Мемлекеттiк билiктiң ерекшелiктерi:
ол белгiлi бiр аумақта ерекше аппарат арқылы жҥргізіледі;
мемлекеттiк билiк ӛзiнiң арнайы кҥштеу аппаратына сҥйенедi;
мемлекеттiк билiк монополиялық сипат алады.
Билiкті қызметiне, билiк жүргізу ауқымына, билiк субьектiсiне, басқару әдiсiне қарай
жiктелу:
қызметiне қарай билiк: саяси, идеологиялық, әлеуметтiк, экономикалық, қҧқықтық,
банк, дiни т.б.;
билiк жҥргізу ауқымына қарай: мемлекеттiк, халықаралық, отбасылық т.б.;
билiк субьектiсiне қарай: таптық, партиялық, халықтық, жеке адам билiгi;
басқару әдiсiне қарай: тоталитарлы, депоттық, бюрократиялық, т.б.
Билiктiң мәнiн жете тҥсiну ҥшін оның негiзгi
қағидаларын
нақтылау қажет (3-кесте).
Билiктiң мәнiн ашуда екi мәселеге ерекше назар аударған жӛн. Бiрiншiден, билiкке жету жолы,
екiншiден, билiктi сақтау мен қолдану әдiстерi. Демек, билiктiң қағидаларын ажыратып кӛрсету
маңызды. Билiктiң легитимділік, ақиқаттылық, шынайылық, кӛрегенділік, коллегиялық,
тӛзімділік, ӛзіндік сыншылдығы, қаттылығы, жасырын сияқты қағидалары бар.
2. Билікті жҥзеге асырудың тҥрлері мен әдістері. Саяси және мемлекеттік билік. Билікті
табыстау және биліктің бӛлінуі. Саяси биліктің легитимділігі және оның кӛздері.
Билiктi жҥргiзу
әдiстерi
рухани және материалдық болып бӛлiнедi.
Рухани әдiстер
:
саяси
идеялар мен теориялар, саяси сана, қҧқық, норма, ереже, бiлiм, саяси сӛз, саяси әдiстер, саяси
тәжiрибе, саяси ӛнер;
материалдық әдiстер
: саяси жобалау, есеп, бақылаудың техникалық
әдiстерi, кҥштеу тәсiлдерi, билiк жҥргізуші кадрлар, саяси институттар, органдар, аппараттар,
билiк ҧйымдары.
Билiктiң
қайнар кӛзiне
– бедел, кҥш, байлық, заң, адамның қоғамдағы алатын орны,
ҧйым, мҥдде, бiлiм, хабарлама мәлiметтер жатады (№3 кесте).
Билiктi жҥзеге асырғанда қҧқық, бедел, сенім, әдет-ғҧрып, дәстҥр, амал-айла, қулық,
кҥштеу, зорлау, ерiксiз кӛндiру сияқты
әдiс-амалдар
пайдаланылады.
Билiктi айқындау және тарату формасы ҥстемдiк жҥргізу, басшылық ету, ҥйлестiру,
ҧйымдастыру, бақылау болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
