ішінде бір өлшем аудан арқылы диффузияланатын заттың мольмен алынған шамасы, яғни D=dm. Басқаша айтқанда диффузия коэффициенті– бұл диффузияның меншікті жылдамдығы, яғни берілген заттың
диффузияға қабілеттілігін сипаттайтын шама. D–ның өлшем бірлігі–
м
2
/с(см
2
/с).
А.Эйнштейн (1906) диффузия коэффициентін диффузия жүретін жүйенің
басқа физикалық сипаттамаларымен байланыстыратын келесі теңдеуді
қорытып шығарды:
𝐷 =
𝑅𝑇
𝑁
𝐴
∙𝐵
=>
𝑅𝑇
𝑁
𝐴
∙6𝜋𝜂𝑟
=>
k𝑇
𝐵
=>
k𝑇
6𝜋𝜂𝑟
(3)
Мұндағы:
R–әмбебап газ тұрақтысы;
k – Больцман тұрақтысы;
Т–абсолюттік температура;
N
A
=Авогадро саны;
η–дисперсиялық ортаның (еріткіштің немесе газдың) тұтқырлығы;
r-диффузияланатын молекулалардың немесе бөлшектердің (түйіршік түрінде
алынған) радиусы;
В–Стокстың үйкеліс коэффициенті.
Бұл теңдеу диффузия коэффициентінің температура көтерілгенде
өсетіндігін және диффузияланатын молекуланың немесе бөлшектің
мөлшеріне, еріткіштің немесе дисперсиялық ортаның тұтқырлығына кері
пропорционал екендігін көрсетеді.
Бөлшектің радиусын есептеу үшін (3) теңдеуден келесі формуланы алуға
болады:
𝑟 =
𝑅𝑇
𝑁
𝐴
∙
1
6𝜋𝜂𝐷
(4)
және содан соң мицеллярлық салмақты
M =
4
3
πr
3
∙ ρ ∙ N
A
(5)
теңдеуі арқылы анықтауға болады.
Ж.Перрен Эйнштейн теңдеуін пайдаланып, мицелярлық масса үшін мына
формуланы қорытып шығарды:
M =
𝜌
162(𝑁
𝐴
∙𝜋)
2
∙ (
𝑅𝑇
𝜂∙𝐷
)
3
(6)
