Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

3. 
Оқу
процесінің
негізгі
қызметтерін
атаңыз
. 
4. 
Оқудың
қандай
əдіснама
-
дидактикалық
бағыттарын
білесіз
? 
5. 
Ғылыми
таным
мен
оқу
танымы
арасындағы
ерекшеліктер
қандай
? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

6-
дəрісбаян
. 
Оқу
 
заңдары
, 
заңдылықтары
 
жəне
 
принциптері
 
 
Жоспары
1. 
Заңдар
, 
заңдылықтар
жəне
принциптер
мен
ережелер
жөнінде
түсінік
2. 
Оқудың
негізгі
заңдары
мен
заңдылықтарына
шолу
3. 
Принциптер
жəне
оларға
байланысты
оқу
ережелері
6.1. 
Заңдар
, 
заңдылықтар
 
жəне
 
принциптер
 
мен
 
ережелер
 
жөнінде
 
түсінік
 
Оқу
теориясының
негізгі
құрылым
бірліктері
– 
бұл
ғылым
тарапынан
анықталған
заңдар
мен
заңдылықтар
. 
Заңдар
 
мен
 
заңдылықтар
құбылыстар
, 
процестер
мен
олардың
нəтижелері
арасындағы
жалпы
, 
объектив
, 
тұрақты
жəне
қайталанып
келетін
байланыстар
мен
тəуелділіктердің
мəнін
ашады
. 
Дидактикалық
процестің
негізін
құрайтын
аса
маңызды
жəне
негізгі
заңдылықтар
мен
заңдар
оқу
 
принциптері
немесе
дидактикалық
 
принциптер
деп
аталады
. 
Бұл
принциптер
арқасында
оқу
процесіне
қатысы
бар
көптеген
заңдылықтардың
мəн
-
мағынасы
ашылады
, 
мұғалімдер
мен
оқушылардың
қызметтері
реттеледі
, 
барлық
оқу
пəндерін
өтуде
жəне
оқудың
барша
кезеңдерінде
олар
өздерінің
жалпы
мəнін
сақтайды
.
 
Принциптер
дидактикалық
процестің
біртұтас
концепциясын
құрай
отырып
, 
табиғи
бірлікте
əрекетке
келеді
. 
Қазіргі
кезеңдегі
оқу
жүйесінің
ірге
тасын
Я
.
А
. 
Коменский
қалаған
. 
Ғұлама
- 
педагог
пікірінше
, 
оқудың
негізі
– 
табиғи
 
сəйкестік
 
принципі
, 
ал
барша
қалған
принциптер
осы
табиғи
сəйкестікке
сай
бірізді
іске
асырылып
барады
. 
А
.
Дистервег
бұл
жүйені
жаңа
талаптарға
негізделген
нақты
ережелермен
толықтырды
. 
Бұл
ережелер
1) 
оқу
мазмұнына
; 2) 
оқытушыларға
; 3) 
оқушыларға
қатысты
болды
. 
К
.
Д
.
Ушинский
тиімді
оқуға
қажет
келесі
шарттарды
белгілеп
берді
: 
уақытқа
сай
болуы
, 
бірізділік
, 
табиғилық
, 
тұрақтылық
, 
игеру
беріктігі
, 
анықтығы
, 
оқушылардың
дербестік
əрекеті
, 
жүктемелердің
аса
ауыр
не
өте
жеңіл
болмауы
, 
дұрыстық
.
Қазіргі
заман
гуманистік
дидактикасында
оқу
принциптері
табиғи
сəйкестік
басты
принципінің
төңірегінде
жүйелі
біріккен
. 
Бұл
жүйедегі
дидактикалық
принциптер
төмендегідей
: 1) 
саналылық
жəне
белсенділік
; 2) 
көрнекілік
; 3) 
жүйелілік
жəне
бірізділік
; 4) 
беріктік
; 5) 
түсіністік
; 6) 
ғылымилық
; 7) 
көңіл
-
күй
; 8) 
теория
мен
практиканың
байланысы
. 

Принциптер
нұсқау
-
көрсетпе
(
норматив
) 
қызметтерін
атқарады
. 
Олар
мұғалімге
кейбір
жағдайларда
қандай
əрекетке
келуі
жөнінде
тек
кеңес
немесе
сілтеме
беріп
қоймайды
, 
жалпы
заңдылықтар
ретінде
бұл
принциптер
педагогикалық
əрекеттер
бірлігіне
негіз
қалаумен
бірге
олардың
толық
орындалуын
талап
етеді
. 
Принциптерді
білу
жəне
оларды
оқу
-
тəрбие
процесінде
толықтай
іске
асыру
педагогикалық
шеберліктің
негізін
құрайды
жəне
ол
педагогикалық
біліктілікті
анықтауда
алдымен
ескеріледі
. 
Педагогиканың
принциптік
талаптары
ережелер
жүйесі
арқылы
іске
асырылады
. 
Ереже
– 
бұл
педагогикалық
іс
-
əрекеттің
нақты
жағдайларда
белгілі
мақсаттарға
жеткізу
тəсілінің
суреттемесі
(
описание
). 
Көбіне
оқу
 
ережесі
деп
қандай
да
принципті
қолданудың
жеке
тараптарын
ашып
беретін
жетекші
тұжырымдарды
түсінеміз
. 
 
