«...Джорж Вашингтонның ақиқатығы жалпы жұртқа белгілі және оның куәліктері сынды қажет етпейді. Басқаларға ойланып қарау керек. Теодор Рузвельттің барлық пікірлеріне сеніммен қарау ерте болар еді» деп жазды.
1954 жылы шыққан
«Америка тарихы бойынша Гарвард жол көрсеткішінің» алғашқы тарауларында деректанудың кейбір мәселелері қарастырылады. Бұл
жол көрсеткіш хронологиялық принцип бойынша – Американың ашылуынан
Эйзенхауэрдің президенттілігіне дейін бірқатар тақырыптарға бөлінген. Әр
тақырыпқа тарихи оқиғалар конспектісі берілген және әдебиет пен деректер
көрсетілген.
1961 жылы Францияда
«Тарих және оның әдістері» еңбегі жарық көрді, ол
көптеген жылдар бойы Франциядағы деректанудың даму тәжірибесін
жалпылаған еңбек болды. Оның жоғарыда аталған еңбектерден бірқатар
ерекшеліктері бар. Оны бір автор жазған жоқ, басында академик
Шарль Самаран тұрған 35 адамнан тұратын авторлар ұжымы жасады. Авторлар
арасында елдің жетекші тарихшылары бар.
Мәтіні 1800 беттен тұратын, бұл ұжымдық еңбекте көпшілікке танылған
қосалқы
тарихи
пәндерге:
палеография, хронология, археография, сфрагистика, геральдика, нумизматика, дипломатика және басқаларға арналған мақалалармен бірге, тек соңғы жылдары ғылыми зерттеудің пәніне
айналған тарихи дерек түрлерінің мәні толық талданатын жұмыстар бар. Бұл
жерде танымал француз кино сыншысы
Ж. Садульдің фото және киноқұ-
жаттары,
Ж. Тевеноның фоноқұжаттар («сөйлейтін» машиналар),
М. Франсуаның «микрофильмдер» туралы мақаласы жаңа заман және қазіргі
заман тарихшылары үшін сөзсіз қызығушылық тудырады.
Кітапта тарихи деректердің сынына үлкен орын берілген. Ең үлкен
тараулардың бірітарихшы
