барғысы келеди. Өзбек тілінде: Мен эса сизни хам чиройли хам хушбуй гулнинг номи билан
атагим келди. – А я захотел и вас назвать именем красивого и стройного цветка.
Тілек, мақсатты, ниетті білдіретін хабарлы сөйлем баяндауышы етістіктің өзбек
тілінде -моқ, қарақалпақ, қазақ тілінде -мақ // -мек + өзбек тілінде –чи, қарақалпақ, қазақ
тілінде - шы//-ші арқылы білдіріледі. Мысалы, өзбек тілінде: Энди сенинг билан туй
маслахатини қилмоқчи эдик. – Теперь хотели посоветоваться с тобой насчет свадьбы.
Қарақалпақ тілінде: Бул жерде питейн деп турган отыз еки жайдан тағы басқа
отызлаған жай салынбақшы.
Тілек, мақсатты, ниетті білдіретін хабарлы сөйлемнің қарақалпақ тілінде жасалу
жолы ерекшеленеді. Оның жасалуына – (а) жақ, -(е) жақ қосымшасы қатысады. Мысалы:
Ауа, сондай курсты бизде шөлкемлестирежакбыз. – Да, мы хотим организовать такой
курс.
Ал татар тілінде болымсыз сөйлемдер инкарь жөмләләр деп аталады. Олардың
жасалу жолдарына мыналар жатады:
а) ма-мә: Гали бүген мәктәпкә килмәде.
б) түгел: Әминә врач түгел.
в) юк: Минем ручкам юк.
г) интонация:
- Ул әле кайтканмы?
- Кайткан! (кайтмый ни)
- Язган ди! Язмыйни.
д) сұраулы сөйлемге жауап сапасында жұмсалғанда:
- Ник кенә барсын!
- Ни өчен барыйм соң мин анда!
Татар тіліндегі хабарлы болымсыз сөйлемдердің болымды сөйлемдермен
арақатысында ерекшелік байқалады. Ол мынадай: бір хабарлы сөйлем құрамында екі
болымсыздық көрсеткіші болса, ол болымды сөйлемге айналады. Бұл туралы М.З.Зәкиев
баяндай отырып, мынадай мысал келтіреді: тырышмады түгел – тырышты. Акчасы да
Достарыңызбен бөлісу: |