А.Ә. Ниязғалиева, Г. Г. Тҧрғаналиева



Pdf көрінісі
бет88/200
Дата06.01.2022
өлшемі1,37 Mb.
#14641
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   200
Байланысты:
Ниязгалиева А., Турганалиева Г. Қазақ диалектологиясы

отырмын, сӛйлеп тҧр сияқты күрделі етістіктер Қарақалпақстан 
қазақтарының  тілінде  айтып  тҧрыппын,  жазып  отырыппын, 
сӛйлеп  тҧрыпты  болып  айтылады.  Мысалы:  Қаладан  осы  қазір 
келіп тұрыппын. Ал ҽдеби тілде етістіктің түбіріне кҿсемшенің -
ып, -іп, -п жүрнағы мен жіктік жалғауы жалғанған күрделі етістік 


97 
 
түрі бұрынғы ҿткен шақ мағынасында жұмсалады. Мысалы: Мен 
барыппын,  сен  барыпсың,  ол  барыпты  т.  б.  Қарақалпақ 
қазақтарының  тілінде  бұл  тұлға  осы  шақ  мағынада  жұмсалады. 
Оны тҿмендегі кестеден байқаймыз: 
Жақ  Жекеше 
 
 
 
Говорда 
Ҽдеби тілде 
І 
II  
III 
Мен келіп отырыппын 
Сен келіп отырыпсың 
Ол келіп отырыпты 
Мен келіп отырмың 
Сен келіп отырсың 
Ол келіп отыр 
Жақ  Кҿпше 
 
 
 
Говорда 
Ҽдеби тілде 

ІІ 
 
III 
Біз келіп отырыппыз 
Сіз келіп отырыпсыз 
Сіздер келіп отырыпсыздар 
Олар келіп отырыпты 
Біз келіп отырмыз 
Сіз келіп отырсыз 
Сіздер келіп отырсыздар 
Олар келіп отыр 
 
Қалау  райдың  күрделі  түрі  оңтүстік  говорларда  кейде 
тҿмендегі тұлғада айтылады: барғым бар (барғым келеді), барғым 
жок  (барғым  келмейді),  айтқысы  бар  (айтқысы  келеді),  айтқысы 
жоқ (айтқысы келмейді). 
Мҽжіліс  үстінде  келген  кейбір  ойларымды  ғана  ортаға 
салғым бар. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   200




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет