Ўзбекистон республикаси



Pdf көрінісі
бет220/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   216   217   218   219   220   221   222   223   ...   303
Байланысты:
9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397

и
, одамнинг ақлли
си
.
Эгалик категориясидаги сўз баъзан чиқиш келишигидаги сўз билан 
ҳам бирга қўлланилиши мумкин: 
одамдан ақлли
си

Эгалик категориясидаги сўзда аффикс маъноси ва вазифаси 
кучсизланиб, равишга ўтиб кетади:
 яхши
си
.
Эгалик категориясининг бирлик ва кўплик шакли қўлланилишда фарқ 
бор. Кўпинча миқдор билдирувчи ўзакка бирлик сон шакли қўшилмайди: 
ақлли
нгиз

кўпи
миз

Бу 
жиҳатдан
III шахс эгалик аффикси фарқланади: 
нодон
и
, рангдор
и
.
Сон туркуми эгалик категорияси умумий грамматик маъносини 
«кейинги сонни олдинги сўзга боғлаш ва мансублик, хослик маъносини 
ифодалаш» тарзида хусусийлаштиради. Матн ва бирикувчи сўзнинг 
семантикасига боғлиқ равишда турли-туман грамматик маъно 
ифодаланиши мумкин. Лекин «кейинги сонни олдинги сўзга боғлаш» 
категориал маъно хусусийлашмаси сифатида ўзгармай қолаверади. 
Қуйида сон туркумининг эгалик категорияси умумий грамматик 
маъносини хусусийлаштиришидаги ўзига хосликни кўриб ўтамиз. 
Эгалик аффикси ўзи бириккан сўзнинг бошқа сўз билан боғланишида 
ишлатилади. Бу вақтда эгалик категориясидаги сўз қаратқич 
келишигидаги сўз билан келади: 
олманинг бешта
си
, одамнинг ўнта
си
.
Эгалик категориясидаги сўз баъзан чиқиш келишигидаги сўз билан 
ҳам бирга қўлланилиши мумкин: 
одамдан учта
си

Эгалик категориясининг бирлик ва кўплик шакли қўлланилишда фарқ 
бор. Кўпинча миқдор билдирувчи ўзакка бирлик сон шакли қўшилмайди: 
бешта
нгиз
, икков


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   216   217   218   219   220   221   222   223   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет