Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

90
Шы­ғар­ма­­кей­іп­кері­Ша­қан­ның­іс-әре­ке­ті­не­қан­дай­ба­ға­бе­рер­еді­ң?
Ав тор кей іп ке рі ар қы лы ада ми бол мыс тың іш кі күй зе лі сі кез кел ген жан-
ның қат ты өз ге ріс ке тү суі не се беп кер бо ла ты нын аң ғар та ды. Адам жа ны ның 
нә зік те жұм бақ құ бы лыс та рын көр се ту де бас ты об раз – Ша қан ның әре кет те рі 
со ның ай ға ғы. Де ген мен ав тор дың ұтым ды әді сі қан ша ма қай ғы ны ба сы нан 
өт кіз се де, ыза лы, кек ті адам ның бо йынан да са на лы түй сік ті тау ып, адам дық-
тың, із гі лік тің жұр на ғы қа латынын, адам ды жырт қыш тан ай ыра тын да осы 
ада ми із гі қа си ет тер еке ні н ба яндайды. Ав тор дың идея сын тү сі ну үшін ро ман-
ды бір рет оқып шы ғу жет кі лік сіз. Сон дық тан Ша қан-Ше рі ал ға шын да аңыз, 
ер те гі лер де гі дию, жын-пе рі дей, қор қы ныш ты ма құ лық бо лып кө рі нуі мүм кін. 
Алай да жа зу шы өз идея сын жет кі зу үшін Ша қан-Ше рі об ра зын сим вол ре тін-
де ал ған. Ша қан-Ше рі – бі рін ші ден, өз от ба сын шек сіз сүйе тін кә дім гі адам. 
Екін ші ден, өз Ота ны на (Отан – от ба сы) ау ыз са лу шы ға, яғ ни отар лап алу шы ға 
қар сы қа сық қа ны қал ған ша кү ре се тін ер жү рек ба тыр. «Ше рі» де ген сөз дің 
өзі «жол ба рыс пе рі сі» де ген ұғым ту ды ра ды. Бұл шы ғар ма да ғы Мұх тар дың 
жол ба ры сы – им пе рия лық өк тем дік тің, зұлым дық тың сим во лы. Осы тұр ғы да 
Ша қан – өз Ота ны ның тә уел сіз ді гі үшін кү рес кен ба тыр.
Мұн да Ша қан ба сын да күн кө ріс қа мы мен ұсақ-түй ек аң ау лап жүр ген 
қа ра пай ым аң шы бол са, ең қымбаты – ба ла-ша ға сы нан ай ырыл ған соң өлім нен 
қо рық пай, жырт қыш пен жырт қыш ша алы са тын та ғы-адам кей пі не кө те рі-
ле ді. Бұл пси хо ло гия да аг рес сор мен иденти фи ка ция ла ну (қар сы ла сы ның рө лі-
не, об ра зына кіріп, оны мен бі те қай на су) деп атала ды. 
Жа зу шы ның ше бер лі гі нің ке ле сі бір қы ры – гра да ция тә сі лін ұтым ды қол-
да нуы. Де ген мен адам ның аты – адам, оның төрт аяқ ты хай уан нан ар тық шы-
лы ғы – са на лы лы ғын да. Сон дық тан Ша қан бір кү ні өзі не ке зік кен шөн жік ті 
өл тір мей, асы рай ды. Жол ба рыс тың бе кер ден бе кер ге адам ға ша бу ыл жа са май-
ты нын уа қыт өте ке ле тү сі не ді. Әри не оған дей ін не бір қау іп-қа тер ге то лы 
ке зең дер ді бас тан ке ші ре ді. Бұ дан біз Ма ғауин нің адам пси хо ло гия сы ның қыр-
сы рын өте жетік мең гер ген қа лам гер еке ні н көреміз.
Эпи ло гта ав тор қа зақ да ла сын да Ша қан-Ше-
рі аты мен аңыз ға ай нал ған көптеген ер ле рі міз дің 
бол ға нын, бә рі де елі үшін еңі ре ген елеу лі аза мат-
тар еке ні не тоқ тала ды. Ха лық тың бір лі гі не, ел ді гі-
не үн де ген шы ғар ма да сал мақ ты ой, те рең ма ғы на 
бар. Ұр пақтың кек қу май, ең се сін тү сір мей, ұлт-
тық құн ды лық тар ды ұлық тап, қа зақ халқының 
қа сие тін арт ты ру ға ұмтылғанын қалайды.

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: