Сборник Докладов «Исследование урока: опыт школ Казахстан»

істейтін
мұғалімдердің
істерінен
көруге
болады
, 
ал
ғылыми
дәлдік
жаңа
тәсілдің
тиімділігін
көрсететін
оқушының
оқуы
туралы
деректер
жинауды
көздейді
.
Lesson Study әдісі мұғалімнің практикалық білімінің дамуына бағытталған 
сыныпты зерттеу нысандарының жоғарғы түрі әрі мұғалімдерді оқыту және олардың 
тәжірибесін дамытудағы ынтымақтастық тәсіл болып табылады және бірнеше 
қадамдардан
тұрады. Lesson Study
-
ең бастысы «сабақты зерттеу» немесе «сабақты 
зерделеу» үдерісі. Зерттеу сабақтарынан кейін мұғалімдер өздерінің педагогикалық 
әдістерін
жаңартады, өзгертеді. «Сабақты зерттеу» үдерісі барысында оқу сапасын 
арттыру үшін белгілі бір тәсілді қалай дамытуға болатындығын анықтау мақсатында бір 
топ мұғалім бірлесіп оқушылардың оқу үдерісін зерделейді. Шағын топтарда жұмыс 
істеу арқылы ұстаздар бірлесе жұмыс жасауға, оқу мақсатын бірлесе талқылауға, 
сабақты жоспарлауға, сонымен қатар тәжірибеде қалай жүзеге асып жатқанын 
бақылауға, зерттеу қорытындысын қарастырып, оны жариялау арқылы басқа ұстаздарға 
бұл үдерістің тиімділігін көруге мүмкіндік береді
[4] 
«Сабақты зерттеу»
- 
ол:

әріптестерге
қолдау көрсету;

әріптестер
арасында тиімді өзара қарым
-
қатынас дағдысы;

білім беру үдерісінің негізін түсінуге мүмкіндік беретін кәсіби үдеріс болып
табылады.
Сабақты зерттеу үдерісі арқылы мұғалімдер бірлескен жұмыстар атқарады,
сабақты жоспарлайды, түзету жұмыстарын жүзеге асырады, тиімді әдістер мен 
стратегияларды таңдайды, бақылайды, сабаққа сараптама жасайды, АВС оқушыларын, 
барлық сыныптың оқуын бақылауға, зерттеу нысанындағы оқушылардан «Оқушы үнін» 
тыңдауға, сабақта қолданған әдістердің қаншалықты тиімді болғанын білуге мүмкіндік 
алады.
Мына қағидалар «Сабақты зерттеу» үрдісін жүзеге асыру үшін басты назарға алынады:

топ мүшелері бір
-
бірімен сыйластық қарым
-
қатынаста болады;

зерттеудің түйінді идеяларының
келісіліп алынуы, Нені,кімді оқытамыз?

әдебиеттерді
зерделеу,

қандай
сынып және қандай «үш бақылаудағы оқушы» үлгерімі жоғары, орташа,
төмен

зерттеу сабағын жоспарлайды, жоспарда «бақылаудағы оқушылардың» сабақта
өтілетін
материалды игеруіне ерекше мән беріледі,

«бақылаудағы» үш оқушыны қадағалайды, қажет деген жерлерін белгілеп, түртіп
алып отырады,

зерттеу сабағы туралы олардың пікірін түсіну үшін бірнеше оқушымен сұхбат
жүргізеді,

зерттеу сабағы аяқталысымен бірден талқылау жүргізеді. [ (МАН. 47
-
48б) 
]
«Сабақты зерттеудегі» тәсіл
- 
мектептегі ұстаздар қауымының бірлесе жұмыс
жасауына мүмкіндік беретін ең тиімді тәсіл. Өз тәжірибемде де «Сабақты зерттеу» 
үдерісін
жүзеге асырмас бұрын, коучингтерде осы үдеріс жайлы таныстырылым 
жұмыстарын іске асырдық, осы жұмыстар негізінде ұстаздар қауымы бұл үдерістің 
тиімділігін байқады. Содан кейін осы үдерісті жүзеге асыратын топ мүшелері анықталып, 
топ құрылды. Топ мүшелерінің келісімімен қай сынып және қандай оқушылар бақылауға 
алынатыны анықталды. Lesson Study тобы зерттеудің басты мақсаты мен міндеттерін 
анықтап алғаннан соң әр пән мұғаліміне негізгі нысандарды анықтау міндеттелді. 
Lesson Study нәтижесінде біз оқушылардың білімдерін жаңа тәсілдер арқылы 
кеңейте алдық және оқушыларымыздың оқу үдерісіне толыққанды
қатысуына ықпал ете 
білдік.Сабақ соңында өз мақсаттарымызға жеттік, қалыс қалған оқушылар болған жоқ. 
Бағдарламаның жеті модулін ықпалдастыра отырып,оқушылардың сұрақтарға толық 
286

жауап беруіне,ойларын ашық айтуына дағдыландырдық. Болашақта осындай әдіс
- 
тәсілдерді қолдана отырып оқушыларымыздың білім, білік дағдыларын арттырамыз. 
Талантты және дарынды оқушыларға күрделенген тапсырмалар беруге ізденеміз.
Осы орайда, мектебімізде «Сабақты зерттеу» әдісін өткізу үшін зерттеу 
жұмыстарын жоспарлап, топ құрдық. «Сабақты зерттеу» әдісін жүзеге асыру үшін топ 
мүшелерімен ақылдаса келе, «Жигсо әдісін топтық жұмыста тиімді пайдалану» тақырыбы 
бойынша 
6 
«Б» сыныбында жүргізуді жоспарладық. Бұл сыныпты алу мақсатымыз, 
сынып оқушыларының мәтінмен жұмыс жасағанда қиындықтар кездесіп жүрді, сол 
олқылықтарды жою және жекелеген оқушылардың сабаққа белсенділіктерін арттыру 
болды. Жалпы сыныптың білім сапасы да төмен деңгейде –26,7 % құрайды, сыныптың
белсенділігі мен бәсекелесе, жарыса оқу деңгейі орташа. Сондықтан «Жигсо» әдісі 
арқылы сыныпта оқу мен оқыту үрдісінде белсенді, бәсекелестік атмосфера тудыру, пәнге 
қызығушылығын
ояту, білім сапасын көтеру.
«Сабақты зерттеу» тобы сынып оқушыларымен сауалнама жүргізу арқылы 
«Оқушы үнін» есепке ала, зерттеудің басты мақсаты мен міндеттерін анықтады, жоспары 
құрылды. Әр топ мүшесіне «Сабақты зерттеу» әдісінің қадамдарына сәйкес бақылау 
парағын толтыру, АВС оқушылароын белгілеу, сабақты талдау бойынша хаттама жүргізу 
жұмыстары бөлінген көшбасшылық принциптеріне сай бөлінді. Зерттеу тақырыбына сай 
«Жигсо әдісін қолдану арқылы топтық жұмыста оқушылардың белсенділігін арттыру» 
мақсаты көзделді. Күтілетін нәтиже мен табыс критерийлері белгіленді. Мұғалімдер үшін: 
Жигсо әдісін тиімді қолдана алу дағдысын жетілдіру; 7 модульді ықпалдастыра қолдану 
арқылы кәсіби білім сыныптың білім сапасын көтеру. Оқушыларға: Жигсо әдісі арқылы 
топтық, жұптық жұмысқа белсене қатысу мүмкіндігін жасау; мәтінмен жұмыс істеу 
дағдыларын дамыту; пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Жигсо әдісі үй тапсырмасын тексеруде, жаңа сөздермен танысуда қолданылды. 
Әрқайсысы
өз деңгейлері жеткенше тапсырманы қызығушылықпен орындап отырды. 
Бақылауда болған оқушылар
күтілген нәтижеге сай жұмыс жасағандары байқалды. Топ 
мүшелерімен сабақты талдау барысында оқушылардың пікірлерін ескере отырып, жаңа 
тақырыпты өз беттерімен меңгеру үшін тақырып бойынша қажетті сөздерді табу 
тапсырмасы жоспарланды. Себебі, оқушылар тақырыпты өз беттерімен талдап, бір
-
бірімізге өзіміз түсіндірсек деген ұсыныс жасаған болатын. Жаңа тақырыпты меңгертуде 
оқушылар Жигсо әдісі бойынша жұмыс жасады. Мәтінмен жұмыс белсенді диалог 
орнады, барлық оқушылар диалогқа қатысты. Әрине, кітапқа қарап айтқан, жеткілікті 
түсіндірмеген оқушылар да болды. Бақылауда болған С және А деңгейлі оқушылар табыс 
критерийлеріне жетте алды. Ал, В деңгейлі оқушы үй тапсырмасы бойынша күткен 
нәтижеге жете алмады, бірақ сабақтың қалған бөлімдерінде белсенді болды, дегенмен бұл 
оқушыда өз біліміне сенімсіздік байқалды. Сабақ соңында оқушылармен сұхбаттасқан 
кезде бақылауға алынған оқушылар сабақты меңгеруге Жигсо әдісінің тиімді болғанын 
айтты.
Әр
сабақтан кейін топ мүшелері жиналып, сабақ талданып, келесі сабақтың 
жоспары бойынша кеңес өткізілді. Зерттеу тақырыбымыздың мақсатына сай «Жигсо» 
әдісінің
тиімділігіне көзіміз жетті. Осы әдісті сабақта қолдануға дағдыландық, әсіресе, 
оқушылардың белсенділігінің артқанына куә болдық. Тәжірибедегі «белсенді емес 
сыныптың» мәселесі бірден шешілмейді, бірақ оқушыны топтық жұмысқа тарта отырып, 
ашық сөйлесу, пікірін тыңдау арқылы ортаға бейімдеуді және «оқушы
-
мұғалім», «оқушы
-
оқушы» үдерісін үнемі дағдыға айналдырсақ, үнемі оқушы пікірімен санаса отырып, 
оларға ұнайтындай әдістерді
қолдана отырып сабағымызды жоспарласақ ғасырдың 
талабына сай сындарлы ой айта алатын жеке тұлға тәрбиелей аламыз деген ойдамыз. 
Бұрынғы тәжірибемізде сабақ жоспарларын бірігіп құру, сабақты бірігіп зерттеу, бақылау, 
проблемаларды бірігіп шешу болмаған еді. Сондықтан, «Сабақты зерттеу» әдісі ең 
287

бірінші, мұғалімдердің кәсіби біліктілігін көтерудің, білім жетілдірудің, тәжірибе 
алмасудың оңтайлы әдісі екендігіне, екіншіден, оқушылардың білім сапасын арттырудың 
бірден бір жолы бола алатынына көзіміз жетті.
Қорыта келе, аталған жұмыстар мектептер арасында оқыту мен оқу үдерістерін 
жетілдіруге бағытталған көптеген іс шараларды жоспарлауға, жүзеге асыру және 
мониторингтерін жүргізу мақсаттарына қол жеткізді. Бірлескен жұмыс нәтижесі 
мұғалімдердің үздіксіз білім алуына, икемділік пен еркіндіктің болуына, бір шешімге 
келмейтін проблемаларды талқылауға, қолайлы ортада тәуекелге баруға ықпал ететін 
реформаның жүргізілуіне, зерттеулер нәтижесінде алынған білім құнды болып саналатын 
пікірлестер қауымдастығын құруды қамтамассыз етті. Жұмыстар барысында мұғалімдер 
бір
-
бірімен ашық, сенімді орта қалыптастыра отырып, көшбасшылыққа жағдай жасалды. 
Сабақты зерттеу тәсілінен соң әріптестерімізбен ой бөлісіп, зерттеу жүргізу барысында 
кездескен қиыншылықтарын ортаға салып, "қалай еткенде түзетуге болады?" 
- 
дегендей 
сұрақтарға жауап алды. Сабақты зерттеу тәсілі барысында әріптестеріміз көшбасшы бола 
білген, ынтамқтастық ортаны қалыптастыра білген, бағдарламаның негізін басшылыққа 
ала отырып, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау,
сыни тұрғыдан ойлау жұптық 
әңгіме, өзін 
- 
өзі реттеу, бірлескен оқу, сыни тұрғыдан ойлауды бағалау тапсырмалары 
бойынша барлығы жақсы жұмыс жүргізгенін байқадым. 
Алдағы уақыттарда да әріптестеріміздің бұл әдістерді жан 
- 
жақты жандандыра 
түсетініне көзім
жетті. Әр адамның ойлауы, ұйымдастыру әртүрлі болғандықтан әр 
сабақтар сан түрлі өткізілгенін ойыма түйдім. Осы жерде, « Мұғалімдер, өз кезегінде
, 
өзінің
сабақ беруіне емес, оқушылардың оқу ептілігін дамытуға назар аударуы тиіс.
Осы 
мақсатта мұғалім оқыту
ортасын құру керек, соның арқасында оқушылар ақпаратты енжар 
қабылдамай, оқу үдерісіне белсенді қатысатын болады» деген Выготскийдің сөзінің 
ақиқаттығына көзім жетті.
Болашақта осындай әдіс 
- 
тәсілдерді қолдана отырып өткен сабақтарыммызбен 
оқушының білім, білік дағдыларын арттыруды көздеп отырмыз және үлгерімі "С" 
дәрежесіндегі оқушылармен әлі де жұмыстар жасап "В" дәрежесіне жеткізуге, "В" 
дәрежесіндегі оқушыларды "А" дәрежесіне жеткізуге тырысамыз. Талантты және 
дарынды оқушыларға күрделенген тапсырмалар беруде әлі де ізденуге жұмыстанамыз.
Қай
кезде де мұғалім мектептегі негізі тұлға болып қала бермек, себебі оқушы 
білімді өз бетімен меңгеруі үшін оған жетекшілік қызмет атқаратын мұғалім. Мұғалім тек 
өз
сабағында өз шәкірттерін жетелеуші ғана емес, кәсіби құзіретті, жан
-
жақты білімді, 
заман ағымына сай жаңашыл болса, өз идеялары мен ой
-
мақсаттарын әріптестерінің де
санасына сәуледей сіңіріп, еріксіз еліктіріп, соңынан ілестіріп көшбасшы бола алады. 
Сабақты зерттеу 
- 
оқушыға саналы білім беруді көздеген бір мақсатқа жұмылған ұстаздар 
шеберханасы десек артық айтқандық емес.

жүктеу/скачать 47,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: