236
Температура
– тіршілік әрекетін сақ тау үшін маңызды рөл
атқарады. Себебі ағзадағы барлық химиялық үдерістер осы фактордың
қарқындылығына байланысты. Темпе ратураға әсіресе өсімдіктер мен
сал қынқанды (пойкилотермді) жануарлар аса тәуелді. Себебі олар өз
денесінің тұрақты температурасын сақ тауға қабі летті емес. Жылықанды
(гомойотермді) жануарлар (құстар мен сүтқоректілер) қор ша ған орта
температурасының өзге руіне онша тәуелді емес. Себебі олардың ағзасы
қажетті темпе ратураны тұрақты сақтайды.
Кейбір ағзалардың түрлері төтенше (экстремалды) температура
жағдайында тіршілік етеді. Мысалы, белгілі бір микроағзалар 20
0
С-қа
дейінгі суыққа төзеді, ал бактериялар мен балдырлардың кейбір түрлері
температурасы 80–90
0
С ыстық су көздерінде тіршілік етеді. Ағзалардың
көпшілігі тар температура шегінде тіршілік етуге бейімделгенін атап
кетуге болады. Әрбір түр үшін эволюция үдерісінде бейімделген тіршілік
ету жағдайына тәуелді өз температура оптимумы болады.
Басқа ағзалар суық климатта тіршілік етуге бейімделген. Оларға
суыққа төзімді сүтқоректілер (морждар, ақ аюлар және т.б.) мен құстар
жатады (116-сурет). Өсімдіктер мен жануарлардың басым бөлігінде
біркелкі темпе ратура оптимумы болады (аю, қоян; қайың және т.б.).
Жылусүйгіш ағзалар да (піл, маймыл, керік, киік; пальма, какао, ананас
және т.б.) болады.
Ылғалдылық
.
Су тірі ағзалардың жасушаларына өте қажет
құрамбөлік болып табылады. Ол бірқатар маңызды қызмет атқарады.
Сондықтан тіршілік ортасында судың жет кіліксіздігі өсімдіктер мен жа-
нуарлар үшін шектеуші фактор болып табылады (117-сурет).
116-сурет.
Достарыңызбен бөлісу: 
