Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

жүргізіп, оның шсткі нүктслсрін 
Л
жәнс 
В
дсп бслгілейік. 
Шснбсрсызардың инссін 
А
нүктссіне қадап, оның сирақтарының 
алшақтығын өзгсртпсй, шеңбер жүргізсск, екі шеңбер С және 
Ә
нүктслсріндс қиылысады. Шеңберсызардың инесін 
А
нүктесінен 
В
нүктссіне кошіріп, осы айтылғанды қайталап, 
Е
және 
Ғ
нүктелсрін 
аламыз. Алынған 
А, С, Е, В, Ғ, О
нүктслері шеңбсрді тсң алты 
бөлікке бөлсді. 
А, Е
және 
Ғ
нүктелері немссе С, 
В
және 
Ә
нүктелері 
шсңбсрді тсң 3 бөлікке бөледі.
Шсңбсрдің 
АВ
диаметріне 
псрпсндикуляр 
А/А диамстрін 
түрғызалық. М нүктссі цснтрі болатын және 
О
нүктссі арқылы 
өтетін шсңбср жүргізсек, ол алғашқы шеңберді 
К
және 
Ь
нүктс- 
лерінде қияды. Шсңбсрсызардың инссін 
N
нүктесіне қадап, 
түрғызуды қайталаудың нәтижесінде 
Р
және 
Т
нүктелерін аламыз. 
Енді шсңбср тсң 12 бөліккс бөлінді.
3. Шеңберді тең 4, 8, 16 бөлікке бөлу. Шеңберді тең 4 бөлікке 
бөлу оңай. Ол үшін өзара псрпсндикуляр 
АС
және 
ВО
диамстрлсрін 
жүргізсск болғаны (16,»-сурст). 
А, В, С
және 
О
нүктелсрін қосатын 
хордалар жүргізсск, шсңбсргс іштсй сызылған шаршы шығады. 
Шеңбсрдің цснтрінсн шаршының қабырғаларына түсірілгсн перпсн- 
дикуляр түзулср шеңбсрді тағы да төрт нүктеде қияды. Сонда 
шсңбсрді 
А, Щ В, Е, С, Ғ,
Д
К
нүктслері тсң 8 бөлікке бөледі. 
Көршілсс нүктслсрді қосатын хордалардың ортасын центрмсн 
қосатын түзулср жүргізу арқылы шеңберді тең 16 бөлікке бөлс
аламыз. 
, - 
• 
ь.
£ .к ;- 
-Ш
4. Шеңберді тең 5 және 10 бөлікке бөлу. Шеңбсрге іштсй
дүрыс бссбүрыш салу үшін оның өзара псрпсндикуляр 
А К
жәнс 
МЫ
диамстрлерін жүргізеді. 
N 0
кесіндісінің ортасын табады 
(16,6-сурст). IА№1 = 
\ІО \Ш
нүктссін центр стіп алып, 
А
нүктссі 
арқылы шсңбср жүргізсді. Міне, осы шсңбср 
МЫ
диаметрін 
Ғ
нүктесінде қияды. Сонда 
А Ғ
кссіндісі бсрілгсн шсңбсргс іштсй 
сызылатын дүрыс бссбүрыштың бір қабырғасының үзындығын бс- 
рсді. Шснбсрсызар сирақтарының бір үшын 
А
нүктссіне, екінші 
үшын 
Ғ
нүктесіне 
орнатып, 
одан 
ксйін 
шсңбсрсызар 
си- 
рақтарының аралығын өзгсртпсй шсңбср бойынша, мысалы, 
А
нүктссінсн бастап төрт рст өлшсп салу арқылы 
В, С, Щ
және 
Е
нүктслсрін аламыз. 
А
жәнс 
Е
нүктслсрінің аралығын 
А
жәнс 
Ғ
нүктслсрінің аралығымсн салыстырып көрсміз. Бүл аралықтар
өзара тсң болуы қажст. Егср соңғы тсңдік сақталмаса, онда салу 
жүмысының дәл орындалмағаны. Сондықтан түрғызуларды ксм 
дсгсндс әр түрлі скі әдіспсн орындап, оның дәлдігін қадагалап 
отыру ксрск.
Шсңбсрді тсң 10 бөлікке бөлу үшін, оны алдымсн тсң бсс бөліккс 
бөлсді. Содан ксйін әрбір бөлікті тсң скігс бөледі.
24

Жаттығулар
1. Үзындығы 40 мм кссіндіні тсң 6 бөлікке бөл; ұзындығы 30 
мм кссіндіні тсң 8 бөліккс бөл.
2. Диамстрі 50 мм-гс тсң шсңбср жүргізіп, оны тсң 3, 6, 12, 
24 бөліккс бөл
3. Диамстрі 60 мм-ге тсң шеңбсрді тсң 4, 8, 16 бөлікке бөл.
4. Диамстрі 48 мм-гс тсң шеңбсрді тсң бсс бөлікке бөл. Осы 
бөліну нүктслсрі төбелсрі болатын бсс бүрышты жүлдыз сал.

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: