Монография «Елтаным баспасы»

лексикалық • семантикалық

жүктеу/скачать 13,68 Mb.

Pdf көрінісі

бет	66/162
Дата	21.12.2023
өлшемі	13,68 Mb.
	#141913
түрі	Монография

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 162

Байланысты:
httpswww.kaznu.kzcontentfilespagesfolder21141Verstka.pdf

Лексикалық өзгеріс.
жағасы жайлауда, етегі қыстауда еді. /С.Ə./ • Өзің жоқта үйіңе кіріп алып, жағамыз жайлау, төбеміз қыстау

лексикалық
•
семантикалық
•
лексика-семантикалық
өзгерістерге түседі. Мұндай тұрақты тіркестер окказионал фра-
зеологизмдердің жасалу үлгісін көрсетеді. Айтушының лингвокре-
ативтік ойлау əсерінен тілдің əлеуеттік мүмкіндіктерін пайдалану
мақсатында қалыптасқан, қолданыс өрісінде əбден тұрақталған фразео-
логизмдер семантикалық, прагмастилистикалық өзгерістерге ұшырайды.
Фразеологизмдердің «стандарт» үлгілері сөйлеушінің бұрынғы қа-
рапайым прагматикалық интенциясы шеңберінен шығып,
лексикалық,
семантикалық, эмотивтік, бағалауыштық, компоненттік
деңгейде
түрлі өзгерістерге ұшырайды.
Окказионал фразеологизмдер – тыңдаушыға ерекше эмотивті əсер
ететін тілдік бірліктер. Окказионалды фразеологизм өзінің тілдік про-
тотиптерімен деривациялық байланысқа түсетін фразеологиялық тұлға-
ның трансформациялануының түрлі тəсілдері арқылы жасалады.
Сөйлеу жүйесінде белсенді қызмет атқаратын фразеологиялық
тұлғалардың окказионалды пайда болу жолдары əрдайым ғалымдардың
назарынан тыс қалмаған. Орыс тіл білімінде окказионал фразеологизм-
дер туралы ғалымдардың еңбектерінде (М.М. Копыленко, З.Д. Попова,
А.В. Кунин, А.М. Мелерович, В.М. Мокиенко, В.Н. Телия, Н.Ф. Алефи-
ренко, А.В. Жуков, жəне т.б.) деривацияның түрлі тəсілдері мен амалда-
ры айқын сипатталған.

96
Лексикалық өзгеріс.
Мұнда фразеологиялық бірліктің мəні мен компоненттер құрамы
сақталып, лексикалық бірліктегі бейнелілік өзгереді. Мысалы:
•
Маратжанның
жағасы жайлауда, етегі қыстауда
еді. /С.Ə./
•
Өзің жоқта үйіңе кіріп алып,
жағамыз жайлау, төбеміз қыстау
,
отырмыз жайланып. /Ғ.Мүсір/.
•
Ой, шатастырған құдай-ай, мен де сол сияқты шаруа бағып
үйде тыныш жатсам, əуелден

жүктеу/скачать 13,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 162