Қазақстандық  оқушылардың  жаратылыстану  пәндері  бойынша

Халықаралық зерттеулердің мәлiметтерін пайдалана отырып, қазақстандық 

оқушылардың  оқу  бағытындағы  қабілеттерінің  ең  жоғарғы  деңгейiнің  1а 

деңгейіне  сәйкес  келетіндігі  туралы  айтуға  болады:  бұл  деңгейдің 

тапсырмалары оқушылардан мәтiннiң негiзгi тақырыбын және мәтiн бойынша 

шашыраңқы  берілген  мәлiметтердің  арасындағы  өзара  байланыстарды 

анықтауды талап етеді. 

Халықаралық  зерттеулерінің  нәтижелерін  қарастыра  отырып,  ЭЫДҰ 

елдеріне  қарағанда,  Қазақстан  оқушылары  оқу  сауаттылығы  бойынша  төмен 

үлгерім көрсеткені туралы айтуға болады (1 және одан да төмен деңгейге тең). 

Оқу сауаттылығының жоғарғы деңгейін көрсете алмаған оқушылар бөлігі 93,07 

%-

ды  құрады,  бұл  оқу  сауаттылығында  Қазақстан  оқушылары  құзыретiнің 

төмен деңгейінің көрсеткіші. 

Қазақстандық  оқушылардың  орташа  балы  ЭЫДҰ  елдері  бойынша 

оқушылардың  орташа  көрсеткішінен  статистикалық  біршама  төмен  болып, 

1000 

балдық өлшем бойынша 400 балды құрады. Қазақстанның нәтижелерімен 

салыстырғанда басқа елдерді төмендегідей үш топқа бөлуге болады [7]:  

–   

нәтижелері Қазақстанның орташа балынан айтарлықтай жоғары елдер – 

52 ел; 

–   

нәтижелері Қазақстанның орташа балымен салыстырмалы елдер – 5 ел; 

–   

нәтижелері Қазақстанның орташа балынан статистикалық біршама төмен 

елдер – 7 ел. 

Зерттеу  нәтижелеріне  өз  танымын  ұйымдастыруға,  танымдық  үрдістерді 

басқаруға  деген  жалпы  оқу  ептіліктерін  меңгеру  едәуір  маңызды  әсер  етті. 

Оқушылардан, олардың қандай дәрежеде:  

– 

нақты нені білу қажеттігін анықтауға ұмтылатындықтары; 

– 

шындығында нені түсінбегендіктерін анықтауға ұмтылатындықтары; 

– 

егер  оларға  бір  нәрсе  түсініксіз  болса,  онда  оны  түсіну  үшін  қосымша 

ақпаратты табуға әрекет ететіндіктері; 

– 

нені 

оқығандарын 

есте 

сақтағанын 

бақылауға 

өз-өздерін 

мәжбүрлейтіндіктері; 

– 

ең 

маңыздыны 

есте 

сақтағанына 

көздерін 

жеткізуге 

ынталанатындықтары сұралды.  

Нәтижелерді  талдау,  егер  әрбір  елде  оқу  танымын  ұйымдастырудан  ең 

жоғары  және  ең  төмен  көрсеткішке  ие  болған  екі  бірдей  оқушылар  тобын 

(мысалы,  тестке  қатысушылардың  жалпы  санынан  25%-дан)  бөліп  алып,  осы 

көрсеткіштің  зерттеу  нәтижелеріне  әсерін  талдайтын  болсақ,  онда  бұл 

көрсеткіштің  ең  жоғарғы  мәніне  ие  оқушылар  едәуір  жоғары  нәтижеге  қол 

жеткізетіндіктерін көруге болатындығын анықтады.  

Қазақстанда бұл екі топ оқушылары, орта есеппен, мәтінмен жұмыс жасау 

ептіліктерінің қалыптасуының әртүрлі деңгейімен ерекшеленетін нәтижеге қол 

жеткізді.  Өз  білімдерін  ұйымдастыру  көрсеткіші  жоғары  оқушылар,  орта 

есеппен,  оқу  сауаттылығының  үшінші  деңгейіне,  ал  бұл  көрсеткіш  төмен 

оқушылар, орта есеппен, екінші деңгейіне жетті.  

15 

Зерттеуде оқушылардың оқу материалдарын меңгеруде қолданатын әртүрлі 

стратегиялары  қарастырылды:  оқу  материалын  есте  сақтау  және  оқылатын 

материалмен белсенді жұмыс жасау.  

Көбінесе  оқу  материалын  есте  сақтауға  бағытталған  әдісті  қолданған 

оқушылар зерттеудің әртүрлі, яғни елдегі орташа көрсеткіштен жоғары немесе 

төмен нәтиже көрсеткен. Салыстырмалы түрде алғанда, жаңа материалды оқу 

барысында жоғары белсенділік көрсетекен оқушылар әрдайым барлық елдерде 

жоғары нәтиже берген. 

Оқытудың  әртүрлі  стилінің  (жарыс  түріндегі  немесе  біріктірілген)  тест 

нәтижесіне  әсеріне  талдау  жасауда  төмендегілер  анықталды:  жарыса  оқу  түрі 

байқалған  оқушылар,  мұндай  байқалмаған  оқушыларға  қарағанда  жоғары 

нәтиже көрсетті. Осыған ұқсас ынтымақтастықта оқытуды ұнататын оқушылар, 

оқытудың бұл түрі байқалмайтын оқушыларға қарағанда едәуір жоғары нәтиже 

көрсетті.  Алынған  мәліметтерден  оқытудың  бұл  екі  түрінің  белгілі  бір 

жағдайларда  бірін-бірі  толықтыра  алатындықтары,  ал  бір-біріне  балама 

болмайтындықтары анықталды. 

PISA зерттеуіндегі басты бағыт 15 жастағы оқушылардың оқу, математика 

және  жаратылыстану  саласындағы  сауаттылықтары,  яғни  адамның  әртүрлі  іс-

әрекетіндегі,  қарым-қатынасы  мен  әлеуметтік  байланыстарындағы  өмірлік 

міндеттердің  кең  ауқымын  шешу  үшін  алған  білімдерін  қолдана  білу 

қабілеттерін анықтау болып табылады. 

Зерттеуде  оқушыларға  ақиқат  өмірге  жуық,  тек  қана  негізгі  оқу  пәндерін 

білуді ғана емес, сонымен бірге жалпы оқу мен интеллектуалдық ептіліктерінің 

түзілуін шешуді талап ететін мәселелік жағдайлар ұсынылды. 

Қазақстандық  оқушылардың  65  зерттеуге  қатысушы  елдердегі  өз 

құрдастарының арасындағы рейтингі:  

- 

оқу сауаттылығы бойынша – 58-60 орын;  

- 

математика сауаттылығы бойынша – 53-54 орын;  

- 

ғылыми жаратылыстану сауаттылығы бойынша – 53-58 орын.  

ТМД  бойынша  Қырғызстан  -  65,  Әзірбайжан  -  64,  Ресей  -  44  болып 

орналасқан.  

Ал,  PISA  –  2012  зерттеуіне  еліміздің  218  білім  беру  ұйымынан  5808  15 

жастағы білім алушылар қатысты. Соның ішінде 200 жалпы білім беру ұйымы 

және 18 кәсіби мектептер мен лицейлер, қалалық білім беру ұйымдары - 103, 

ауылдық  -115.  Сонымен  қатар,  3234  қазақ  тілінде  білімалушылар,  2147  орыс 

тілінде білім алушылар. 

Зерттеуге  мектеп  оқушыларымен  қатар  18  техникалық  және  кәсіби  білім 

беру  ұйымдарынан  427  білім  алушы  қатысты.  Солардың  ішінде  288  -қазақ 

тілінде білім алушылар, 139 оқушы - орыс тілінде білім алушылар.  

Бұл  жолы  да  65  ел  қатысқан  болатын.  Сол  елдердің  ішінде  қазақстандық 

қатысушылар  математикадан  49  орын  алды.  Жаратылыстанудан  52  орын,  оқу 

сауаттылығының көрсеткіші бойынша 63 орынды иеленді.  

Қазақстанның  жаратылыстану  пәндері  бойынша  PISA  зерттеуіне 

жүктеу/скачать 0,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: