А. Соловьева, Б. Ибраимова


Буынның қосымша элементтері



Pdf көрінісі
бет123/259
Дата28.11.2023
өлшемі5,1 Mb.
#130767
түріКнига
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   259
Буынның қосымша элементтері. 
Өткен параграфта кез келген 
буынның құрамына кіретін міндетті элементтерді қарастырдық. Осы 
міндетті құрамбөліктерден басқа бар лық буында болатын қосымша 
құрамбөліктер де бар. Олар міндетті түрде белгілі бір буындарда болады. 
Барлық қосымша құрамбөліктерді екі типке бөлуге болады. 
1.
­ Шеміршек­ дискілері­ мен­ шеміршек­ астары
. Олар сүйектердің 
буынды беттері арасында орналасады. Солар арқылы мұндай буындар-
да қозғалыстардың алуан түрі орындалады. Мысалы, тізе және астыңғы 
жақ сүйектерінің буындары. 
2. Буындарға жақын орналасқан 
ұсақ­ буын­ сүйектері.­
Олар кейде 
буын қабының астында, кейде одан тыс, бұлшық ет байламдары астында 
орналасады. Мысалы, тізе буын үстінде орналасқан және буынға бұлшық 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


141
ет сіңірлері арқылы бiрiгiп тұрады. Аяқтағы үлкен саусақтың осын-
дай сүйегі буын қабының ішінде болады. Мұндай сүйектер буын бетін 
арттыруға, оны едәуір тұрақты етуге мүмкіндік береді. 
Буындарды жіктеу. 
Буындарды белгілеріне байланыс ты емес, қатар 
бойынша ажыратады. Осы айырмашылықты нақтырақ қарастырайық.
Сүйек саны бойынша буындар 
жай
және 
күрделі
болады. Жай буын 
тек екі сүйектен түзілген. Мысалы, иық буыны. Күрделі буын үш және 
одан да көп сүйектен тұрады. Мысалы, жақ сүйек буыны. 
Буын бетінің пішіні бойынша буындар эллипс тәрізді, жайпақ, ершік 
тәрізді, шар тәрізді және т.б. болып бөлінеді. Бірақ алғашқы екі жіктеу 
буын қызметіне емес, құрылысына қатысты. 
Белгілі бір қозғалыс жасауға болатын ось саны бойынша жіктеледі. 
Ең қарапайым буындар – 
біросьті
буын. Онымен адам тек бір жазықта 
қозғалыс жасай алады. Әдетте, бұл буын дардың пішіні цилиндр тәрізді 
болады. Мысалы, саусақ сүйектерін өзара байланыстыратын буын неме-
се шынтақ және кәрі жілік сүйектерін байланыстыратын жоғарғы буын 
(75, 76-суреттер). 
Екі осьті буын қарама-қарсы екі бағыттағы, бірақ бір жазықтағы 
қозғалысты қамтамасыз етеді. Оны түзетін сүйек бетінің пішіні бойын-
2
3
7
8
1
4
5
6
9
1
2
5
6
3
4
75-сурет. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   259




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет