. Саяси партиялар және қоғамдык-саяси козғалыстар: ҧғымы, мәні, белгілері және қызметтері. Партия ҧғымы латынның
«pars» деген сӛзiнен шыққан, ол бӛлу, бӛлемiн деген
мағынаны бiлдiредi. Неміс ғалымы М. Вебер саяси партиялардың дамуының мынадай
кезеңдерін атап ӛткен:
аристократиялық ҥйірмелер;
саяси клубтар;
кӛпшілік партиялар.
М. Вебер саяси партия дегенiмiз мҥшелерiн ӛз ерiктерi бойынша қабылдайтын, ӛз
басшыларына билiктi жеңiп алуына, белсендi мҥшелерiнiң материалдық және жеке
артықшылықтарды иеленуіне қажеттi жағдайларды қамтамасыз ету мақсатын қоятын қоғамдық
ҧйым деп анықтама берген болатын.
Сонымен,
саяси партия дегеніміз саяси билiктi иеленуге немесе мемлекетте билiктi
жҥзеге асыруға қатысуға талпынушы идеология тҧтастығымен байланысты ерiктi одақ.
Саяси партияның негiзгi белгiлерi :
белгiлi бiр идеологияны алып жҥрушi;
адамдардың ҧйымдасқан бiрлестiгi (ҧзақ мерзiмдiк, ерiктi, саясаттың әртҥрлi деңгейi
бойынша қҧрастырылған, жергiлiктiден халықаралыққа дейiн);
билiктi жеңiп алу және жҥзеге асыру мақсатын ҧстануы;
саясатта белгiлi бiр әлеуметтiк топтың мҥддесiн бiлдiруi немесе қорғауы.
Саяси партияның қҧрылымы:
партиялық аппарат;
қатардағы мҥшелерi;
партия жақтаушылары.
Саяси партияның қызметтерi:
билiк ҥшiн кҥрес, оны пайдалану және бақылау;
ҥлкен әлеуметтiк топтардың мҥдделерiн негiздеу, анықтау, жинақтау;
ҥлкен әлеуметтiк топтың белсендiлiгiн арттыру және топтастыру;
партиялық идеологияны, қоғамдық пiкiрдi қалыптастыру, ҥгiт-насихат жҧмыстарын
жҥргiзу;
қоғамда саяси тәрбие жҥргiзу;
партия, мемлекеттiк қҧрылымдар мен әртҥрлi қоғамдық ҧйымдарға кадрлар даярлау
және ҧсыну.
