№6 дәріс. Сөздіктер мен анықтамалықтар. Сөздіктердің тҥрлері.
1.
Сөздіктер. Сөздіктердің тҥрлері.
2.
Анықтама.
СӨЗДІКТЕР. СӨЗДІКТЕРДІҢ ТҤРЛЕРІ.
Сӛздіктердің түрлері ӛте кӛп, шартты түрде оларды
лингвистикалық
,
филологиялық
және
анықтама сипатындағы энциклопедиялық
сӛздіктер
деп бӛледі.
Энциклопедиялық сөздіктерде
белгілі бір салаға қатысты ұғым, дерек,
зат, құбылыстар сипатталады.
Лингвистикалық сөздіктер
әліпбилік тәртіппен
белгілі бір тілдің
лексикасы мен фразеологиясын түсіндіруді мақсат тұтады. Мұндай сӛздіктер
әдеби тілдің әбден қалыптасып, халықтың тіл
мәдениеті кемелденген тұста,
сӛз байлығын нормалық тұрғыдан сипаттау қажеттілігі туындаған жағдайда
жасалады.
Лингвистикалық сөздіктер
дің бірнеше түрлері бар: екі тілді не
көп тілді аударма сөздіктер,
т.б. Аударма сӛздіктер бір тілдегі сӛздерді
басқа тілдің балама сӛздерімен беріп, ұлттар арасында сӛз алмасу үрдісін,
ӛзара қарым-қатынас жасауды дамытса, түсіндірме сӛздіктер сӛздердің
лексика-грамматикалық
сипатын,
экспрессивті-эмоционалды
бояуын
танытып, маңызды ақпараттық дереккӛзін сақтаған
рухани қазына ретінде
қабылданады (Қазақ тілінің түсіндірме сӛздігі).
Кӛп елдерде ұлттық тілдің
түсіндірме сөздіктерін
жасау мемлекеттің
тіл саясатының негізгі бӛлігі ретінде арнайы
мемлекеттік бағдарламаларға
енеді.
Синонимдер сөздігі
сӛздің экспрессивті-стилистикикалық реңі мен
мағынасын сол сӛзге мағынасы жағынан жуық келетін басқа бір сӛзбен
түсіндіріп, синонимдік шоғыр жиынтығын құрайды.
