Рлар патологиясының негіздері оқу құралы Қостанай, 2016 4
Сүтқоректілердің және құстардың шешек ауруы
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2. Сүтқоректілердің және құстардың шешек ауруы (Variola) - сүзгіш
вирустармен шақырылатын,жануарлардың, құстар мен адамдардың өткір жұқпалы ауруы. Теріде және сирек кілегей қабықтарда бөртпе себінділерінің дамуыменсипатталады. Адам және жануарлар туыстық вирустар арқылы зақымдалады. Сиыр шешегімен ауырған адам, адам шешегіне бейімсіз келеді. Адамда, қойда, және кейде ешкіларде және шошқада дененің барлық беткейінде бөртпенің дамуымен жалпыкүрделі зақымдалу сияқты өтеді, ал ірі қара мал мен жылқыларда шектеуші сипатқа ие және қатерсіз өтеді. Құс шешегі сүтқоректілердіңкіндей. Патогенезі: шешек вирусы ошақты қабыну түзе отырып, терінің сорғыш қабатында дамуды бастайды. Қанның іркілдек шектелген аумағы, розеол деп аталатын қызыл дақтар шақырады. Нәтижесінде розеолды эпителидің белсенді пролиферациясы сұр-қызыл, дөңгелек немесе конусты формалы түйіндер- бөртпелерге айналады. Эпителиалды торшалар белсенді пролиферирленеді, кенет ісінеді, мөлдір лимфаға толады. Бұлай көзге көрінетін көпіршік - везикула түзіледі. Эпителий перифериялық түйін бойынша өсуді жалғастыра береді, оның үстінде кіндік секілді сығынды дамиды. Соңынан көпіршік құрамында формалы қан элементтері, көбінше лейкоциттер байқалады. Көпіршік іріңмен толуын пустула деп атайды. Пустула кеуіп қабырщаққа айналады. Қабыршақ астында, егер үрдіс беткейінде ағарса эпителизация жүреді, терең болса - тыртық тзіледі. 149 Бұндай даму үрдісі адамдарда, ірі қара малда және жылқыда кездеседі. Басқа жануарлар мен құстарда шешек үрдісі біршама жай өтеді. Айтылған өзгерістерден басқа барлық шешек вирусының түрлері зақымдалған торшаларда цитоплазматикалық түзіліс түзеді. Адам және ірі қара мал шешегінде эпителидің шешекті күлдіреуігінде Гварньере денешіктері тән(дөңгелектелген, сопақша немесе орақтәрізді). Құстарда бұл денешіктерді Баллингера денешіктері деп атайды. Сұйық құрамда және эпителиалды торшаның күлдіреуікте Пангена денешіктері құрйды, оларды тағы шешекті Бореля денешіктері деп те атайды. Патологиялық ашып сою: Қой шешегінің жоғарыконтагеозды ауру ерекшеліктер: бөртпе пеликуллиттаушы түйіндер түрінде(pellicula- жіңішке қыртыс), ірі жүйектәрізді жоғары кейде бір-бірімен құйылып жатқан секілді. Үрдіс эпителидің белсенді пролиферациясымен және сероздыторшалы инфильтрацияның жеке тері негізінде басталады. Эпидермисте микроскопиялық қуыстар дамиды және жергілікті бөртпе дамымайды, ал нәтижесінде қойларда жергілікті күлдіреуік дамимйды. Бірақ, серозды экссудат біркелкі, сондықтан, өлген эпителидің жіңішке қыртысы жіктеліп серозды экссудаттар түрінде көтеріліп көрінетін көпіршіктерге көрініс түзеді. Сосын үрдіс жоғарыда айтылғандай жүреді. Қойларда шешек бөртпесі түксіз немесе әлсіз жабылған түктер бөлігінде дамиды: аяқтың ішкі беткейінде, көз айналасында, желіннің терісінде , баста. Қойда шешек аборттық түрде(тас шешек) қызыл, тығыз түйіндер дамып, бірнеше күннен соң жоқ болып кететін күлдіреуік түзбейді. Құйылмалы формасы кезедеседі. онда шешек бөртпесі дененің көп бөлігін жауып тұрады. Егер түйінде қан құйылу жүрсе, онда геморрагиялық(қара) шешек жайлы айтады. Құстар шешегі - барлық жастағы құстарды зақымдайды. 2 формада өтуі мүмкін: терілік(шешектік) және дефтириялық, көз, көмекей, ауыздың кілегей қабықтарының қабынуымен. Сирек аралас форманы кездестіруге болады. Құстар шешегінің 4 түрлі вирусын ажыратады: тауық, үндік, көгершін және шымшық шешегі. Тауықтарда 20-70% өлім-жітіммен аяқталады. Өзгерістің терілі формасында бірінші кезекте бас терісінде шектейді: тарақта, сырғада, сақалда. Бастапқы сұр бөлектелген қабат, сосын және кішіреу түйіндер түзіледі. Алдымен олар қызғыш-сұр, содан соң сұр-сарғыш реңде болады. Сүтқоректілерге салыстырғанда құстардағы шешекте күлдіреуік сатысы болмайды және кіндік тәрізді сығынды түзбейді. Егер шешек күрделенбесе, онда қабыршақтары түскеннен соң іздері қалмайды. Дифференциалды диагноз: бірінші кезекте шешекті А авитаминоздан ажыратып, мұнда гистологиялық зерттеуді негізіне алады. А авитаминозында ауыз қуысының, асқорыту, жемсаудың кілегей бездерінде эпителидің 150 метаплазиясы, жалпақ мүйіздену жүреді. Зақымданған торшаларда Баллингера денешіктері болмайды. Өткіржұғымтал ауруларды биосынама қою және эпизоотологиялық жабдықтаржәне клиникалық-анатомиялық сипатты ескере отырып гистологиялық және бактериальды зерттеулер жүргізеді. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|