292 10-Тарау. Жүйке тіні
10.16-сурет.
Синапстың құрылысы: А — синапстардың цитотопографияларының схемасы; Б — синапстардың құрылысының схемасы: а — тежеуіш түрі; б — қоздырғыш түрі; е — электрлік (көпіршіксіз) түрі Белсенді аймактағы плазмолеммада потенциалға тәуелді Са2+-каналдар бо-
лады. Мембрананың деполяризация жағдайында каналдар ашылады, бүл
нейромедиаторлардыц экзоцитозына септеседі.
Пре- және постсинапстык мембраналардың араларындағы
синапстык, саңылаудың ені 20—30 нм болады. Мембраналар синапстык саңылауларды
кесіп өтетін филаменттермен синапстық аймакта бір-біріне берік бекітілген.
Постсинапстық мембрана кұрамында нейромедиатордың рецепторла-
ры, ион каналдары бар жасушаның плазмолеммасының аймағы. Бұл жерде
калындығы 20-70 нм, электрондык тығыздығы біркелкі кұрылымдар немесе
жеке орналаскан дөңгелек пішінді денешіктер түрінде болатын постсинапстык
тығызданулар аныкталады. Тығызданулар постсинапстык цитоканкамен
біріккен талшыкты-түйіршікті негізден кұралған.
Синапста өтетін үдерістер келесі тәртіппен жүреді: I) деполяриза
ция толкыны пресинапстык мембранаға дейін жетеді; 2) кальцийлік ка
налдары ашылады және Са2+ терминальға енеді; 3) терминальға Са2+
енуі нейромедиатордың экзоцитозына әкеледі; бұл мезгілде синапстык
көпіршіктердін мембранасы пресинапстык мембрананын кұрамына кіреді, ал
медиатор синапстык санылауға түседі; әрі карай пресинапстык мембрананын
күрамына кірген синапстык көпіршіктердін мембраналары және медиатордын
бөлігі эндоцитозға ұшырайды да, синапстык көпіршіктердің рецирку-
ляциясы өтеді (10.17-сурет); мембраналардың және нейромедиатордын
10.5. Жүйке ұштары (жүйкеяік аяқтамалар)
293 1 0 .1 6 -с у р е т . Жалғасы
