Оқулық Алматы, 013 1-8683 Әож 005 (075. 8) Кбж 65. 290-2 я 73 м 45

132
Гистограмма былайша құрылады:
Бұйымның  қайсы  бір  параметрін,  мысалы  геометриялық  көлемді 
көп рет өлшейміз. 
Осы көрсеткіштің ең көп мағынасын анықтаймыз.
Осы көрсеткіштің ең аз мағынасын анықтаймыз.
Гистограмманың қарқынын ең көп және ең аз мағынаның арасындағы 
айырма ретінде белгілейміз.
Гистограмма  аралылығының  санын  анықтаймыз.  Ол  әдетте  7-15 
шегінде таңдалады.
Гистограмама  аралығының  диапазонын  анықтаймыз  =  (гисто-
грамманың қарқыны) / (аралық сан).
Гистограмманың қарқынын аралықтарға бөлеміз.
Әрбір аралыққа нәтижелердің түсу санын есептейміз.
Баған диагрмма құрамыз.
Төменде гистогрмма құрудың мысалы келтірілді.
Есеп айырысу мен құру қолайлы болу үшін қолданбалы компьютерлік 
бағдараламалық  EXEL  пакетін  қолданамыз.  Геометриялық  көлемнің 
мағыналарының  шашырауын,  мысалы,  атаулы  көлем  10  мм-ге  тең 
біліктің  диаметрін  анықтау  қажет.  20  білікті  өлшейміз,  өлшеудің 
деректері А бірінші бағанда (5.12-сурет) келтіріледі. В бағанда өлшеуді 
өсу бойынша орналастырамыз, содан кейін D7 ұяшықта өлшеудің ең көп 
және  ең  аз  мағынасының  айырмасы  ретіндегі  көлемдердің  қарқынын 
анықтаймыз.  Гистограмма  аралығының  санын  8-ге  тең  деп  аламыз. 
D  аралығының  диапазонын  анықтаймыз.  Содан  кейін  аралықтардың 
параметрлерін  анықтаймыз,  бұл  аралыққа  кіретін  геометриялық 
параметрдің ең аз және ең үлкен мағынасы.
                                   
R
X
i
D
R
XB i D
i
miB
imDG
min
(
) ;
=
+ − ⋅
=
+ ⋅
1
                                  (5.11)
мұнда, і – аралықтың нөмірі.
Осыдан кейін параметрдің мағыналарының 8 параметрдің әрбіріне 
түсу санын анықтап, ең соңында гистограмманы түпкілікті құрамыз.
 Шашыраңқылық диаграммасы
Шашыраңқылық  диаграммасы  деп  сапа  көрсеткіштеріне  ықпал 
ететін корреляцияны (статистикалық тәуелділікті) анықтауға мүмкіндік 
беретін  графиктер  аталады.  Диаграмма  екі  координата  осі  бойынша 
құрылады, абцисса осі бойынша өзгеретін параметр пайдаланылатын 
мезеттегі зерттелетін параметрдің алынатын мағынасы қойылды, осы 
мағыналар түйіскен жерге нүкте қойылады. Осындай нүктенің жеткілікті 

133
санын жинап біз талдау жасап, қорытынды шығара аламыз. Осы орай-
да  мына  мысалды  келтірген  жөн.  Кәсіпорында  сапа  менеджментінің 
негіздері бойынша сабақ жүргізу жөнінде шешім қабылданды. Әрбір айда 
жұмысшылардың белгілі бір саны, яғни қаңтарда 2 адам, ақпанда 3 адам 
және т.б. оқытылды. Жыл ішінде оқытылған қызметкерлер саны артып, 
жыл соңында 40 адамға жетті. Басшылық сапа қызметіне бірінші реттен 
табыс етілетін ақаусыз өнімнің пайызының, тапсырысшылар тарапынан 
зауытқа келіп түскен назарылық санының және цехтағы жұмысшылар 
санын  тәуелділігін  анықтауды  жүктеді.  Айлардың  деректері  бойын-
ша  5.5-кесте  жасалып,  шашыраңқылық  диаграммасы  құрылды.  (5.13, 
5.14, 5.15-сурет). Осы суреттерде ақаусыздық пайызының көтерілгені, 
тікелей  корреляциялық  тәуелділік,  назарылық  санының  азайғаны, 
кері  корреляциялық  тәуелділік  байқалады,  сондай-ақ  диаграммалар-
да нүктелердің шоғырлануы мен олардың қандайда бір дәл сызылған 
траекторияға, біздің мысалда тік сызыққа жақындауынан анықталатын 
айқын  корреляциялық  тәуелділік  жақсы  көрінеді.  Шығындатылатын 
электр  энергиясының  мөлшері  оқытылған  қызметкерлердің  санына 
тәуелді емес.

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: