2.Топтау түсінігі мен принциптері Тарихи деректерді топтаудың (сыныптаудың) тарихшылардың басым көпшілігі
қолдаған түрі жоқ.ХІХ ғасырдың басында белгілі бір тақырып бойынша
жинақталған тарихи деректердің көбейуіне байланысты оларды ретке келтіру
қажеттілігі туындады. Тарихшылардың
бір тобы жазбаша деректерді түріне
(естеліктер, дипломатиялық құжаттар, іс қағаздары) қарап, ал
екінші- лері мазмұнына (әлеуметтік-экономикалық ахуал туралы деректер, сыртқы және
ішкі саясат тарихының деректері, мәдениет пен қоғамдық-саяси пікірді
анықтайтын, айғақтайтын деректер) қарап топтауды қолдады.
Үшінші топтағы ғалымдар деректі пайда болу принципі бойынша топтауды
ұсынды. Олардың пікірінше деректер
үш топқа бөлінеді: әлеуметтік-
экономикалық сферада пайда болған деректер; әлеуметтік-саяси күрес
нәтижесінде пайда болған деректер; және қоғамдық пікір, мәдениет, тұлғалық,
отбасылық салалардан ақпарат беретін деректер.
Мұның бір кемшілігі тарихи деректер пайда болу жағынан қоғамдық өмірдің
бірнеше саласын қамтуы мүмкін. Сондықтан да деректерді талдау барысында
олардың әрбіреуінің өзіне тән ерекшеліктерін ескеру қажет.
Кейбір тарихшылар жоғарыда аталған пікірлердің бірде біреуін қолдамайды.
Олар топтау схемасында тарихи деректердің түрлерінің барлық белгілерін
ескеріп, мүмкіншілігін толық пайдалану қажеттілігін ескертеді.
ХIХ ғасыр ғалымдарытарихи деректерді екі топқа бөлді:
«өткен заманнан жеткенқалдық »(
остатки) және
«аңыз, хикая » (
предания). Өткен заманнан
бүгігі күнгедейін жеткен дәстүрлі киім үлгілері,ұлттық тағам түрлері,үй
жиһаздары,күнделікті тұрмысттық заттар,тіл, ән-күй, әдет-ғұрып, жора-жосын,
жазбаша ескерткіштер
