Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы



Pdf көрінісі
бет9/163
Дата26.12.2023
өлшемі6,55 Mb.
#143975
түріОқулық
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   163
Байланысты:
810-002-001к-19 КазЛитра 10 каз УЧЕБНИК ОГН

«Сегізаяқ»­өле­ңі
«Сегізаяқ» өле ңі (1889 ж.) – оқ шау тұр ған соны ту ын ды. Абай дың қа зақ 
поэ зия сы на 8 тар мақ ты етіп, тың нан қос қан шу мақ өр не гі. Өлең нің өзі се гіз 
тар мақ ты 25 шу мақ тан тұ ра ды. Мұн да ғы бас ты ерек ше лік – әр шу мақ тың 
се гіз жол дан қай ыры лу ын да. Сондықтан өлең «Сегізаяқ» деп ата лады. Соң ғы 
екі тар мақ та ай тай ын де ген ой ын қо ры тындылап оты ра ды. Бұл шы ғар ма ның 
ыр ғақ тық құ ры лы сы да өз ге ше. Шу мақ 5 бу ын ды тар мақ тар мен 7–8 бу ын ды 
тар мақ тар дың жүй елі түр де үй ле суі ар қы лы тү зіл ген. Мұн да 4 түр лі ды быс 
үн дес ті гі не не гіз дел ген «а а б в в б г г» де ген үй ле сім бар.
Үйде­орында
Білгенге­маржан
АР
МА
Н
-
ПВ
 
ба
сп
ас
ы


12
Алыс тан сер меп,
Жү рек тен тер беп,
Шы мыр лап бой ға жай ыл ған;
Қиуа дан шау ып,
Қи сы нын тау ып,
Та ғы ны же тіп қай ыр ған,
Тол ғауы тоқ сан қы зыл тіл,
Сөй лей мін де сең өзің біл.
Өт кір дің жү зі,
Кес те нің бі зі,
Өр не гін сен дей са ла ал мас.
Біл ген ге мар жан,
Біл мес ке ар зан,
На дан дар бәһ ра ала ал мас.
Қи нал ма бе кер, тіл мен жақ,
Кө ңіл сіз құ лақ – ой ға олақ.
Қай най ды қа ның,
Аши ды жа ның.
Мі нез де рін көр ген де,
Жі гер лен, сіл кін.
Қай рат тан, бер кін,
Деп на си хат бер ген де,
Ұят сыз, ар сыз сал ты нан,
Қал ғып ке тер ар ты нан.
«Сегізаяқ» өле ңі нің шу мақ тық өр не гі қа зақ поэ зия сы на жа ңа түр бо лып 
қо сы лып, қа лып та сты. Мә се лен, ХХ ға сыр дың бас ке зін де Ш.Құ дай бер діұлы, 
А.Байт ұр сы нұлы, С.То рай ғы ров осы түр ді пай да лан са, 1970 жыл да ры са ти-
рик-ақын Қа жы тай Ілиясұ лы «Сегізаяқ» өл ше мі нің не гі зін де «Өгіз аяқ» де ген 
өлең жа зып, қа зақ па ро дия жан ры на жа ңа ша сер пін бер ді. 
«Сегізаяқ» – Абайдың көзі тірісінде халық арасына кең таралып кеткен 
әндерінің бірі. Сондықтан оның сегіз түрлі нұсқасының болуы заңдылық және 
бұлардың барлығын әншілер мен Абайдың көзін көрген туыс тары түпнұсқалық 
сипатын сақтай отырып, біздің заманымызға жеткізген.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   163




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет