Құрастырушылар: б.ғ. к. Утаубаева А. У., оқытушы, магистр Сарсенова А. Н



Pdf көрінісі
бет63/82
Дата04.11.2023
өлшемі5,89 Mb.
#122157
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   82
Байланысты:
38. Силл - Молекулалык биология

Генотиптікөзгерістер 
Адам
 
г
енетикасы тұқымқуалаушылық пен қалыпты жəне потологиялық 
жағдайдағы адам организміндегі өзгерістер заңдылықтарын қарастырады. Генотиптік 
өзгеріс дегеніміз – генотип құрамында болып жатқан тұқым қуалайтын өзгерістерді 
айтамыз. Өзгерістің бұл типіне комбинативті жəне мутационды өзгерістерді жатқызады. 
Олар табиғаттағы түрішілікөзгешеліктердің үлкеюіне əкеледі. Əлемдік эволююцияда дəл 
осы типтегі мутациялық өзгерістер маңызды рөл ойнаған деген болжамдар да бар. 
Комбинативті өзгерістер 
Комбинативтік өзгеріс жыныстық жетілу пайда болған соң шықты. Олата-ана 
қайтарымдарының 
əр 
түрлі 
перекомбинацияларымен 
байланысты 
жəне 
осы 
сияқтыбелгілердің шексіз өзгешеліктерінің негізгі көзі болып табылады. Дəл осылай бір 
ата-анадан əр түрлі уақытта туған балалар ұқсас болғанымен, оларды ажыратуға болатын 
көптеген белгілері болады. Комбинативті өзгеріс ұрықтандыруға ата-анасының 
хромосомасының əр түрліперекомбинациясы бар гаметалардың қатысуымен жүреді. Бұл 
кездегі еркек пен əйелдіңгаметаларының минимальды сорты жоғары, ол 223-ке тең 
(кроссинговерді санамағанда). 
Сондықтан жер бетіндебір-бірінеекіұқсас адамның дүниеге келуіөте сирек 
кездеседі. Комбинативті өзгеріске кроссинговер көп үлесін қосады. Соның əсерінен 
аллельдер рекомбинациясы арқасында жаңатоптар пайда болады.Мүмкін болатын 
генотиптер саны (g) тең: 
g=[r(r+1)]n r –аллельдер саны 
-------- n – гендер саны 
Бұл заңды 1908 жылы ағылшын математигі Харди жəне неміс биолог-дəрігері 
Венберг соңына дейін зерттеп, ашқан. Сондықтан бұл заң Харди-Венберг заңы дер аталад 
Мутационды өзгеріс 


Мутационды өзгеріс мутациялық процестер түзумен байланысты. Мутациялар - бұл 
генотип құрылысындағы аяқ астынан болатын тұрақты өзгерістер. Мутацияға ұшыраған 
организмдер мутанттар деп аталады. Мутациялық теория, жоғарыда айтылғандай, 1901-
1903 жж. Гуго де Фризбенашылған. Соныңнегізіндежаңа генетика жатыр: мутациялар
тұқым қуалаушылықтың дискретті өзгерістері. Мутациялар тұқым қуалаушылық арқылы 
беріледі. Сирек болғанымен, əр түрлі типтері кездеседі. Ол негізінде қандай белгі 
жатқанынабайланысты. Бүгінгі таңда мутацияның классификациясының бірнеше жүйесі 
бар 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет