баҧО» АҚ филиалы «СҚо пқ баи» филиал ао «нцпк «Ӛрлеу» «ипк пр ско»

 
 
 
 
     №4 (27) желтоқсан 2015                                                                                                                                                            17 
 
білім,  идея  жағынан  басып  озды"  –  деп 
жазды  бірге  оқыған  досы,  этнограф-ғалым 
Т.Н.Потанин. Оның зерттеушілік қабілеті де 
осы  корпуста  оқып  жүргенде  біртіндеп 
қалыптасып,  дами  түсті.    Оқудың  соңғы 
жылдарында-ақ, Шоқан саналы, терең ойлы, 
жан-жақты  білімді,  ӛзіндік  қӛзқарасы 
қалыптасқан,  туған  халқының  қажет-
мұқтаждарын  пайымдап,  түсіне  алатын, 
оған  барынша  пайдалы  қызмет  етуге  әзір 
екендігін танытты.   
 
Кадет  корпусын  бітірген  соң  Шоқан  
Сібір    қазақтары    корпусына    қызмет  етуге  
жіберіліп,  Батыс    Сібір    генерал-
губернаторы  Х.Гасфорттың    адъютанты  
ретінде  оның  Орта  Қазақстанға, Жетісуға, 
Шығыс    Қазақстанға  барған    сапарына  
қатысады.  Осы    саяхат    кезінде    ол    қазақ  
халқының   тарихы,  діні,    санағы,     құқығы, 
т.б.  жайлы  мәліметтер  жинайды.1856-1857  
жылдары  Алакӛл  кӛліне,  Орталық  Тянь-
Шаньға,  Ыстықкӛлге,  Құлжаға    барған  
экспедицияға    қатысып,  аумақтың    флора  
мен    фаунасын    зерттеген.  Сол    кезде  
Құлжада    орыс-қырғыз    сауда    мәселесін  
реттеп,    шекара    шиеленісін    бейбітшілік  
жолымен    шешіп    берген.  1858-1859 
жылдары  Шоқанның  "Жарық  жұлдыз", 
"Қашқария 
сапары" 
оны 
ғылыми-
зерттеушілік,  ағартушылық  саласындағы  
қызметі    жаңа  биікке  кӛтерілді.  Ол  кезде 
Қашқария  Ресей  тарапынан  зерттелмеген 
ӛлке болатын. Петербургте болған жылдары 
оның  ғылыми-шығармашылық  қызметінің 
аса  елеулі  кезеңі  болды.  Мәселен,  Бас 
штабының 
әскери-ғылыми 
комитетінің 
тапсыруы  бойынша,  ол  Орта  Азия  мен 
Қазақстанның 
карталарын 
жасайды. 
"Балқаш 
кӛлі 
мен 
Алатау 
жотасы 
аралығының  картасы",  "Құлжа  қаласының 
жобасы",  "Ыстықкӛл  экспедициясының 
қорытындысына  қосымша  карта",  "Қытай 
империясы  батыс  ӛлкесінің  картасы"  т.б. 
дайындалады.  Мұның  ӛзі  Ш.Уәлихановтың 
география,  картография  салаларына  қосқан 
үлесі  зор  екенін  кӛрсетеді.  Сондай-ақ, 
Шоқан  География  құрамында  белгілі  неміс 
ғалымы  Карл  Риттердің  еңбектерін  баспаға 
дайындауға    кӛмектеседі,  сыртқы  істер 
министрлігін Азия департаменті жанындағы 
Жоғары  мектепте,  География  қоғамында 
Шығыс  Түркістан,  Қырғызстан  туралы 
лекция  оқиды,  университеттің  тарих-
философия 
факультетінде 
лекцияларға 
қатысып  отырады.  Мұның  ӛзі  Шоқан 
бойындағы  ғылымға  деген  ерекше  ынта-
ықыласты, қажымас қайратты танытады.  
 
Ӛзінің 
жоғары 
қабілеті 
мен 
дарындылығының  арқасында  орыс  және 
дүние жүзі әдебиетінің озық үлгілерін оқып 
танысып,  ғылыми  пайымдау,  тұжырымдар 
жасай  білді.  1857    жылы    қырғыздардың 
«Манас»    атты    халық    эпосының    кейбір  
бӛлімдерін    орыс    тіліне    аударды. 
«Қырғыздар      туралы    жазбалар»    атты  
тарихи    этнографиялық    жол    очерктерін  
жазды. 
 
Орталық 
Азияның 
түркі 
тілдес 
халықтарының, 
қазақтың, 
қырғыздың, 
ӛзбектің,  ұйғырдың,  түркіменнің  тарихы 
мен  сол  кездегі  әлеуметтік  жағдайы,  тілі 
мен  әдебиетін  саралап,  терең  зерттеуімен 
шығыстың  ғылымына  зор  үлес  қосты. 
"Қазақтың 
шежіресі", 
"Жоңғарлар 
очерктері",  "Қазақтар  туралы  жазбалар", 
"Абылай",  "Кӛне  замандағы  қазақтың  қару-
жарақ, 
сауыт-саймандары", 
"Далалық 
мұсылмандық",  "Қазақтағы  шаман  дінінің 
қалдықтары", 
"Қазақтың 
кӛші-қоны", 
"Оңтүстік  Сібір  тайпаларының  тарихы 
туралы  пікірлер",  "Ыстықкӛл  күнделіктері" 
т.б.  еңбектерінде  Орта  Азиядағы  түрік 
халықтарының 
кӛптеген 
келелі 
мәселелеріне  ғылыми  тұрғыдан  жан-жақты 
зерттеулер жүргізіп, талдаулар жасады.  
Қозы Кӛрпеш-Баян сұлу»  жыры Шоқанның 
алғашқы  жазған  шығармаларының  бірі 
болды.  Шоқан  жинаған  қазақтың  ауыз 
әдебиеті  үлгілері  нұсқаларына,  "Қозы 
Кӛрпеш-Баян  сұлу"  жырына  кӛрнекті 
шығыс зерттеушісі. 
 
Ш.Уәлихановтың  кӛп  салалы  әр  қырлы 
бай  мұрасы  оның  дүниетанымы,  қоғамдық, 
философиялық,  ағартушылық,  демократтық 
кӛзқарастары  ӛз  заманының  биік  деңгейінде 
болғанын  айқындап,    сонымен    қаттар,    ол  
халқы    үшін    қызмет    ете    білген  азамат  
екенін    білдіреді.Петербург  университетінің 
профессоры  И.И.Березин    назар  аударып, 
жазып
 алған.  

 
18                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 
 
БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР/ 
ИННОВАЦИИ В ОБРАЗОВАНИИ 
Педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыруда қысқамерзімді 
курстардың мазмҧны  білім берудің басым бағыттарына сәйкес 
жаңартылуда 
 
 
 
Қазақстанда  заманауи  білім  берудің  қалыптасқан  жаңа  жүйесі  әлемдік  білім  беру 
кеңістігіне қарай бағдарланған. Бұл үрдіс оқу-тәрбие үдерісінің педагогикалық теориясы мен 
тәжірибесіндегі  бар  ӛзгерістермен  жүзеге  асырылады.  Бұл  жағдайда  мұғалім  оқу 
материалдарын  жаңаша  тұрғыдан  құру  үшін  заманауи  инновациялық  әдістерге  кӛңіл  бӛлу 
қажет.    Оқу  материалдарының  жаңа  түрлерін  әзірлеу,  олардың  білім  беру  тәжірибесіндегі 
ӛзгеруі  мен  қызмет  ету  мүмкіндіктері  білім  беру  мазмұнын  жаңартудың  бір  бӛлігі  болып 
табылады. 
 
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңына, Қазақстан Республикасында білім 
беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған   мемлекеттік бағдарламасында Қазақстанда 
жаңа мектеп үлгісін қалыптастыру үдерісінде жауапты істі талап етеді. Бағдарламада  «орта 
білім  берудің  мақсаты  –  еліміздің  экономикалық  ӛрлеуі  үшін  бәсекеге  қабілетті  адами 
капиталды  дамыту  үшін  ӛзгермелі  әлемде  табысты  жетістікке  қол  жеткізу,  рухани  дамыту  
кӛрсетілген.  Білім  беру  мазмұнын  жаңартудың  базалық  қағидасы  –  әр  мектепте    тұлғаны 
рухани-адамгершілік дамытуға белсендіретін  білім берудің адамгершілік ортасын құру.  
 
Білім  беруді  сапалы  ӛзгерту  мұғалім  кӛзқарасы  мен  орнын,  оның  оқу  үдерісіндегі 
рӛлінсіз қалыптастыру мүмкін емес. Сондықтан  әр мұғалім жаңа ӛзгерістердің мәнін, жаңа 
білім  берудің  нәтижелерін  түсінуі  тиіс.  Біздің  ойымызша,  мұғалімдердің,  әдіскерлер  мен 
мектеп басшыларының сапалы дайындығысыз жаңа мектепке ауысу асығысытық болар еді, 
ӛйткені  тәжірибеде  жаңа  теориялық  идеяларды,  жаңа  мақсаттар  мен  міндеттерді        , 
оқытудың  мазмұны  мен  технологиясын,  бағалаудың  жаңа  түрін      жүзеге  асыру  мүмкін 
болмас еді. Сәйкесінше педагогтердің біліктілігін арттыру кезінде құзыреттілік-бағдарланған  
білім беру мазмұнының жаңартылуц есепке алынуы тиіс және ол оқыту мен әдістемеде жаңа 
әдістерді енгізуде озық тәжірибелерді таратуы тиіс. 
 
Білім  беру  мазмұнын  жаңартуға  кӛшу  кадрлық  ресурсқа  да  жаңа  талаптар  қояды: 
пелагогтерді  білім  берудің  құзыреттілік  әдісі  аясында    даярлау;  педагогтерді  денсаулық 
сақтау технологияларымен қамтамасыз ету; білім беру үдерісін шынайы ӛскен жекелендіру 
жағдайында  жұмыс  істеуге  қалыптастыру.  Сондықтан  педагогке  жалпы  білім  берудің 
жаңартылған  жалпыға  міндетті  МЖБС  мазмұны  мен  оны  қабылдау  методологиясына 
дайындығы қажет. 
 
Бүгінгі күні әр педагогті толғандыратын сұрақтар:  

 
Білім беру мазмұнының жаңартылуының бұрынғыдан ӛзгешелігі неде?  

 
Мектепте білім беру үдерісін ұйымдастыру әдістері ӛзгере ме? 

 
«білім беру, нәтижеге бағдарлану» түсініктері нені білдіреді? 
   
 
Қапсытбаева А.Қ.,  
«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы СҚО ПҚ БАИ 
академиялық бөлімінің бас маманы 
Мейрамова А.Т., 
 «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы СҚО ПҚ БАИ 
академиялық бөлімінің жетекші маманы 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 19 
 

 
Жаңартылған білім беру мазмұнына мұғалім қалай дайындалуы  керек? 
 
Осы  сұрақтарды  шешуге    біліктілікті  арттыру  институты  әрекет  етеді.    «Ӛрлеу» 
біліктілікті  арттыру  ұлттық  орталығы»    АҚ  мен  бірігіп  әрекет  ететін  Қазақстан 
Республикасының  Білім  және  ғылым  министрлігі,  «Назарбаев  Зияткерлік  мектебі»  АҚ 
мақсатты  бағытталған  жұмысының  нәтижесінде    біздің  облыстың  педагогтері  жаңартылған 
бағдарламалар бойынша дайындық  курстарынан ӛтті.   
 
Филиалда  профессорлық-оқытушылық  құрамның  кәсіби  және  шығармашылық  ӛсуіне 
ерекше  кӛңіл  бӛлінеді.  Соңғы  2  жылдың  ішінде  «Ӛрлеу»  біліктілікті  арттыру  ұлттық 
орталығының  саясаты  арқасында  филиал  қызметкерлері  ӛздерінің  кәсіби  біліктіліктерін 
алдыңғы  қатарлы  шет  елдерде  Ұлыбритания,  Оңтүстік  Корея,  Франция,  Сингапур, 
Австралияда  арттырып  қайтты.  Филиалдың    13    қызметкерінің    «Назарбаев  Зияткерлік 
мектебі»  ААҚ    педагогикалық  шеберлік  орталығымен,  Кембридждің  халықаралық  емтихан 
кеңесімен      берілген    тренерлік  сертификаттары,  2  тренердің  «Бӛбек»  ғылыми-тәжірибелік 
ұлттық орталығымен берілген сертификаттары бар,  4 қызметкер PISA  халықаралық зерттеуі 
бағдарламасы  бойынша  білім  алып,  тренерлік  сертификатқа  ие  болды.  Ағымдағы  жылдың 
наурыз-сәуір  айларында  филиалдың  13  қызметкері  «Назарбаев  Зияткерлік  мектебі»  ААҚ  
педагогикалық  шеберлік  орталығында  білім  беру  мазмұнын  жаңартылуы  бойынша  арнайы 
оқу курстарынан ӛтті. 
 
Облыс  педагогтерінің  кәсіби  ӛсуі  мен  кәсіби  құзыреттіліктерін  дамыту  мақсатында 
қысқамерзімді  біліктілікті  арттыру  курстарының  мазмұны  «Ӛрлеу»  біліктілікті  арттыру 
ұлттық орталығы» АҚ Нұсқаулық хатына сәйкес жаңартылды. 
 
Біліктілікті  арттырудың  қысқамерзімді  курстарын  сапалы  дайындығына  қол  жеткізу 
үшін  педагогтердің  сұраныстарына  қарай  институттың  профессорлық-оқытушылық  құрамы 
ҚР  БжҒМ,  «Ӛрлеу»  БАҰО»  АҚ  ұсынған  нормативтік  құжаттарға  сәйкес  оқу-әдістемелік 
кешендер (ОӘК) әзірлейді. 
 
Филиал  оқытушылары  оқу  бағдарламаларымен    олардың  әдістемелік  қамтамасыз 
етілуінің  мазмұнын  үнемі  жаңартып  отырады,  оқытудың  белсенді  әдістері  мен  заманауи 
білім беру технологияларын белсенді қолдануға тәжірибелік тұрғыдан үлкен күш жұмсайды.  
 
Оқытудың дәстүрлі түрлері мен оқыту құралдарымен қатар оқытушылар интербелсенді 
әдістері  мен  түрлерін  де  қолданады:  дәріс-дискуссиялар,  проблемалық  дәрістер,  диалогтік 
дәрістер,  рӛлдік  ойындар,  тренингтер,  дебаттар,    семинарлар,  конференциялар,  дӛңгелек 
үстелдер, тыңдаушылардың танымдық қызметін белсендіретін құралдар. 
 
«Ӛрлеу»  біліктілікті  арттыру  ұлттық  орталығы»  АҚ  филиалы  Солтүстік  Қазақстан 
облысы  бойынша  педагогикалық  қызметкерлердің  біліктілігін  арттыру  институтында 
педагог  қызметкерлердің  біліктілігін  арттыру  заманауи  компьютерлік  технологиялар  мен 
«бұлттық» сервистерді қолдану арқылы жүзеге асырылады. Бұл бағдарлама бойынша оқыту 
ХХІ  ғасырдағы  білім  берудің  заманауи  парадигмаларын  жүзеге  асыру  үшін  мұғалімдердің 
нақтыланған  дайындығын  қалыптастыруға  мүмкіндік  бреді.  Тыңдаушылар  үшін  білім  беру 
контенттерінің  қолжетімді  болуы  БАИ  оқытушыларымен  кері  байланыс  жасауға  да  мол 
мүмкіндік береді.  
 
Сондықтан «Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы СҚО бойынша ПҚ БАИ-дың профессорлық-
оқытушылық  құрамы    ғылыми-педагогикалық  тілі  мол  тәжірибелі  педагогтерден  құралған 
және  білім  берудің  жоғары  технологиялық  ортасын  құру,  білім  беру  мазмұнын  жаңартуға 
сапалы  әрекет  ететін,  қазақстандық  мұғалімдердің  біліктілігін  арттыру  жүйесін 
модернизациялауға  қатысушы  болып  табылды.    Қазіргі  жағдайда  инновациялық  қызметке 
дайындығы  –  педагогтің  кәсібилігінің  маңызды  сапасы  болып  табылады,  ӛйткені  
педагогикалық шеберліктің жоғары деңгейіне, сапалы білім беруге онсыз қол жеткізу мүмкін 
емес 
 
 
 

 
20                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 
 
ТӘЖІРИБЕ АЛМАСУ/ОБМЕН ОПЫТОМ 
 
Заключительный урок по теме «Литература 18 века»  
с использованием игровой технологии 
                                                                   
 
 
Учителя,  работающие  в  школе,  знают, 
как  сложно  подготовить  и  провести 
заключительный  урок  по  изученной  теме, 
потому  что  на  таком  уроке  необходимо  не 
просто 
повторить 
изученное, 
но 
и 
осмыслить его заново. И.С.Тургенев считал, 
что  в  литературном  произведении,  как  и  в 
музыке, «необходимо под конец напомнить 
первоначальный  мотив».  Напомнить,  но  не 
повторить. 
Такое 
занятие 
требует 
осуществления следующих задач: 

 
После  анализа  осмыслить  произведение 
в целом. 

 
Не  только  суммировать  знания,  но  и 
привести к более обобщѐнным выводам. 

 
Создать  ситуацию,  когда  ученики 
высказывают  своѐ  мнение  о  произведении, 
героях, применяют накопленные в процессе 
анализа знания. 
Литература  18  века  трудна  для  восприятия 
школьников,  знакомство  с  ней  требует 
мастерства от учителя, желания приблизить 
время, о котором Радищев сказал:  «Нет, ты 
не  будешь  забвенно,  столетье,  безумно  и 
мудро».  Но  жизнь  опровергла  эти  слова. 
Слишком  резок  был  переход  от  18  века  к 
19,  слишком  великими  были  перемены: 
Отечественная 
война, 
восстание 
декабристов. «А между тем любопытен был 
18  век,  любознателен,  всѐ  его  тешило,  всѐ, 
что  делается  на  белом  свете,  хотелось  ему 
знать.  Это  была  эпоха  париков,  карет, 
менуэтов, 
треуголок, 
эпоха 
разума, 
«Марсельезы» и гильотины, для России это 
был  век,  когда  был  основан  Петербург  и 
выиграна 
Полтавская 
битва, 
восстал 
Пугачѐв 
и 
шѐл 
через 
Альпы 
Суворов…(Чайковская 
О. 
«Как 
любопытный скиф…» – М.:Книга, 1990). 
 
Но  вот  прошли  уроки,  на  которых  мы 
говорили  о  Ломоносове  и  Державине,  о 
Фонвизине, 
Радищеве 
и 
Карамзине, 
пытались  найти  те  нити,  что  связывают  18 
столетие  с  нашим.  Заучивали  и  потом 
писали  по  памяти  бессмертные  строки 
Державина: 
Осѐл останется ослом, 
     Хотя осыпь его звездами. 
               Где должно действовать умом, 
        Он только хлопает ушами. 
 
Читая  «Недоросля»  Фонвизина,  искали 
ответы  на  вечные  и  в  то  же  время  для 
каждого  поколения  звучащие  по-новому 
вопросы: как примирить желания моего «я» 
и  долг?  Как  быть  счастливым?    Сюжет 
комедии  представляет  собой  историю 
«отцов» и «детей», повествует о сохранении 
духовной  связи  между  поколениями  и    о 
возможных  последствиях  разрыва  этих 
связей. О своих молодых годах вспоминают 
почти 
все 
персонажи 
«Недоросля»: 
Простакова, 
Скотинин, 
Кутейкин, 
Цифиркин, Стародум. Но как различны эти 
воспоминания! 
Стародум 
называет 
единственно  значимые  ценности,  которые 
нужно  хранить  и  которые  станут  основой 
истинного  счастья:  «Имей  сердце,  имей 
душу,  и  будешь  человеком  во  всякое 
время». 
 
Заключительный  урок  был  проведѐн 
нами в форме игры.  Класс разделѐн на три 
команды,  у  всех  небольшие  листы  бумаги, 
  
 
Курашева С.В., 
к.п.н, доцент кафедры педагогики и развития 
образования 
Филиала ОМГПУ в г. Таре 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 21 
 
на которых проставлены  номер команды и 
номера вопросов.  
Технология игры достаточно проста: 
1.
 
Ведущий  читает  всем  командам  один  и 
тот же вопрос и напоминает его номер. 
2.
 
После 
прочтения 
вопроса 
подаѐт 
команду  «Время!»,  это  сигнал  начала 
отсчѐта  времени,  отведѐнного  игрокам  на 
обсуждение. 
3.
 
Пока идѐт одна минута обсуждения, все 
команды думают и совещаются. 
4.
 
После  окончания  минуты  обсуждения 
командам  дают  10-15  секунд  для  записи 
ответов 
на 
листах 
бумаги 
с 
соответствующим 
номером, 
потом 
собирают листки. 
5.
 
Пока  жюри  разбирает  ответы  команд, 
ведущий  объявляет  правильный  ответ  и 
читает  следующий  вопрос    без  объявления 
промежуточных итогов. 
6.
 
После  окончания  игры  жюри  объявляет 
итоги,  рассматривая  возможные  протесты 
команд. 
 
Игра  состоит  из  пяти  этапов.  Задания 
первого этапа игры: 
Задание 1. Назовите авторов этих строк 
а)  «Ум,  коль  он  только  что  ум,  –    самая 
безделица. С пребеглыми умами  видим мы 
худых мужей, худых отцов, худых граждан. 
Прямую  цену  уму  даѐт  благородство» 
(Фонвизин). 
б)  «Я  взглянул  окрест  меня  –  душа  моя 
страданиями  человеческими    уязвлена 
стала» (Радищев). 
в)  «Тут  часто  сижу  я  в  задумчивости:  в 
глазах  моих  струится  пруд;  надо  мной 
шумят листья» (Карамзин). 
г) «Что зыблет  ясный ночью луч? 
 
Что тонкий пламень в твердь разит? 
 
Как молния без грозных туч 
 
Стремится от земли в зенит? 
 
Как может быть, чтоб мѐрзлый пар 
 
Среди 
 
зимы 
рождал 
пожар? 
(ломоносов). 
д) «Цари! Я мнил, вы боги властны, 
 
Никто над вами не судья,  
Но вы, как я подобно, страстны, 
И так же смертны, как и я» (Державин). 
 
Задание 2.Определите стихотворный размер 
(команды  получают  одинаковые  тексты  – 
три отрывка из стихотворений).  
Какой  стихотворный  размер  Ломоносов 
считал  наиболее  подходящим  для  русского 
языка? 
 
Задание 3. Вы герой из комедии Фонвизина, 
который поучал своего сына так:  «… Имей 
сердце,  имей  душу,  и  будешь  человек  во 
всякое время».  Ответьте на вопросы: 
1.
 
Кто вы? 
2.
 
Почему  вы  не  оставили  наследство 
своим детям? 
3.
 
Почему вы ушли с военной службы? 
 
Второй этап игры. На этом этапе капитаны 
команд  получают  у  ведущего  задания  в 
конвертах.  После  обсуждения  заданий 
представляют их жюри. 
Задание  1.  Подготовьте  рекламный  ролик 
«Читайте 
комедию 
Фонвизина 
«Недоросль»! 
Задание  2.  Выступите  в  роли  прокурора  с 
обвинительной речью в адрес Простаковой. 
Задание 3. Докажите, что данный памятник 
архитектуры 
принадлежит 
эпохе 
классицизма. 
Задание 4. Какие достоинства современных 
языков совмещает  в себе, по утверждению 
Ломоносова, 
русский 
язык? 
(Предполагается знание слов Ломоносова о 
русском  языке:  «  Карл  V,  римский 
император,  говаривал,  что  испанским 
языком  с  богом,  французским  с  друзьями, 
немецким  с  неприятелем,  итальянским  с 
женским  полом  говорить  прилично.  Но 
если бы он русскому языку был искусен, то, 
конечно, присовокупил бы, что им со всеми 
оными  говорить  пристойно.  Ибо  нашѐл  бы 
в  нѐм  великолепие  испанского,  живость 
французского, 
крепость 
немецкого, 
нежность  итальянского,  сверх  того 
богатство  и  сильную  в  изображениях 
краткость 
греческого 
и 
латинского 
языка». 
 
Третий  этап  игры.  Каждая  команда  задаѐт 
по  два  заранее  подготовленных  вопроса 
командам-соперницам. 

 
22                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 
Четвѐртый этап. Блиц-опрос: 
1.  Кто  из  русских  писателей  был  в  юности 
пожалован  Екатериной  II  в  пажи,  а  затем 
стал ярым врагом самодержавия? 
2.  Кто  из  писателей  участвовал  в 
расследовании  Пугачѐвского  восстания, 
был  придворным  поэтом  Екатерины  II,  но 
остался честен и неподкупен? 
3.  Кто  из  писателей,  размышляя  о  судьбе 
своей  страны,  хотел  понять  пути  еѐ 
развития,  а  для  этого  заглянуть  в  еѐ 
прошлое?  Пушкин  сравнивал  его  с 
Колумбом. Почему? 
4.  Кто  умер  с  голоду,  лѐжа  на  сундуке  с  
деньгами? 
(Назвать 
героя, 
автора, 
произведение). 
5.  Кому  казалось,  что  он,  живя  в  доме 
Простаковых, находится «среди лошадок»? 
6.  Какой  фразой  заканчивается  комедия 
Фонвизина «Недоросль»? 
7.  Кто  из  критиков  так  сказал  о 
Ломоносове:  «  С  Ломоносова  начинается 
наша  литература:  он  был  еѐ  отцом  и 
пестуном, он был еѐ Петром Великим»? 
Заканчивается 
игра 
творческим 
конкурсом. 
Ученикам 
предлагается 
сочинить оду о школе (или хвалебную, как 
у  Ломоносова,  или  сатирическую,  как  у 
Державина). 
 
Таким  образом,  игра  позволила  нам  на 
более  высоком  уровне  повторить  материал 
темы,  проверить  полученные  знания, 
элементы  соревнования  дали  возможность 
самоутвердиться,  самореализоваться  всем 
участникам  игры.    Использованная  нами 
технология 
одновременной 
игры  
исключала  необъективность,  так  как  все 
участники были поставлены    в  одинаковые 
условия, выполняли одинаковые задания. 
 
Развитие критического мышления учащихся  на уроках истории 
 
 
Мақала  оқушылардың    сын  тұрғысынан  ойлау  мәселесін  дамытуға,  тарих  пәні 
сабақтарында  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту  тәсілдерін  қолдану  арқылы  танымдық 
қызметті белсендіру мәселесіне арналған. 
 
The  article  is  devoted  to  problems  of  development  critical  way  of  thinking  pupils,  to  active 
cognition activity through technology of development critical way of thinking.  
 
 
 
Критическое  мышление  –  ведущее 
современное 
педагогическое 
понятие, 
актуальное  для  развития  преподавания  и 
обучения 
в 
Казахстане. 
Категория 
«критический»  в  данном  контексте  не 
означает  «неодобрение»  или  «отрицание».  
Критическое мышление может происходить 
всякий  раз,  когда  происходит  процесс 
рассуждения,  формулировки  выводов  или 
решения проблемы, т.е. – всякий раз, когда 
необходимо  установить,  чему  верить,  что 
делать,  и  как  делать  это  разумным  и 
рефлексивным способом. 
Один  из  первых  исследователей  в  сфере 
образования  Джон  Дьюи  признал,  что 
направленность 
образовательной 
программы  на  формирование  навыков 
мышления 
учеников, 
обеспечила 
бы  
эффективность  не  только  ученикам,  но  и 
обществу,  и  всему  демократическому 
устройству. 
 
 
Мухамедзянов М.Н., 
учитель истории 
общеобразовательной средней школы-интерната № 1 
г. Петропавловска 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 23 
 
Современные  образовательные  программы, 
направленные  на  развитие  критического 
мышления  у  детей  и  взрослых,  изучение 
проблем 
и 
принятие 
решений 
индивидуально или в группах опираются на 
три  стержневых  компонента,  которые 
предположил Эдвард Глейзер: 
1.
 
Осуществление 
мыслительного 
процесса при решении проблем и вопросов, 
которые  входят  в  диапазон  формирования 
своего опыта. 
2.
 
Знание 
методов 
логического 
исследования и рассуждения. 
3.
 
Практические  навыки  в  применении 
данных методов [1]. 
Двадцать 
первый 
век 
потребовал 
качественного 
изменения 
содержания 
образования, 
которое 
должно 
быть 
направлено  на  развитие  возможностей  и 
способностей        личности.  Задача  школы  и 
каждого 
педагога 
создать 
условия, 
позволяющие 
личности 
ребѐнка 
максимально  самореализоваться,  развить 
свои  способности,  в  том  числе  и 
интеллектуальные  [2].    Помочь  в  решении 
этих  проблем  и  в  создании  условий, 
максимально  стимулирующих  развитие 
интеллектуальных 
способностей 
школьников, может использование приемов 
технологии 
развития 
критического 
мышления. 
Технология 
 
«Развитие 
критического 
мышления» 
разработана 
Международной 
ассоциацией 
чтения 
университета  Северной  Айовы  и  колледжа 
Хобарда  и  Уильяма  Смита.  Авторы 
программы – Чарльз Темпл, Джинни  Стил,  
Курт Мередит. 
  
Какие условия для этого необходимы? 

 
Прежде 
всего, 
возможность 
вовлечения  каждого  учащегося  в  активный 
познавательный 
процесс, 
причем 
не 
процесс  пассивного  овладения  знаниями,  а 
активной  познавательной  деятельности 
каждого  учащегося,  применения  им  на 
практике  этих  знаний  и  четкого  осознания 
где,  каким  образом  и  для  каких  целей  эти 
знания  могут  быть  применены.  Это 
возможность 
работать 
совместно, 
в 
сотрудничестве,  проявляя  при    этом  
определенные коммуникативные умения. 

 
Возможность  свободного  доступа  к 
необходимой 
информации 
с 
целью 
формирования  собственного  независимого, 
но  аргументированного  мнения  по  той  или 
иной проблеме [3].  
Для 
того 
чтобы 
учащийся 
мог 
воспользоваться 
своим 
критическим 
мышлением,  ему  важно  развить  в  себе  ряд 
качеств,  среди  которых  Дайана  Халперн  
выделяет: 

 
Готовность  к  планированию.  Мысли 
часто 
возникают 
хаотично. 
Важно 
упорядочить 
их, 
выстроить 
последовательность 
изложения. 
Упорядоченность 
мысли 
– 
признак 
уверенности. 

 
Гибкость.  Если  учащийся  не  готов 
воспринимать  идеи  других,  он  никогда  не 
сможет  стать  генератором  собственных 
идей  и  мыслей.  Гибкость  позволяет 
подождать  с  вынесением  суждения,  пока 
ученик 
не 
обладает 
разнообразной 
информацией. 

 
Настойчивость.  Часто,  сталкиваясь  с 
трудной  задачей,  мы  откладываем  ее 
решение 
на 
потом. 
Вырабатывая 
настойчивость  в  напряжении  ума,  ученик 
обязательно  добьется  гораздо  лучших 
результатов в обучении. 

 
Готовность  исправлять  свои  ошибки. 
Критически  мыслящий  человек  не  будет 
оправдывать свои неправильные решения, а 
сделает  выводы,  воспользуется  ошибкой 
для продолжения обучения. 

 
Осознание.  Это  очень  важное  качество, 
предполагающее  умение  наблюдать  за 
собой 
в 
процессе 
мыслительной 
деятельности, 
отслеживать 
ход 
рассуждений. 

 
Поиск  компромиссных  решений.  Важно, 
чтобы  принятые  решения  воспринимались 
другими людьми, иначе они так и останутся 
на уровне высказываний. 
  
Технология  критического  мышления  
даѐт  ученику: 

 
повышение эффективности 
восприятия информации; 

 
повышение интереса, как к 
изучаемому материалу, так и к 
самому процессу обучения; 

 
24                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 

 
умение критически мыслить; 

 
умение ответственно относиться к 
собственному образованию; 

 
умение работать в сотрудничестве с 
другими; 

 
повышение качества образования 
учеников; 

 
желание и умение стать человеком, 
который учится в течение всей 
жизни. 
Что 
дает 
технология 
критического 
мышления учителю: 

 
умение  создать  в  классе  атмосферу 
открытости 
и 
ответственного 
сотрудничества; 

 
возможность  использовать  модель 
обучения и систему эффективных методик, 
которые 
способствуют 
развитию 
критического 
мышления 
и 
самостоятельности в процессе обучения; 

 
стать  рефлексивными    практиками, 
которые  умеют  грамотно  анализировать 
свою деятельность; 

 
стать источником технологии развития 
ценной профессиональной информации для 
других учителей.  
Всѐ  вышеизложенное  предполагает  равные 
партнерские  отношения,  как  в  плане 
общения,  так  и  в  плане  конструирования 
знания, 
рождающегося 
в 
процессе 
обучения,  а  учитель  перестает  быть 
главным  источником  информации,  и,  
используя  приѐмы  технологии,  превращает 
обучение  в  совместный  и  интересный 
поиск.  
Применение    стратегий    технологии  
критического  мышления  дает  возможность 
вырабатывать 
у 
обучающихся  
надпредметные умения:   

 
умение работать в группе;  

 
умение 
графически 
оформить 
текстовый  материал;  умение  творчески 
интерпретировать 
имеющуюся 
информацию;  

 
умение  распределить  информацию  по 
степени новизны и значимости; 

 
 умение 
обобщить 
полученные 
знания;  

 
 формирование 
культуры 
чтения, 
включающей 
в 
себя 
умение 
ориентироваться в источниках информации, 
пользоваться  разными  стратегиями  чтения, 
адекватно 
понимать 
прочитанное, 
сортировать информацию с точки зрения ее 
важности, «отсеивать» второстепенную; 

 
 критически оценивать новые знания; 

 
делать выводы и обобщения. 
Основой технологии развития критического 
мышления  является  трѐхфазовая  структура 
урока:  вызов,  осмысление,  рефлексия. 
Стадия  вызова  предполагает  пробуждение 
имеющихся  знаний,  интереса  к  получению 
новой 
информации. 
 
Еѐ 
функции: 
мотивационная, 
информационная 
и 
коммуникационная.  
Для 
активизации 
познавательной 
деятельности учащихся на начальном этапе 
урока,  используется  приѐм  «верно  –  не 
верно»,  когда  учащимся  предлагаются 
карточки  с  текстом  верных  и  неверных 
утверждений. 
Учащиеся 
должны 
определить их правильность, делая пометки 
по принципу: крестики (верно) – нолики (не 
верно).    На  стадии  вызова  можно 
использовать  приѐм  ЗХУ  («Знаю»,  «Хочу 
узнать»,  «Узнал»).  В  начале  обсуждения 
темы  учащиеся  записывают  сведения, 
которые  знают  по  теме  в  колонку  «Знаю». 
Спорные идеи и вопросы заносят в колонку 
«Хочу  узнать».  В  процессе  освоения  темы 
учащиеся  заполняют  третью  колонку 
«Узнал».  Данный  приѐм  эффективен  и  для 
подведения  итога  урока,  т.к.  позволяет 
осуществлять рефлексию. 
 
Стадия  осмысления  –  это  получение 
учащимися  новых  знаний,  которая  несѐт  в 
себе 
информационную 
и 
систематизирующую функции. 
 
Организовать  активную  деятельность 
учащихся  на  стадии  осмысления  можно  с 
помощью  методического  приѐма  «  зигзаг». 
Материал для изучения делится на 4 части, 
а  класс  делится  на  четыре  группы,  каждая 
группа  при  этом  работает  над  своей 
проблемой. Затем представители от группы 
(«учителя»)  переходят  в  другие  группы  и 
объясняют  материал  своей  группы.  При 
этом  приѐме  можно  организовать  работу  в 
парах    (составить  вопросы  по  теме  и  т.п.). 
Возможности 
применения 
стратегии 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 25 
 
«зигзаг»  разнообразны  и  здесь  многое 
зависит  от  креативности  педагога.  При 
изучении  достаточно  объѐмного  текста,  
возможно использовать приѐм «зигзаг – 2». 
Учащиеся  делятся  на  группы,  в  которых 
каждый  участник  работает  над  своим 
материалом 
темы, 
обозначая 
его 
конспективно  или  схематически.  Затем 
учащиеся, 
работавшие 
над 
одним 
материалом, 
объединяются 
и 
прорабатывают проблему в так называемых 
экспертных  группах,  систематизируя  и 
оформляя  материал  (например:  кластер) 
После этого эксперты возвращаются в свои 
рабочие группы и знакомят со своей темой. 
Таким 
образом, 
происходит 
обмен 
информацией  всех  участников  группы  и  в 
каждой 
рабочей 
группе, 
благодаря 
экспертам, 
складывается 
общее  
представление 
об 
изучаемой 
теме. 
Следующий  этап  –  презентация  сведений 
по 
отдельным 
проблемам, 
которую 
проводит один из экспертов, другие вносят 
дополнения,  отвечают  на  вопросы.  Так 
происходит  «второе  слушание»  темы,  а 
повторение, как известно, «мать учения». 
 
На 
стадии 
осмысления 
весьма 
эффективен приѐм «Insert», который делает 
зримым  процесс  накопления  знаний.  Суть 
его  состоит  в  маркировке  текста  на  полях 
значками: «v» – уже знал, «+» - новое,  «-» - 
думал иначе,  «?»  - не  понял, есть вопросы.  
Таким  образом,  учащиеся  включены  в 
активную  познавательную  деятельность. 
Приѐм  «  чтение  с  остановками»,  когда 
текстовый  материал  по  теме  читается 
дозированно,  предполагает  обсуждение  
или  коллективный  поиск  ответа  во  время 
паузы после определѐнной смысловой части 
текста.  В  данном  случае  возможно 
выполнение  задания,  как  в  группах,  так  и 
индивидуально.     
  
Составление 
кластеров 
– 
универсальный 
приѐм. 
 
Он 
может 
применяться  на  стадии  вызова  для 
систематизации  имеющейся  информации  и 
выявления областей недостаточного знания. 
На  стадии  осмысления  кластер  позволяет 
фиксировать 
фрагменты 
новой 
информации. На стадии рефлексии понятия 
группируются 
и 
между 
ними 
устанавливаются логические связи. Кластер 
(«гроздь»)  –  это  выделение  смысловых 
единиц 
текста 
и 
графическое 
их 
оформление в определенном порядке в виде 
грозди.  Кластеры  могут  стать  ведущим 
приемом и на стадии вызова, и  рефлексии, 
а  также  и  стратегией  урока  в  целом.  Делая 
какие - либо записи, зарисовки для памяти, 
учащиеся  интуитивно  распределяют  их 
особым образом, компонуют по категориям. 
Мысли  учеников    не  громоздятся,  а 
«гроздятся», 
т.е. 
располагаются 
в 
определенном порядке. 
Различать  в  каком  –  либо  историческом 
процессе  или  явлении  составные  части,  в 
событии – выделять причины и последствия 
помогает  приѐм  «фишбоун».  На  основе 
учебного материала (рассказ учителя, текст 
учебника,  видео  ролик,  презентация) 
учащиеся  на  изображении  рыбьего  скелета 
располагают 
смысловой 
материал 
о 
событии или явлении, при этом проблема – 
голова,  вывод  –  хвост,  а  факты  и  события, 
повлекшие  за  собой  суть  проблемы  –  это 
косточки  (верхние  и  нижние).  На  основе 
составленной  схемы  ученику  не  составит 
труда  аргументировать  свой  ответ  и 
подтвердить его примерами. 
Стадия  рефлексии  –  это  рождение  новых 
знаний, 
где 
осуществляются 
коммуникационная, 
информационная, 
мотивационная и оценочная функции. 
На  стадии  рефлексии  важно  выяснить,  как 
учащиеся  усвоили  учебный  материал, 
достигнуты  ли  были  цели  урока,  что  и 
почему не удалось. Помимо перечисленных 
приѐмов  и  стратегий  технологии  развития 
критического  мышления,  используемых  на 
протяжении всего или большей части урока 
применяются 
 
следующие 
приѐмы. 
Синквейн 
(пятистишие) 
позволяет 
в 
коротких 
фразах 
обозначить 
суть 
пройденной  темы  и  выделить  самое 
главное.  Правила написания синквейна:  1-
я строка – существительное (кто?  что?), 2-я 
строка  –  два  прилагательных  (какой?),  3-я 
строка  –  три  глагола  (что  делает?),  4-я 
строка – фраза (мысль автора по теме) и 5-я 
строка  –  новое  звучание  темы  (кто?  что?). 

 
26                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 
Например: 
1.Абылай. 
2.Бесстрашный, 
мудрый. 3.Сражается, защищает, управляет. 
4.Любимец казахского народа. 5.Дипломат. 
 
Весьма  уместно на стадии рефлексии  
написание  резюме:  «Я  понял  (-а),  что…» 
(учащиеся 
индивидуально 
записывают 
знания,  полученные  на  уроке).  А  так  же 
написание  эссе  (сочинение  -  рассуждение) 
на  конкретную  тему,  причѐм    главное  
правило  при  написании  эссе  –  не 
останавливаться,  не  перечитывать,    не  
исправлять. 
Применение  тех  или  иных  стратегий  и 
приѐмов технологии развития критического 
мышления    в  процессе    обучения    -  это  не 
самоцель 
и 
не 
строгое 
следование 
алгоритму 
различных 
методик, 
а  
целенаправленное 
творческое  
сотрудничество 
 
участников 
педагогического  процесса:  учеников  и 
учителя.  На  уроках  истории  ученикам 
необходимо  предоставить  возможность  для 
развития  навыков  наблюдения,  анализа, 
суждения,  интерпретации,  и помочь  в  этом 
учителю  может  использование  технологии 
развития  критического  мышления,  которая 
является 
системой 
стратегий 
и 
методических приѐмов. 
 
Литература 
1.
 
Руководство для учителя. Второй (основной) уровень. Издание третье. – 2014г. 
2.
 
Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. – М., 1995г. 
3.
 
Селевко  Г.К.  Современные  образовательные  технологии.  Учебное  пособие.  –  М.:  Народное 
образование, 1998 г. 
 
 
 
Математика 3-сынып 
Сабақтың тақырыбы: Аудан мен периметрді табуға арналған есептерді шығару. 
Сабақтың  мақсаты:  Фигуралардың  ауданы  мен  периметрін  табу  жолдарын  білу. 
Фигуралардың  ауданы  мен  периметрін  табуға  байланысты  логикалық  тапсырмаларды 
орындай алу. Алған білімдерін ӛмірде қолдану. 
Міндеттері:1. Блум таксономиясы бойынша аудан мен периметрді табуға арналған есептерді 
шығару. 
  2.  Логикалық  ойлау  қабілеттерін  ,  белсенділігін,  түрлі  тапсырмаларды  орындау  арқылы 
шығармашылық, іскерлік қабілеттерін арттыру.   
   3. Оқушыларды ұйымшылдыққа, бірлікке тәрбиелеу арқылы топпен, жұппен, жеке жұмыс 
істеуге үйрету. Үлкенге құрмет кӛрсетіп, уақытты үнемдеуге дағдыландыру. 
Кҥтілетін нәтиже: 
1. Топтасып жұмыс істеуге үйренеді. 
2. Аудан мен периметрді табу жолдарын білу тұрмыста қажеттігін түсінеді. 
3. Ӛнім сапасын арттыру мақсатында дұрыс әрекет жасап, ӛмірде қолданады. 
Сабақтың типі:  Қайталау сабағы. 
Сабақтың тҥрі: Блум таксономиясы бойынша. 
Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, талдау, ӛздік жұмыс, модельдеу. 
Ресурстар: АКТ, сызбалар, кестелер, фигуралар. 
Пәнаралық байланыс: Ӛзін-ӛзі тану, дүниетану, бейнелеу. 
 
Казбекова З.Ы. 
 
 
 
Айыртау ауданы 
Саумалкөл қазақ орта мектебінің  
бастауыш сынып мұғалімі 
 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 27 
 
Сабақтың барысы: 
Ҧйымдастыру кезеңі.        5 мин 
Сабақ мына өлең шумағы арқылы басталады. 
Ізденеміз, талаптанып оқимыз, 
Оқығанды миымызға тоқимыз. 
Білімімен бәсекеге түскенді, 
Сауысқанның тамағындай шоқимыз. 
Психологиялық дайындық. 
«Қозғалмалы фигуралар» тренингі. 
Тренингтің  мақсаты:  түрлі  –  түсті  фигураларды  таратып,  оқушыларды  түрлі  қозғалыс 
жаттығулары арқылы белсенділіктерін арттыру, топқа бӛлу, сабақтың мақсатын ашу.  
(Оқушылар  шеңбер  жасап  тұрады.  Қолдарына  түстері  әр  түрлі  фигуралар  (шаршы, 
тӛртбұрыш,  үшбұрыш,  дӛңгелек)  таратылып  беріледі.  Мұғалім  қызыл  десе,  қызыл  түсті 
фигуралар  орындарын  ауыстыра  қояды.  Егер  жасыл  десе,  жасыл  түсті  фигураны  ұстап 
тұрған оқушылар орындарымен ауысады.т.с.с Бұл жерде оқушылардың саны ескерілуі керек. 
Оқушылардың  саны  16  болғандықтан,  әр  фигураның  саны  4-тен  болды.  Енді  фигураларға 
қарай  топқа  бӛліне  қояды.  Сонда  4  топ  үстел  үстіндегі  белгілерге  қарап  отырады.  Бұл 
қайталау  сабағы  болғандықтан  үй  тапсырмасын  тексермей,  бірден  жаңа  сабаққа  кӛшуге 
болады. 
1.Білу.   
1-тапсырма. Тіктӛртбұрыш тақырыбын есіңе түсіріп, ауызша айтып бер. 
3 мин. (Топтық жұмыс.) 
1-топ. Тіктӛртбұрыштың қасиеттерін ата.  
2-топ. Тіктӛртбұрыштың ауданын қалай табамыз? 
3- топ.Тіктӛртбұрыштың түрлерін ата. 
4- топ. Тіктӛртбұрыштың периметрінің формуласын жаз.  
 
 2 .Тҥсіну. (Жазбаша орындау).8 мин 
Әр топ тапсырманы дәптерде орындап болған соң, сӛзбен түсіндіреді. 
1-топ. Оқулықтағы 144 беттегі №1 тапсырма. Кесте бойынша есепті шығарып, сӛзбен 
түсіндір: 
 
2-топ. Оқулықтағы 144- беттегі №2 тапсырма. Тіктӛртбұрыштың берілген ӛлшемдері 
бойынша ауданы мен периметрін формулаға салып шығар: 
а 
6см 
4см 
8см 
b= а:2 
 
 
 
Р 
 
 
 
S 
 
 
 
 
3-топ. Санның квадраты кӛрсетілетіндей етіп сәйкестендіріп, мәнін тап. 
 ( Жұппен жұмыс).  4 - мин 
6
2
+56 
7*7-48 
    92                                2
2 
+ 300        9*9  - 46         304 
2
2
+5  5*5+100 
     9                                8
2
 - 12 
 2 *2  +5 
52 
7
2
-48 6*6+56 
1 
                          9
2
  - 46          2*2 +300         1 
5
2
+100 
.2*2+5 
125                               2
2
  + 5           8 * 8 -12          9 
 
Ауданы (S) 
Ұзындығы (а) 
Ені (b) 
? м
2 
9 м 
7 м 
42 см
2 
7 см 
? см 
72 м
2 
? м 
8 м 

 
28                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015   
 
 
4- топ. Оқулықтағы 145-беттегі №6. Қабырғалары 6см және 4см тіктӛртбұрыш сыз. Оның 
периметрі мен ауданын есептеп шығар. Табу жолын ӛз сӛзіңмен түсіндір. 
3. Қолдану. 5-мин. Топпен жұмыс. «Әткеншек» әдісі. 
 Алдарында жатқан фигуралардың ауданын анықтап полетка,формула арқылы  жаз.(Топ 
ауысып жүріп, басқа топтың жұмысын тексереді. Бұл жерде біріншіден оқушылар ӛздерінің 
тапсырмасын орындайды, әрі басқа оқушылардың жұмыстарын кӛріп, басқа да 
фигуралардың шығару жолын меңгереді, әрі қимыл-қозғалыс жасау арқылы серігіп қалады). 
4. Талдау.Топпен. «Венн диаграммасы» бойынша екі фигураның ұқсастық, айырмашылығын 
салыстырып, ортақ қасиеттерін жаз. (5мин) 
 
             
 
 
 
 
5-тапсырма. Жинақтау.( Жеке жұмыс ) 8 мин 
Фигура құрастыр,оның неше жағы бар.Олардың аудандары қандай болады деп ойлайсың? 
 
6-тапсырма. Бағалау (Жеке жұмыс). 7-мин 
    Сенің  әжеңнің  үлескісі  49м
2
  жерді  құрайды.  Қызылша,сәбіз,қияр,  қызанақты  отырғызып, 
мол ӛнім алуы үшін үлескедегі жерді әжеңе бӛліп бер. 
 Неге олай бӛлгеніңді дәлелде. 
(Бұл  тапсырманы  орындау  арқылы  оқушы  кӛкӛністің  жерде  ӛсетіндігін  есіне  түсіреді,  әрі 
оның  құрылысы  туралы  ойланады,  жемісінің  қай  бӛлімінде  екенін  ескереді.  Мысалы: 
қызылша мен сәбіздің жемісі түбінде болғандықтан оған жердің кӛптеу болуы керектігін. Ал 
қияр  мен  қызылшаның  жемісі  жердің  бетінде  болғанымен  қызанаққа  жердің  кӛптеу 
қажеттілігі  ескеріледі.  Ӛйткені    қиярдың  бір  түбінен  үзбей  ӛнім  ала  аласың.  Себебі  басқа 
кӛкӛністер  жеміс  беруін  тоқтатқанда  ол  әрі  қарай  ӛсе  береді.  Осы  ойын  жинақтай  отырып, 
үлескідегі жерді дұрыс бӛледі. Әрі әжесіне қолқабыс кӛрсетсе, жұмыс істеп үнем тәрбиесін 
алады.  Ӛзі  еңбектенудің  арқасында  тамақтың  қалай  келетінін  түсініп,үлкеннің  жұмысын 
қадірлейтін болады. ) 
 
Білемін 
Білгім келеді 
Үйренемін 
 
 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 29 
 
Кері 
байланыс: 
Б.Б.Ү бойынша оқушылардың бүгінгі сабақтан алған әсерлерін анықтау. 
Бағалау. 
Ҥйге тапсырма:144-беттегі №3-тапсырма ауызша, 145-беттегі №5-тапсырма жазбаша. 
 
 
 
Урок по биологии в 6 классе 
по теме: «Понятие о тканях и их разнообрази
е» 
                                      

жүктеу/скачать 4,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: