4. Қай танысу ресми, қай танысу ресми емес? Қандай сұхбат болды? Тыңдаймыз, жазамыз.
_________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ Сізді қалай атауға болады? 5. а) Сіздерде үлкендерді қалай атайды? Мұғалімге, оқытушыға, директорға, ректорға қандай қаратпамен сөйлейді?
Қазақстандағы сияқты ма, әлде басқаша ма?
б) Оларға Қазақстандағы сияқты қаратпалармен сөйлеуге бола ма? Әртүрлі жағдаятта қазақтар бір-біріне әртүрлі қаратпаларды пайдаланады.
Мысалы теледидар мен газеттерде белгілі адамдарды атымен, тегімен атау тән.
Қазақтар кісіні атымен қай кезде атайды, қашан аты-жөнімен атайды, білесіз бе?
Оқиық: директорға, Жеңіске, қандай қаратпамен сөйлейміз?
мұғалімге, Сәулеге Қазақтар балалардың есіміне көбінесе еркелете «
жан », «
тай » деген сияқты сөздерді қосып
айтады.
Қазақ есімдері Толық атауы Еркелеткен атауы Айша
Айшажан
Рахман
Раханай
Алмас
Алмасжан
Сауран
Сәукенай
Айғаным
Айғанай, Әйкенай
Мариям
Макенай
Үлкен адамдар бір-біріне есімдерін толық атай сөйлейді немесе Марат болса, «
Мәке » деп, Сәкен
болса, «
Сәке » деген, Гүлжан болса, «
Гүлеке » деген қаратпалармен сөйлейді.
Соңғы кездері іскери жағдаяттарда (әкімшілік, билік өкілдерімен, тәртіп сақшыларымен)
сөйлескенде «
ханымдар » мен «
мырзалар » немесе
Гүлжан ханым ,
Сәкен мырза деген сияқты
қаратпалар қалыптасып келеді.
Сондай-ақ жасы кішілердің үлкен кісілерге «