 
6.2. 
Оқудың
 
негізгі
 
заңдары
 
мен
 
заңдылықтарына
 
шолу
 
Оқу
барысында
диалектиканың
жалпы
заңдары
мен
педагогиканың
арнайы
заңдары
орындалуы
шарт
. 
Диалектиканың
жалпы
заңдары
сапына
кіретіндер
: 
қарама
-
қарсылықтар
бірлігі
мен
тайталасы
заңы
, 
сандық
жинақтың
сапалық
өзгерістерге
келу
заңы
, 
жоқты
жоққа
шығару
заңы
.
Оқу
процесінде
қарама
-
қарсылықтар
 
бірлігі
 
мен
 
тай
-
таласы
 
заңы
іске
қосылады
. 
Қарама
-
қарсылықтардың
туу
себебі
– 
жаңа
əлеуметтік
жағдайлар
, 
тұлға
мүмкіндіктерінің
өзгеруі
, 
білім
беру
аймағында
қалыптасқан
соны
талаптар
оқу
процесіне
болған
дəстүрлі
, 
бекіген
ұғымдар
жəне
көзқарастармен
сəйкессіздікке
ұшырауы
. 
Бұл
өз
кезегінде
оқу
мазмұны
мен
технологиясын
өзгертіп
, 
заманға
сай
ауыстыруды
талап
етеді
. 
Сандық

жинақтық

сапалық
 
өзгеріске
 
түсу
 
заңы
да
оқу
процесінде
көрініс
береді
. 
Тұлғаның
бүкілдей
сапалық
сипаты
(
нанымдары
, 
сеп
-
түрткілері
, 
ұстанымдары
, 
қажеттері
, 
құндылықты
бағыттары
, 
даралықты
іс
-
əрекет
стилі
, 
ептіліктері
мен
дағдылары
) 
сандық
жинақтың
белгілі
деңгейдегі
нəтижесі
. 
Санның
сапаға
ауысуы
жоқты
 
жоққа
 
шығару
 
заңы
тетіктеріне
сəйкес
келеді
. 
Тұлғалық
жəне
психикалық
жаңа
құрылымдар
адамның
өткен
кездердегі
жинақтаған
тəжірибесі
негізінде
қаланады
. 
Соңғы
өмір
кезеңдерінде
пайда
болған
сапалар
бұрынғы
қалыптасқандарын
“
жоққа
” 
шығарады
. 
Жоққа
шығару
тетігі
оқу
дағдыларының
қалыптасу
процесінде
көрінеді
, 
яғни
кейбір
əрекеттер
көп
қайталаулар
нəтижесінде
күрделі
дағдыларға
(
жазу
, 
есеп
, 
оқу
) 
айналады
. 

Диалектиканың
жалпы
заңдылықтарымен
бір
қатар
оқу
барысында
арнайы
 
педагогикалық
 
заңдар
да
əрекетке
келеді
. 
Ғалымдар
мұндай
заңдардың
бірқаншасын
ашып
, 
педагогикалық
тəжірибеге
ұсынған
. 
Өз
заманында
ғұлама
педагог
И
.
Г
.
Песталоцци
келесі
заңды
нақтылаған
: 
елес
 
байқауынан
 
анық
 
ұғымдарға
, 
олардан
 
анық
 
түсініктерге
 
өту
. 
Неміс
педагогі
Э
. 
Мейман
бірнеше
ерекше
заңдарды
негіздеп
, 
ұсынды
: 
- 
жеке
 
адамның
 
дамуы
 
əуел
 
бастан
 
көбіне
 
оның
 
табиғи
 
нышандарына
 
тəуелді
 
жүріп
 
жатады
; 
- 
ең
 
алдымен
 
бала
 
тіршілігі
 
мен
 
оның
 
қарапайым
 
қажеттерін
 
қанағаттандыруға
 
арналған
 
сапа
-
қасиеттер

дамиды
; 
- 
балалардың
 
жан
 
жəне
 
тəн
 
дамуы
 
əрқилы
 
деңгейде
 
өтеді
.
Теоретиктер
мен
практиктер
ашып
, 
бүгінгі
педагогикаға
енгізген
заңдылықтар
саны
ұланғайыр
(
мысалы
, 
И
.
П
.
Подласый
өз
оқулығында
70-
тен
астам
заңдылықты
хаттаған
). 
Оқудың
əрқилы
заңдылықтарын
реттестіріп
, 
жинақтауға
орай
,
оларды
жалпы
жəне
жеке
(
нақты
) 
заңдылықтар
деп
бөлу
қабылданған
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: