55
Ұжымдастырудың ерекшеліктері:
-
кҿшпелі жҧртты отырықшылыққа ҿткізу, яғни дҽстҥрлі
шаруашылық
тҥрін бҧзу;
-
Қазақстан ҧжымдастыруды негізі 1933ж. кҿктемінде (кҿшпелі жҽне
жартылай кҿшпелі аудандардан басқасы) аяқтауға тиісті аймақтық топқа
жатқызылды.
Ұжымдастырудың зардаптары:
-
трагедиялы тҥрде жҥруі ;
-
мал басының азайыуы;
-
мал басының жаппай қырылуы;
-
қолдан жасалған аштыққа ҽкелінуі;
-
адам санының азайыуы;
-
қазақ байларының Қазақстанннан тыс жерлерге қонысаударуы.
12.3
Қазақстандағы
"индустрияландыру"
саясаты,
міндеттері,
ерекшеліктері мен мәселелері (1926 -40жж.)
Индустрияландырудың
міндеттері-
социализмнің
материалды-
техникалық негізі ретінде ауыр индустрияны дамыту, аграрлы елден аграрлы –
индустриялды елге айналдыру.
Индустрияландырудың кӛздері-
шикізат кҿзін жҽне
материалды,
кҽсіпорындардан тҥсетін пайданы, салық жҥйесін ҥнемдеу
.
Индустрияландырудың ерекшеліктері мен мәселелері:
Ҿлкенің экономикалық артта қалуы, жҧмысшылар
мен инженер-
техникалық жҧмысшылардың болмауы, сумен қамтамасыз ету мҽселелері.
Индустрияландырудың қорытындысы-
одақтық деңгейде ҿндіріс
орындарын қҧру:
Балхаш мыс зауыты, Шымкент қорғасын зауыты,
Ащысай
металл балқыту зауыты, Қарағанды кҿмір шахталары, Тҥрксіб темір жолы.
Әлеуметтік- экономикалық ӛзгерістер:
қалалардың ҿсуі (Қарағанды, Аягҿз,
Балқаш, Талдықорған, Арал, Степняк), 1928-1939жж. қалалардың саны 44-тен 81-
ге ҿсті, урбанизация процесі еуропалықтардың есебінен жҥрді, демографиялық
жағдайдың ҿзгеруі, орыс тҧрғындардың ҥлес салмағы 2 есе ҿсті. БКП (б) ның 14-
съезі (1928ж.) желтоқсанда белгілеген социалистік
индустрияландыру бағытын
жҥзеге асыру Қазақстанда біршама қиыншылықтар ҽкелді.
Екі кӛзқарас пайда болды: Біреуі,
Ф.Н. Голощекиннің Қазақстанды
шикізат базасы ретінде кҿруі болса, екіншісі С.Садуақасов Республикаға "қолы
бос" жҧмысшыларды кҿшіріп ҽкеле беруге қарсы, жҧмыс кҥші рететінде кедей
қазақтарды пайдалану.
Қазақстанның пайдалы қазба байлықтарына бай болуы, Қазақстанда ауыр
индустрия кен шығару мҧнай, кҿмір, тҥсті металл салаларын дамыту негізінде
болды. 1928-1940жж. республиканың темір жол желісі 50% ҿсіп, 658км. жеткен.
Сібір мен Орта Азияны байланыстырған Тҥркістан – Сібір жолы салынды.
Қазақстан Ресейге, Орта Азияға тасылған шикізат тҥрлері: кҿмір, мҧнай, тҧз,
мақта, астық, ауылшаруашылық ҿнімдері, социалистік индустрияны жҥзеге
асуы кедей жҧмысшылар тобын қалыптастырды.