А.Ә. Ниязғалиева, Г. Г. Тҧрғаналиева


-Мынан,  -бынан,  -пынан,  -бан,  -пан,  -ман



Pdf көрінісі
бет85/200
Дата06.01.2022
өлшемі1,37 Mb.
#14641
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   200
Байланысты:
Ниязгалиева А., Турганалиева Г. Қазақ диалектологиясы

-Мынан,  -бынан,  -пынан,  -бан,  -пан,  -ман.  Кҿмектес  септік 
жалғаудың  бұл  варианттары  оңтүстік  аймақтарының  кейбір 
аудандарында  кездеседі.  Мысалы:  Арбамынан  келдім  —  арбамен 
келдім.  Ол  бұрын  балдақпан  жүретін  (Шымк.,  Сар.).  Ол  Ақсуатқа 
атпан келді (Сем., Үрж.). Ол заттарын қағазбан орады (Сем., Қҿкп.). 
Бұл бала осы бойымынан диірменге барып келді. (Шымк., Лен.). 
-Сыңыз,  -сіңіз.  Жіктік  жалғаудың  II  жақ  сыпайы;  түрін 
жасау үшін жұмсалатын бұл жалғау батыс говорлар тобында жиі 
кездеседі.  Мысалы:  Сіз  Текеге  бара-сыңыз  (Орал,  Чап.).  Сіз  кім 


94 
 
боласыңыз  деп  сұрады  (Орын.,  Ад.).  Сіз  баласыңыз  ба,  ересек 
адамсыңыз ба, неге түсінбейсіз? (Қарақалпақ қаз.). 
-Улы,  -улі.  Бұрынғы  ҿткен  шақ  мағынасында  жұмсалатын 
бұл  жұрнақ  та  батыс  говорлар  тобына  тҽн.  Мысалы:  Ол  Орал 
қаласына  барулы  —  Ол  Орал  қаласына  барды  (Орал,  Жымп.). 
Сырым  Ұлы  жүзге  барулы  —  Сырым  Ұлы  жүзге  барған  (Орал, 
Чап.).  Бұл  тұлға  батыс  ҿлкелерде  туып-ҿскен  ақын-
жазушылардың тілінде де кездеседі. 
Біздің жаққа келулі бҽрің қашып, 
Үш тағаннан қалың құм тҿрін асып (X. Ерғалиев). 
Батыс  аймақтарын  мекендеген  қазақтардың  тілінде  жиі 
кездесетін  бұл  тұлғаны  алғаш  рет  Н.  И.  Ильминский  байқаған 
болатын.  Ол  бұл  тұлғаның  ҿткен  шақ  есімшенің  қызметімен 
парапар екендігін атап кҿрсеткен. 
Келер  шақта  айтылатын  жҥретін  шығармын,  баратың 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   200




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет