶аттыє ¶алыптасуы. 
А¶ ¶абы¶тыє томпайып тЅ руы, балы¶тыє торсыл­
да µын дай керiлiп, тырсылдап тЅруы јкпе ¶уатыныє 
¶а лып сыздыµыныє белгiсi. Кјздiє а¶ ¶абыµыныє 
бјрт кенi ар¶ылы iшкi кјтеуге диагноз ¶оюµа ¶аза¶ 
меди цинасы баса мґн бередi. Орны а¶ ¶абы¶тыє сырт 
жа¶ астында, мјлшермен кјз шарасы дјєгелегiнiє 5­6 
нѕктесi аралыµында болса, шаршасы кјз шарасы дґ­
некер ¶абыµы мен а¶ ¶абы¶ аралыµындаµы капилляр 
¶ан тамыр жуан дап,›анталап, сыздап тЅрса, онда бiр 
µана тѕйнеме (кјтеуде) болµандыµын бiлдiредi. Та­
мыр дыє ¶Ѕй рыµы екi айрылып тЅрса, онда екi тѕйне­
ме барлыµын, капилляр жiєiшке келiп иректелмесе 
тѕй неменiє кiшкене екендiгiн бiлдiредi. Жуан ґрi 
аны¶ иректелiп тырсылдап тЅрса, онда ѕлкен тѕйнеме 
бар екенiн бiлдiредi. Кјздiє бјрткенi сол кјзде болса, 
аностаµы кјтеу сол жаµында, керiсiнше болса оє жа­
µында, екi кјзде де болса екi жаµында бар екенiн бiл­
дi редi. 
Жоµарыдаµы пайымдауларµа ¶абы¶ тамыр жолдары 
адам денесiндегi аурулардыє соєµы мезгi лiн бай¶ау­
даµы бiр маєызды аума¶ екендiгiн, оныє клиникалы¶ 
на¶ты барысында белгiлi маєызµа ие болатындыµын 
тѕсiндiредi. Кјзге ¶арауда, бастысы, ша тыраш ¶абы¶¶а 
¶арау, ¶арашы¶ты нысана етiп жо µары­тјмен, оє­
сол деп тјрт бјлiкке бјлiнедi. Ба уыр за¶ымдалумен, 
тјменгi жаµы ар¶а­бел за¶ым да лумен, iшкi жаµы сол 
жа¶ ¶аптал­бѕйiр за¶ым да лумен, сырт¶ы жаµы оє 
жа¶ ¶аптал­бѕйiр за¶ым да лумен ¶атысты болады. 
Ша тыраш ¶абы¶ бјлiмiнде ¶ы зыл, сары но¶аттар 
мен ¶ара да¶тардыє бар­жо¶ ты µын ба¶ылау. ¬ызыл 
но¶аттар кјбiнде жаєа, жеєiл за ¶ымдалуды бiлдiредi. 
Сары но¶аттар орта дґре жедегi за¶ымдалуды, ¶ара 
да¶тар ауыр немесе кјне за¶ымдалуды кјрсетедi. ¬аза¶ 
медицинасында кјз, бет за¶ымдалуда пайдалануµа 
Ѕсыныс етiледi. Безгек ¶атарлы ауруларда да шатыраш 
¶абы¶та ¶ызыл, сары, ¶ара но¶аттар барлыµына келедi. 
Сон ды¶тан, ¶ате диагноз ¶оюдан са¶тану керек. Дґ­
рiгерлердiє кјмегiне жѕгiне отырып, ем ¶абылдаєыз. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет