Байланысты: О улы аза стан республикасы білім ж не ылым министрлігі
Алғашқы қауым адамдарының қоныстануы (В.А. Ранов бойынша)
араб сандары – қабаттар, рим сандары – тұрақтар
Қоныстану кезеңдері Ескерткіштердің негізгі тобы
Ескерткіштердің
жасы
Мүстьенің 4-кезеңі
Молдова І,V, Королево 1-4, Киік-Коба,
Заскальная ІV, V (Украйна); Таглар,
Азых
(Әзербайжан);
Огзи-Кичик,
Тешик-Таш (Орта Азия)
100 – 40 мың.
жыл
Кейінгі ашельдің-3 -
кезеңі
Джрабер (Армения); Қаратау І, Лахути І
(Тәжікстан); Королево 5, Филимошки
(Ресей); Семізбұғы (Қазақстан); ашық
тұрақтар (Грузия)
250 – 150 мың.
жыл
Орта ашельдің-2 -
кезеңі
Ахых 5 – 6 (Әзербайжан); Кударо І, ІІІ,
Цона (Грузия); Королево 6, Дубоссары
(Молдова); Ұлалы (Алтай); Садани –
Дар (Армения); Қаратау, Жаманайбат
(Қазақстан);
Лука
Врублевецкая
(Украйна)
500 – 300 мың.
жыл
Ашелдің - 1-кезеңі
(алғашқы қоныстану)
Азых 7-10 (Әзербайжан); Королева 7-8
(Украйна); Күльдар (Тәжікстан); Деринг
Юрях (Якутия); Шақпақата (Қазақстан);
Қарақала (Түрікменстан)
1,2 млн – 700
мың. жыл
Көне тас тұрақтарының екі түрі: ашық және үңгір тұрақтары белгілі. Ашық
тұрақтар шамасы аң аулау орны мен тас өңдеуге қатысты болса керек. Адамдар
ұжымы аса терең емес апандар мен үлкен жартастардың бастырмаларын мекен
еткен. Бізге жеткен лашықтардың қалдықтары архантроптар бір жерді
мекендеп, оларда алғашқы тұрмыстық ұжымның, баспанаға, жақын жатқан аң
аулау аймағына, өсімдік және ет азықтарының қорына деген меншіктің
болғандығын байқатады. Меншіктің ұжымдық нысанының пайда болуы
ұжымдық өндірістік қатынастармен байланысты. Бір жерді тұрақты мекендеу
еркектер мен әйелдер еңбегінің бөлінуіне бастады. Қоғамдық-еңбек әрекетінің
балаларды тәрбиелеу, отты сөндірмей ұстау, отын мен жеміс азықтарын даярлау
секілді түрлерін әйелдер, аң аулау ісі еркектерге жүктелсе керек.