Мамытбаева жанат абдиманаповна

137 
өзіндік жұмысы болып табылады. Өздік жұмыс барысында білім алушы 
шығармашылық тұлға ретінде әрекет етеді. Жеке тұлғаның белсенділігі өзіндік 
жұмыс мақсаттарын қоюда, оны жоспарлауда, тәсілдерді анықтауда, өзін-өзі 
жұмылдыруда және өзін-өзі бақылауда көрінеді. СӨЖ қарқынды ойлауды, 
әртүрлі танымдық мәселелерді шешуді талап етеді. Бұл қажетті білім, дағдылар 
мен дағдыларды, моральдық-психологиялық қасиеттерді қалыптастырудың 
маңызды факторы. Білім алушының танымдық белсенділігі мен тәуелсіздігінің 
ең жоғары деңгейі көрінеді студенттің қабылдауы болжанатын шығармашылық 
дербес жұмыстарды орындау барысында жаңа білім өндірісіне тікелей қатысу.
 
Жобалау әдістемесінің әдістерін қолдана отырып, білім алушының өзіндік 
жұмысын ұйымдастырған кезде мыналарды есте ұстаған жөн: білім алушының
назарында, оның шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал ету. Жұмыстың 
үдерісі оның нәтижелерінен кем емес маңызды. Оқу үдерісі зерттелетін 
пәндердің логикасында емес, іс-әрекеттің логикасында өтеді. Жергілікті, бірақ 
біртұтас мәселені шешу тәжірибесі жарты жолда тоқтамай, істі соңына дейін 
жеткізу әдетін қалыптастырады. Жобаны жеке қарқынмен орындауға рұқсат 
беру жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік туғызады. Жобалап оқыту білім 
алушының мотивациялық саласына оң әсер етеді. Бірінші орында тәуелсіз 
(жеке, жұптық, топтық) қызмет болуы керек. Зерттеу әдістерін бүкіл жұмыс 
барысында қолдану керек. Жоба бойынша жұмыс белгілі бір схема бойынша 
жүзеге асырылады. Әдістемелік әдебиеттерде құрылымды әзірлеу мен жобаны 
жүзеге асырудың әртүрлі кезеңдері келтірілген. Бұл кезеңдер әртүрлі атауларға 
ие, бірақ негізінен жобаның типтік құрылымын көрсетеді. 
Е.С.Полат 6 кезеңді бөліп көрсетеді: талқыланатын тақырып бойынша бір 
немесе бірнеше проблемаларды анықтауға мүмкіндік беретін жағдайларды 
ұсыну; қойылған мәселені шешу гипотезаларын ұсыну («миға шабуыл»), 
гипотезалардың әрқайсысын талқылау және негіздеу; шағын топтарда 
қабылданған гипотезаларды тексеру әдістерін талқылау (әр топта бір гипотеза 
бойынша), ықтимал ақпарат көздерін талқылау ұсынылған гипотезаны тексеру 
және нәтижелерді рәсімдеу үшін; топтарда осы гипотезаны растайтын немесе 
жоққа шығаратын фактілерді, дәлелдерді іздеу бойынша жұмыс; Барлық 
қатысушылардың қарсылығымен топтардың әрқайсысының жобаларын қорғау; 
жаңа проблемаларды анықтау [143,с. 78].
Білім алушының кез-келген өзіндік 
жұмысы сияқты, осы әдістеме бойынша жұмыс кезінде оқытушының рөлі 
өзгереді. Оған кеңесші, көмекші, бақылаушы, дереккөз рөлдері беріледі ақпарат, 
үйлестіруші.
Егер оқытушы оқу бағдарламасының кез-келген бөлімін немесе 
мәселесін зерделеу кезінде жобалау әдістемесін қолдануды шешсе, ол бәрін 
мұқият ойластыруы керек. Оқу міндеттерін нақты анықтау керек, дайын 
шешімдерді ұсынбай және бұл өзіндік жұмысты ұйымдастырудың бір түрі 
екенін есте ұстамай, студенттерге қандай көмек көрсетуге болатындығын 
ойластыру қажет. 
Жобалардың тақырыбы бағдарламаның қандай да бір теориялық 
мәселесіне қатысты болуы мүмкін осы мәселе бойынша жеке студенттердің 

138 
білімін тереңдету, оқу үдерісін саралау. Жиі, алайда, жобалардың тақырыптары 
практикалық мәселеге қатысты кейбір практикалық мәселелерге қатысты 
сонымен бірге, бір пән бойынша емес, әртүрлі салалардан білім тартуды талап 
етеді.
В.П.Бедерханова да жобалаудың көптеген тәжірибелік нұсқаларын талдай 
отырып, жобалауды екі үлкен бағыттарға ажыратады [160,с. 4]. Біріншісі, 
интенсивтік сипаттағы жобалар жасау және жобалау
әрекеттері. Олар: 
ұйымдастырушылық – әрекеттік, инновациялық ойындар мен жобалау 
жиындары. Екіншісі, жобалау әрекеттері негізінде ұжым мүшелерінің бірлесе 
отырып қадамнан – қадамға аяқ басуы арқылы білім беру мекемесіне 
гуманитарлық бағдар беру жұмыстары жүргізіледі. 
Мәселелік жағдаят
– білім алушының белгілі бір психологиялық 
жағдайын сипаттайды. Мәселелік жағдаят - басты элементі белгісіз, жаңа 
тапсырманы дұрыс орындау үшін, қажетті әрекетті орындау үшін ашылуы тиіс 
нәрсе. Ол проблеманы қою және шешу үдерісіндегі ойлаудың бастамасын 
қамтамасыз етеді. Мәселелік жағдаят - бұл игерілген білімдер, біліктер мен 
қатынастар және қойылатын талаптар арасындағы қарама-қайшылықтармен 
сипатталатын танымдық міндет. Мәселелік жағдаят – адам пайда болған 
құбылысты, фактіні, шынайы үдерісті қалай түсіндіруді білмеген, өзіне белгілі 
тәсілмен мақсатына қол жеткізе алмаған кезде пайда болатын адамның 
интеллектуалдық қиындығы. Проблемалық жағдаят – өнімді, шығармашылық 
танымдық әрекеттің заңдылығы. Мәселелік жағдаят білім алушының белгілі бір 
психологиялық жағдайын сипаттайды. Проблемалық жағдаят – басты элементі 
белгісіз, жаңа тапсырманы дұрыс орындау үшін, қажетті әрекетті орындау үшін 
ашылуы тиіс нәрсе. Ол проблеманы қою және шешу үдерісіндегі ойлаудың 
бастамасын қамтамасыз етеді. Тәжірибе проблемалық жағдаяттардың 20-дан 
астам классификациясы бар екенін көрсетіп отыр. 
Проблемалық жағдаяттардың классификациясы негізіне адамның мінез-
құлқының, оның әрекетінің басты элементі, сондай-ақ оқыту үдерісінде адам 
игеретін неғұрлым жалпы элементтерінің бірі болып табылатын әрекетті алған. 
Әрекеттің құрылымдық компоненттерінің қайсысы проблемалық жағдаятта 
белгісіз ретінде берілгеніне байланысты проблемалық жағдаяттың жеткілікті 
жалпы 3 тобын бөліп көрсетуге болады.
Бірінші 
тапқа игерілетін мақсат әрекет пәніне жататындар кіреді. Осыған 
сәйкес проблемалық жағдаяттардың аталмыш тобы теориялық болып 
сипатталады. 
Екінш
і топқа игерілетін белгісіз әрекет тәсілін құрайтын жағдаяттар 
жатады. Бұл сияқты проблемалық жағдаяттар көптеген пәндерді игеру 
барысында кездеседі. 
Үшінші 
топқа әрекеттің жаңа жағдайлары алынған проблемалық 
жағдаяттар кіреді. Бұл сияқты жағдаяттар дағдыларды қалыптастыруды үйрету 
кезінде қарастырылады. 
Ұғымдық талдау әдісі.
 
Тақырыпқа сәйкес бірнеше ұғымдық сөздер 

139 
алынады. Екі түсті маркер қолданылады. Бір маркермен негізгі ұғымдық сөз 
жазылып, екіншісімен талдау жасайды. Философия ғылымында ғылыми 
теорияны 3-ке бөліп қарастырады [109,с. 7]: 
негізі; өзегі; қосымша.
Теория:

жүктеу/скачать 10,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: