Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Абрамов С.А., Зима Е.В. Начала информатики - М., Наука, 1989.
2. Пучкова Д.А. Роль компьютерных игр в развитии познавательной деятельности детей
старшего дошкольного возраста // Современные проблемы науки и образования. – 2015.
Бесжанова Г.З.
Қарқаралы ауданы, «Айнабұлақ ауылының №31ЖББ мектебі» КММ
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫ ОҚЫТУ МЕН ТӘРБИЕЛЕУДЕ ІТ
ҚОЛДАНУ, ОНЫҢ ІШІНДЕ ООР
Мектепке дейінгі ұйымдарда білім сапасын арттыру аса маңызды мәселе, ол үшін
жалпы және негізгі жағдайларды жақсарту басты міндет болып табылады.
Білім беру жүйесінің негізгі мақсаты – тұлғаны оқыту, тәрбиелеу, дамыту. Бұл
мақсаттар өзара тығыз байланыста болғанда ғана нәтижелі болады. Баланы өмірге дайындау
үшін дамытудың маңызы ерекше. Танымдық үрдісін дамыту; өзін-өзі алып жүре алуын,
дербестігін дамыту; өзін-өзі жетілдіруге ынтасын дамыту.
Баланың бүкіл өмір бойында оның даму үрдісі жүреді. Даму үрдісінде баланың таным
белсенділігі арта түседі, 4-5 жастағы балалар заттарды түсіне, түріне, көлеміне қарап
ажырата бастап, олардың құрылысын, пайдалану тәсілдерін білгісі келеді. Күнделікті өмір
барысында бала шындық дүниенің құбылыстары мен заттарын анықтай білуге, адам
баласының жинақтаған бай тәжірибесін үйренуге талаптанады. Балалардың бір нәрсені
құмартып білуге талаптануын таным ынтасы дейді. Балалар өте байқағыш, еліктегіш, әр
нәрсеге үңіле қарайды, көп нәрселер оларды ойлантады.
Баланың ойында не бар, ол не істей алады, жасы өскен сайын ол қалай өзгеріп, нені
үйреніп келеді дегенді анықтау, оған әсер ететін себептерді іздестіру балалар
психологиясының маңызды міндеті. Сол себепті балалардың физиологиялық-психологиялық
дамуына ерекше көңіл бөлініп, жағдай жасалынуы қажет.
Үлкендермен, достарымен қарым-қатынас жасау тәсілдерін меңгерген, дене бітімі
дамыған, ізденімпаз, белсенді, эмоционалды сезімтал баланы тәрбиелеу үшін дәстүрлі оқыту
әдістері мен заманауи ақпараттық технологияларды ұштастыра алатын дайын педагогикалық
кадрлар қажет.
Мектеп жасына дейінгі балалар үшін АКТ-ның келесі артықшылықтарын бөліп
көрсетуге болады:
- тартымдылық факторы: қозғалыс, дыбыс, түс ақпаратты түсінікті және тартымды түрде
беруге ықпал етеді;
- жұмыстың жаңалығы қызығушылықты арттырады және оқуға деген ынтасын арттырады;
- танымдық қабілеттердің деңгейі артады;
- жеке оқыту жүзеге асырылады;
- практикалық манипуляция таным мен есте сақтау процесін жеңілдетеді;
Компьютер баланың дербес әрекетінің құралы ретінде әрекет етеді.
Электрондық оқулық мынадай болуы керек:
- ойнақы, когнитивтік-дамытушы,
- графикалық түрде жақсы жобаланған,
- жақсы дыбыстық дизайнмен,
- жеткілікті қарапайым сюжеті бар,
90
- қарапайым ойын және басқару элементтері бар,
- ұзақтығы қысқа болуы керек. Бұл ұсыныстардың барлығы тәрбиешіге оқу үдерісі үшін
«дұрыс» өзіндік электрондық оқулық құруға мүмкіндік береді. PowerPoint – динамика,
дыбыс және кескінді біріктіретін ақпаратты ұсынудың ыңғайлы және тиімді әдісі, яғни
баланың назарын ең ұзақ уақыт бойы ұстайтын факторлар.
Қабылдаудың ең маңызды екі мүшесіне (есту және көру) бір мезгілде әсер ету оқу
материалын дәстүрлі жеткізуге қарағанда әлдеқайда үлкен әсерге қол жеткізуге мүмкіндік
береді. Презентацияны көрсетуді әдемі балалар кітабын көрсетумен салыстыруға болады,
мұнда барлық беттерде жазуы бар үлкен жарқын сурет бар.Электрондық оқулықты
пайдалана отырып сабақты жоспарлау кезінде келесі дидактикалық талаптарды сақтау қажет:
- оқу процесінде ресурсты пайдалану мақсатын анықтау;
- пайдалану уақыты мен орнын анықтау;
-оқу материалының ерекшелігін ескеру;
- балалар тобының жас ерекшеліктеріне тоқталу;
- мәтіндік материалды шамадан тыс жүктемені болдырмайтындай етіп таңдау (ол ғылыми,
балаларға түсінікті, қысқа және мәнерлі болуы керек);
- жеке слайдтардың композициялық шешімдерін ойластыру;
- слайдтардың қажетсіз бөлшектермен жүктелмегеніне көз жеткізіңіз;
- ойын компьютеріндегі тапсырмалар уақыт бойынша елеусіз болуы керек.
Мультимедиялық технологияларды әр сабақта қолдану мүмкін емес, өйткені мұндай
сабақтарды дайындау мен ұйымдастыруда тәрбиешіден де, балалардан да қарапайым
оқытуға қарағанда көбірек интеллектуалдық және эмоционалдық күш-жігер қажет. Сонымен
қатар, АКТ-ны жиі қолданғанда балалардың мұндай іс-әрекеттерге деген ерекше
қызығушылығы жоғалады. Сондай-ақ баланың денсаулығын сақтаудың шарттарын сақтау
маңызды:
• Бес пен жеті жас аралығындағы балалар аптасына 3-4 рет күніне 10-15 минуттан аспайтын
компьютермен «байланыс жасай алады».
• Монитор СКД немесе плазма болуы керек.
• Сабақта көру қабілетінің бұзылуының алдын алуға және көрнекі-кеңістіктік қатынастарды
дамытуға бағытталған ойындарды енгізу қажет.
• Көзге жүйелі түрде жаттығулар жасау: жұмыс кезінде баланың көзқарасын монитордан әр
1,5 - 2 минут сайын бірнеше секундқа мезгіл-мезгіл жылжыту керек, сабақ кезінде
белсенділіктің өзгеруі де маңызды.
Мультимедиялық презентациялар - бұл мәтіндік материалдар, фотосуреттер,
сызбалар, слайд-шоулар, дыбыстық дизайн және баяндау, бейнеклиптер мен анимация, үш
өлшемді графика болуы мүмкін бағдарлама. Коррекциялық жұмыста, оқу үдерісінде, оның
ішінде мультимедиялық презентацияларды қолдану балалардың шаршауын болдырмайды,
балаларды, оның ішінде әртүрлі дефектологиясы бар балаларды, танымдық белсенділігін
қолдайды, жалпы логопедиялық, психологиялық, тәрбие жұмысының тиімділігін арттырады.
Оқу іс-шараларын дайындау және өткізудегі жұмыста АКТ және оқу процесінің басқа
фрагменттерін (мысалы, жобалар) пайдалана отырып қарапайым және табиғи жоспарлауды
қамтамасыз етеді; оқу процесінің барлық кезеңдерін ақпарат алу, практикалық жаттығулар,
жетістіктерді бақылауды қамтамасыз етеді; білім берудің, оның ішінде дербес дараланған
білім берудің принципті жаңа нысандары мен әдістерін енгізуге мүмкіндік береді.
Егер жұмысымызда қолданатын мультимедиялық құралдар туралы айтатын болсақ,
онда оларды шартты түрде топтарға бөлуге болады: 1) бейнефильмдер, 2) компьютерлік
ойындар, 3) компьютерлік презентациялар. Бейнежазбаны пайдалану сабақты әрқашан
эмоционалды және тиімді етеді, әсіресе мультфильмдерге қатысты. Анимация қызықты және
танымдық қана емес, ол оқушыларға ақпаратты қарапайым көрнекі түрде жеткізуге
мүмкіндік береді. Мультфильмдерге деген қызығушылық қайталап қараған кезде
әлсіремегені маңызды. Бұл материалды қайталауға назар аударуға көмектеседі және
қабылдаудың тиімділігін қамтамасыз етеді.
91
Мектепке дейінгі білім беруді ақпараттандыру педагогтарға оқу-тәрбие процесінің
инновациялық идеяларын жүзеге асыруға бағытталған жаңа әдістемелік әзірлемелерді
педагогикалық тәжірибеге кеңінен енгізуге жаңа мүмкіндіктер ашады. Электрондық
дидактикалық ресурстарды құру әдістемесін меңгеру, АКТ арқылы сабақтарды жоспарлау
және модельдеу мүмкіндігі мұғалімдерге нақты білім беру мәселесін шешуге, мектеп жасына
дейінгі балалардың ынтасын арттыруға көмектеседі. Осылайша, балалар бірте-бірте олардың
мазмұнына жаңа және әдеттен тыс формада емес, қызығушылық таныта бастайды. Демек,
ойын мотивациясы табиғи түрде оқуға, тапсырманың мазмұнына қызығушылыққа айналады.
Когнитивті мотивация, ерікті есте сақтау және зейін сияқты маңызды құрылымдардың
қалыптасуының негізінде сабаққа деген қызығушылық жатыр. Балалар екі маңызды дағдыны
меңгереді, онсыз компьютерде ойнау мүмкін емес: біріншіден, олар мақсатқа жетуге
үйренеді, екіншіден, дәстүрлі ойындар өнімді іс-әрекеттерден ойдан шығарылған
жағдайдағы әрекеттерге біркелкі өтуді қамтамасыз етеді.
Компьютер, мультимедиялық құралдар – бұл қуатты техникалық оқыту құралына айналуы
мүмкін ақпаратты өңдеуге арналған құралдар, мұғалімдердің, ата-аналар мен мектеп жасына
дейінгі балалардың бірлескен іс-әрекетіне қажетті қарым-қатынас құралы.
Қорытындылай келе, АКТ-ны балабақшада оқу іс-әрекетінің әртүрлі түрлерінде ғана
емес, сонымен қатар басқа салаларда да қолданудың маңызы зор деп айтқым келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |