JAMBIL JABAYULI’NIN ŞIIRLERINDE KAZAK KÜLTÜRÜ VE MILLÎ KIMLIK («ЖАМБЫЛ ЖАБАЙҰЛЫ ӨЛЕҢДЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚТЫҢ МӘДЕНИЕТІ МЕН
ҰЛТТЫҚ БОЛМЫСЫ»)
1 Orhan SÖYLEMEZ, 2 Ömer Faruk ATEŞ 1
Prof. Dr., Kastamonu University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Modern Turkish
Dialects and Literatures, Kastamonu/Turkey
2
Dr., Kastamonu University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Modern Turkish
Dialects and Literatures, Kastamonu/Turkey
Özet. Millî kimliği oluşturan unsurlar içerisinde kültürel değerler önemli bir yer tutar.
Enternasyonalist bir yaklaşımı benimseyen Sovyet ideolojisi, kendisine sadık nesiller yetiştirmek
için millî ve kültürel unsurlara kısıtlama getirerek Türk halklarına sosyalist bir edebiyat dayatır.
Kazak şiir geleneğinin önemli isimlerinden olan Jambıl Jabayulı, böyle bir baskı ve sansür
döneminde yaşamasına rağmen Kazak kültürüne ve millî kimliğine dair unsurları şiirine dâhil eder.
Şair, devrin şartları nedeniyle Sovyet rejimini ve Stalin’i övse de millî ve kültürel unsurları rejimin
sansürüne takılmayacak şekilde ustaca şiirlerine yerleştirmeyi başarır.
Jambıl Jabayulı, kimi zaman bu unsurları sosyalist değerlerle uyumlu göstermek durumunda
kalsa da Kazakça’nın edebî dil olarak devamlılığını sağlar ve bir Kazak’ı Kazak yapan kımız,
dombıra, bata verme geleneği gibi kültürel unsurları Sovyetleştirilmeye çalışılan Kazak halkına şiir
yoluyla ulaştırır. Bu çalışmada Jambıl’ın şiirlerindeki kültürel unsurlar gösterilerek şairin sosyalist
realizm baskısına rağmen millî kimliğe yaptığı vurgu ortaya konulacaktır.
Anahtar kelimeler: Jambıl Jabayulı, halk şiiri, kültür, millî kimlik, sosyalist realizm.
Abstract
Cultural values have an important place among the elements that make up the national
identity. The Soviet ideology, which adopts an internationalist approach, imposes a socialist
literature on the Turkic peoples by restricting national and cultural elements in order to raise
generations loyal to it. Jambyl Jabayuli, one of the important names of Kazakh poetry tradition,
incorporates elements of Kazakh culture and national identity into his poetry, despite living in such
a period of pressure and censorship. Although the poet praises the Soviet regime and Stalin due to
the conditions of the period, he manages to masterfully incorporate national and cultural elements
into his poems in a way not to be swayed by the regime's censorship.
Although Jambyl Jabayuli sometimes has to show these elements in harmony with socialist
values, he maintains the continuity of Kazakh as a literary language and conveys cultural elements
such as the tradition of giving a kımız, dombıra, and bata (pray) to the Kazakh people, who are
trying to be Sovietized, through poetry. In this study, the cultural elements in Jambyl's poems will
be shown, and the poet's emphasis on national identity despite the pressure of socialist realism will
be revealed.