оқу жылы, орта білім беру деңгейі) аяқталғанда өткізіледі.
Бұл белгілі бір кезеңде оқу бағдарламасы мазмұнын меңгеру
деңгейін анықтауға, тіркеуге жағдай жасайды.
Тиімді қалыптастырушы және жиынтық бағалау білім алушы
жетістігінің қойылған оқу мақсаттарына қаншалықты сәйкестігін көруге
мүмкіндік береді. Қалыптастырушы және жиынтық бағалау нәтижелерін
мұғалім оқу үдерісін жоспарлау, рефлексия (2-қосымша), оқытудың жеке
тәжірибесін жетілдіру үшін қолданады.
Қалыптастырушы бағалау білім алушыға нақты тапсырманы
немесе сабақтағы іс-әрекетті орындау кезінде берілетін кері байланысқа
негізделген.
Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау үдерісі білім
алушының белгілі бір бөлімді/ортақ тақырыпты аяқтауы бойынша
жинақтаған білімі мен дағды деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Аталған бағалау түрінің мақсаты бөлім тақырыбы/ортақ тақырыптар
бойынша жіберілген кемшіліктердің дер кезінде алдын алу болып
табылады.
Тоқсандық жиынтық бағалау мен білім берудің белгілі бір
деңгейіндегі жиынтық бағалау оқу бағдарламасын меңгеру деңгейін
анықтау үшін жүргізіледі. Мұндай жиынтық бағалаудың мазмұнына
оқудағы күтілетін нәтижелердің ішіндегі репрезентативті таңдау жатады.
Оқу мақсаттарына дифференциалдық қарым-қатынас жасау
бақылауға және бағалау рәсімдерінде қолданылған нәтижелерге талдау
жасауға мүмкіндік береді. Қажет емес салдарларға жол бермеген дұрыс,
яғни баға оқудағы есте сақтау, материалды түсінбеу, қолданбай жаттап
алу сияқты жат әдеттерге дағдыландырмауы қажет.
Жиынтық бағалауда жоғары нәтижелерге қол жеткізу білім
алушылар үшін де, мұғалімдер үшін де өте маңызды. Бұдан басқа оқу
үдерісін тек қана жиынтық бағалау талаптарына шоғырландыру және
«атүсті дайындау» сияқты қатері де бар. Бұл оқу бағдарламасын
толықтай меңгеруге кедергі жасауы мүмкін, себебі кез келген жиынтық
бағалау оқу бағдарламасының тек белгілі бір бөлігін ғана қамтиды.
Мұғалім
мақсаттардағы
айырмашылықтарды,
оны
бағалау
нәтижелерінде қолдануды анық түсінуі қажет. Сыныпта өткізілген
бағалау күнделікті тиімді оқуды қамтамасыз етуі керек. Егер мұндай
бағалау тиімді болса, онда емтиханда да оң нәтижелерге оңай жетуге
болады.
11