Yessenov forum «ЖАҢа мағыналар»

290 

 

Рахат ауылдық округі - Маңғыстау облысы Жаңаөзен қалалық әкімдігіне қарасты 

ауыл.  2012  жылы  Жаңаөзен  қаласының  құрамынан  «Рахат»,  «Ақсу»,  «Жұлдыз»  және 

«Мерей» шағын аудандарын бөлу арқылы құрылған. 

Құрылған кезде ауыл халқы 30,8 мың адамды құрады, ал қазіргі уақытта ол 1,5 есе 

дерлік ұлғайып, 45,8 мың адамға жетті. 

Демографиялық сектор бойынша есептілік 1-кестеде келтірілген. 

 

Кесте 1 - Рахат ауылының демографиялық көрсеткіштері 

  

№  Демографиялық көрсеткіштер 

2018 ж.  2019 ж.  Абсолют. 

ауытқу 

2020 

Абсолют. 

ауытқу 

1. 

Халқы 

40 736 

43 293 

2 557 (↑) 

45848 

2555 (↑) 

2. 

Ер адамдар саны 

20 200 

22 112 

1 912 (↑) 

23324 

1242 (↑) 

3. 

Әйел адам саны 

20 536 

21 181 

245 (↑) 

22524 

1343 (↑) 

4. 

Экономикалық белсенді халық 

саны 

22 002 

22 312 

310 (↑) 

22 962 

650 (↑) 

5. 

0 – 6 жас аралығындағы халық 

саны 

5 213 

6 688 

1475 (↑) 

6 712 

24 (↑) 

6. 

6 жастан 16 жасқа дейін 

9 102 

9 382 

280 (↑) 

9 415 

33 (↑) 

7. 

16 жастан 63 жасқа дейін 

23 935 

24 112 

177 ((↑) 

24 152 

40 ((↑) 

8. 

63 жастан жоғары 

2 486 

3 111 

625 (↑) 

3 420 

309 (↑) 

9. 

Мүмкіндігі шектеулі адамдар 

саны 

864 

873 

9 (↑) 

880 

7 (↑) 

10.  Туу саны 

1 404 

1 407 

3 (↑) 

1 420 

13 (↑) 

11.  Өлгендер саны 

117 

104 

13 (↓) 

213 

109 ↑) 

12.  Көп балалы аналар саны (оның 

ішінде алтын, күміс және қола 

медаль алғандар) 

1 611 

1 686 

75 (↑) 

1 701 

15 (↑) 

Ескертпе - «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен құрастырылған 

 

Статистика бойынша Рахат ауылының халқы 2020 жылы 45848 адамды құрады, 

барлық демографиялық көрсеткіштер (өлім-жітімнен басқа) өсудің оң серпінін көрсетті, 

ауыл халқының қартаю деңгейі өзіне назар аударады. 

Рахат  ауылының  2019  жылға  бөлінген  бюджеті  747  474  мың  теңгені  құрады, 

бөлінген қаражат 100% игерілді. 2020 жылға арналған ауылдық бюджеттің көлемі 777 

482  мың  теңгені  құрайды.  Бұдан  басқа,  дербес  бюджетті  қалыптастыру  есебінен  2019 

жылға бекітілген бюджетке 116 131 мың теңге салық түсуі тиіс еді. Бүгінгі  таңда бұл 

табыс 123% - ға артып, 142 540 мың теңгені құрады. 2020 жылға бекітілген жоспарға 

сәйкес 99 639 мың теңге салықтық кіріс жиналуы тиіс. 

2020 жылға арналған ауылдық бюджетке 816 млн.619 мың теңге бөлінді, бөлінген 

қаражат 100% игерілді. 2021 жылға арналған ауылдық бюджеттің көлемі-291 миллион 

теңге.  876  мың  теңге.  Биылғы  жылдың  бюджеті  өткен  жылмен  салыстырғанда  аз 

болуының негізгі себебі: мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының қаражаты қалалық 

білім бөліміне берілді. Бюджетке 147 млн. теңге салық түсуі керек еді. Бүгінгі таңда бұл 

табыс 121% - ға артып, 146 489 мың теңгені құрады. 2021 жылға бекітілген жоспарға 

сәйкес 78 962 мың теңге салық кірістері. 

 

 

291 

 

Кесте 2 - Жергілікті бюджетті дамыту туралы мың. тенге 

 

№  Бөлінген қаражат туралы 

2018 г. 

2019 г. 

2020 г. 

1. 

Ауылдық бюджет 

558 841 

747 474 мың 

816 619 

2. 

Салықтық түсімдер 

88 890 

142 540 

99 639 

Ескертпе - «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен 

құрастырылған 

 

Жалпы білім беретін және мектепке дейінгі ұйымдардың жұмысы туралы. 

2020  жылдың  соңына  ауылда  5  жалпы  білім  беретін  мектеп,  1  қоғамдық 

балабақша  және  7  жекеменшік  балабақша  жұмыс  істеді.  Орта  мектептерге  келетін 

болсақ,  оқушылардың  жалпы  саны  10  159  адамды,  ал  мұғалімдер  саны  875  адамды 

құрайды.  2020  жылы  мектеп  түлектерінің  саны  -  292  адам,  емтихан  тапсырған 

түлектердің саны - 276. Жалпы орташа балл-61%. 58 түлек грант алды, 213 - і жоғары оқу 

орындарына, 58 - і орта кәсіптік білім алды.  

Биыл әлеуметтік қорғалмаған отбасылардан шыққан 48 баланың университетте 

тегін  оқуға  мүмкіндігі  бар.  Барлық  мектептер  Интернетке  және  көлікке  кең  жолақты 

қолжетімділікпен  толық  жабдықталған.  Қазіргі  уақытта  №18  және  №21  жалпы  білім 

беретін  мектептерде  288  орындық  саяжай  құрылысына  жобалық-сметалық  құжаттама 

(ЖСҚ) дайындалуда.  

Сонымен  қатар,  П21  жалпы  білім  беретін  мектеп  ғимаратын  кешенді  жөндеуге 

жобалық-сметалық  құжаттама  (ЖСҚ)  дайындалды.  Қазіргі  уақытта  Ақсу  шағын 

ауданында  орналасқан  760  студент  үшін  Жаңаөзен  политехникалық  колледжінде  94 

оқытушыны 798 студент оқытады.  

Жаңаөзен политехникалық колледжінің 2007 жылы ашылған және Ақсу шағын 

ауданында  орналасқан  760  студентке  арналған  қазіргі  уақытта  760  студентке  60 

оқытушысы бар. 2019 жылы бұл колледжді 221 студент бітіріп, бүгінде оның 40% - ы 

жұмысқа орналасты.  

Жаңаөзен қаласы әкімдігінің «Рахат» балабақшасы жедел басқару құқығындағы 1 

(бір)  мемлекеттік  мемлекеттікқ  қазыналық  кәсіпорны  Қала  әкімінің  тапсырмасы 

бойынша  2018  жылы  біріктіріліп,  атауы  өзгертілді.  Сыйымдылығы-920  орын,  қазіргі 

уақытта  -  920  бала,  тәрбиешілер  саны-221.  Рахат  ауылында  4  (жеке)  балабақша  бар. 

Бүгінде балалар саны  - 935 адам, тәрбиешілер саны  - 82. Мектепке дейінгі  білім беру 

мекемелерінде  балалардың  кезектері  жоқ,  олардың  барлығы  өз  деңгейінде  жұмыс 

істейді.  Біздің  ауылда  балалардан  мектепке  дейінгі  мекемелерге  кезек  жоқ,  олардың 

барлығы өз мүмкіндіктеріне сәйкес жұмыс істейді. 2019 жылы Рахат ауылы Ақсу шағын 

ауданында 200 орындық екі жекеменшік балабақшаның құрылысын аяқтайды және 2020 

жылы пайдалануға беруге дайын. 

Денсаулық  сақтау.  Рахат  ауылында  250  орындық  емхана  бар.  Ауыл  халқының 

санын ұлғайту және жедел жәрдем шақырушыларға уақтылы көмек көрсету мақсатында 

ауылдың  әкімшілік  ғимаратының  ішінде  жедел  жәрдем  қызметі  үшін  барлық  жағдай 

жасалған  үй-жай  бөлінді.  Емхана  мен  жедел  жәрдем  бөлмесінде  57  дәрігер  және  215 

медбике  бар.  «Дипломмен  ауылға»  республикалық  бағдарламасына  сәйкес  «Рахат» 

ауылдық  емханасында  4  дәрігер  жұмыс  істейді.  Сондай-ақ,  Мерей  ауылының  шағын 

ауданында 50 келушіге арналған емхана құрылысының жобалық-сметалық құжаттамасы 

әзірленді  және  республикалық  бюджеттен  қаржыландырумен  нысан  салуға  ұсыныс 

енгізілді.  Бұл  жоба  Қазақстан  Республикасының  Үкіметі  бекіткен  Жаңаөзен  қаласын 

292 

 

дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған Кешенді жоспары шеңберінде 2021 жылы іске 

асырылатын болады. 

Сонымен қатар, 2020 жылы емхана 78 млн теңгеге «Экспорт-УДЗ» жабдығымен 

және 3 (үш) жедел жәрдем машинасымен жабдықталған. 

Әлеуметтік сала. Мемлекеттің әлеуметтік салаға бөлетін қаражатының мөлшері 

3-кестеде келтірілген. 

 

Кесте 3 - Рахат ауылының тұрғындарына әлеуметтік көмек 

 

 

2020  жылы  әр  түрлі  деңгейдегі  қайырымдылық  акцияларын  кент  әкімшілігі 

ауылдағы әлеуметтік көмекке мұқтаж отбасылар үшін ұйымдастырды, кент әкімшілігі 

ұйымдастырды.  Мереке  күндері  бұл  отбасыларға  үнемі  тамақ,  киім  және  қаржылық 

көмек көрсетілді.  

2020  жылы  «Гарекет»  қайырымдылық  қоры  өзінің  194-ші  және  195-ші  үйлерін 

біздің ауылдағы 2 көп балалы жалғыз басты отбасыларға берді. Бұл Рахат ауылындағы 

төртінші  тұрғын  үй  қоры.  "Біз  біргеміз"  акциясы  аясында  "Нұр  Отан"  партиясының 

Жаңаөзен  қалалық  бөлімшесі  арқылы  "әлеуметтік  көмек  50  000  теңге"бағдарламасы 

аясында 846 отбасына әлеуметтік көмек көрсетілді. 2020 жылдың қаңтар айынан бастап 

осы уақытқа дейін ауылдың қоғамдық ұйымдары мен жеке кәсіпкерлеріне 4,6 миллион 

теңге түсті. теңге (тамақ, дәрі-дәрмек, материалдық көмек) 296 отбасына.  

2020 жылдың маусым айында ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың тапсырмасы бойынша 

жекелеген әлеуметтік санаттарға сәйкес Рахат ауылының 2488 елді мекеніне айына 15 

мың  теңге  (2  ай  үшін  30  мың  теңге)  мөлшерінде  коммуналдық  төлемдер  төленді. 

Сонымен қатар, Ақтау қаласында пәтер сатып алуға Жаңаөзен мен жақын маңдағы елді 

мекендердің 106 тұрғынының құжаттары жасалып, тиісті органдарға тапсырылды. 

Рахат  ауылын  жұмысқа  орналастыру  саласындағы  жағдай  да  оң  серпінмен 

сипатталады (4-кесте). 

 

 

№  Мемлекет көрсететін 

әлеуметтік көмек 

2018 ж 

2019 ж 

2020 ж 

1. 

Біржолғы мемлекеттік 

әлеуметтік көмек алатын 

отбасылар саны 

153 отбасы 

50 745 мың т. 

190 отбасы, 

4 810 мың т. 

221 отбасы 

5446861 мың 

т 

2. 

Атаулы әлеуметтік көмек 

алатын отбасылар саны 

150 отбасы, 

адам-870, 

35 428 мың т . 

782 отбасы, 

адам – 3910, 

820 520 мың т. 

398 отбасы, 

адам – 2420, 

195 013 мың 

т 

3. 

9 мамыр Жеңіс күніне 

Ауған соғысының және тыл 

ардагерлеріне 

Әрқайсысы 

120 250 

Барлығы берілген 

34 693 мың т. 

Барлығы 

23  606 650 

Ескертпе - «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен 

құрастырылған 

293 

 

Кесте 4 - Рахат ауылы тұрғындарын жұмыспен қамту адам 

 

 

Жыл сайын «Жасыл Ел» республикалық бағдарламасы жұмыс істейді. Ауылдың 

аз  қамтылған  отбасыларының  балалары  біртіндеп  маусымдық  жұмыстарға  тартылды. 

2020  жылы  мұнда  барлығы  68  бала,  2019  жылы  –  88  бала  жұмысқа  орналастырылды. 

Олардың  міндеті-кентті  абаттандыру  және  тазалау.  Нәтижесінде  көшелер  ақталып, 

электр бағаналары сырланып, орталық көшелер тазартылды.  

2020  жылы  ауылда  256  шағын  кәсіпорын  және  5  фермерлік  шаруашылық 

тіркелген.  Бүгінде  олар  өз  бизнестерін  дамытып,  ауыл  экономикасына  өз  үлестерін 

қосуда және 445 адамды жалдауда. Оларға мейрамханалар, наубайханалар, азық-түлік 

дүкендері, шағын және супермаркеттер, шаштараздар, тігін шеберханалары, автомобиль 

бөлшектері  дүкендері,  автокөліктерді  газбен  жабдықтау  орталықтары,  құрылыс 

материалдары  дүкендері,  дәріханалар,  кафелер,  пластикалық  терезелер  мен  есіктер 

дүкендері, көлік жуу, көлік қызметтері кіреді. орталығы және т. б. 

 

Кесте 5 - Рахат аулында кәсіпкерлікті дамыту 

 

 

2019  жылы  ауылда  234  адам  кәсіпкерлік  қызмет  бойынша  «Бизнес-кеңесші» 

оқудан өткені туралы сертификат алды. Оның ішінде 38 стипендиат (505 мың теңге - 37 

адам, 252 мың теңге  - 1 адам). Сондай-ақ, биыл ауылдың 13 тұрғыны «Жас кәсіпкер» 

жобасы аясында өз ісін ашты. Ол кент өміріне, қайырымдылық шараларына, қысқы және 

күзгі дайындықтарға белсенді қатысады. 

2020 жылы 58 адам кәсіпкерлік негізде «бизнесті ашу» курсы бойынша оқудан 

өтті, сертификат алды және 58 адам грант алды (555,6 мың теңге - 58 адам). Барлығы 32,2 

млн. теңге). 

Рахат ауылы көпфункционалды ауыл экономикасы, қала маңындағы типтегі ауыл 

шаруашылығы және ауылдық жерлерді дамытудың қолайлы әлеуметтік жағдайлары бар 

аумақ болып табылады. 

Ауылдық аумақтардың бұл түрі қалалар мен ауылдық жерлердің неғұрлым тығыз 

өзара кірігуімен, қызмет көрсету саласының және қала маңындағы саяжай мен коттедж 

құрылысының қарқынды дамуымен сипатталады. 

№  Жұмыспен қамту 

2018 ж 

2019 ж 

2020 ж 

1. 

Тұрақты жұмыспен қамтылғандар 

1263 

1350 

1398 

2. 

Қоғамдық жұмыстарға жолданды 

307 

570 

650 

3. 

Молодежная практика 

44 

51 

77 

4. 

Спецподготовка 

44 

49 

30 

5. 

Жаңаөзен қалалық халықты жұмыспен 

қамту орталығында жұмыссыз ретінде 

есепте тұрған адамдардың саны 

2632 

2671 

2833 

Ескертпе - «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен құрастырылған 

№  Атауы 

2018 жыл 

2019 жыл 

2020 

1. 

Кәсіби қызметтер 

240 

(195 белсенді) 

250 

(210 белсенді) 

262 

Ескертпе - «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен 

құрастырылған 

294 

 

Рахат  ауылының  кадрлық  әлеуетінің  жай-күйі  көптеген  субъективті  және 

объективті  факторлармен  айқындалады,  олардың  ықпалы  жергілікті  билік  органдары 

қызметінің нәтижелеріне елеулі дәрежеде әсер етеді.  

Факторлардың  бірінші  тобына  жергілікті  басқарушылардың  Халықпен  жұмыс 

істеуге деген ынтасы мен қабілеті, олардың адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға 

деген  қажеттілігі,  парақорлыққа  деген  көзқарасы,  патриотизм  сезімі  және  басқалар 

жатады [1].  

Тәжірибе көрсеткендей, қазіргі уақытта жергілікті өзін - өзі басқару органдарын 

ауылдық жерлерде білікті кадрлармен қамтамасыз ету деңгейі жеткіліксіз.  

Рахат  ауылының  экономикалық  тартымдылығы,  кадрлармен  қамтамасыз  ету 

мәселесі жақсы деңгейде.  

Ауылда «Дипломмен ауылға» республикалық бағдарламасы қызу жүріп жатыр. 

Жыл  сайын  жас  мамандар  жоғары  білім  алып,  кәсіпқой  болып,  мансабын  ауылдық 

жерлерде  бастайды.  Рахат  ауылының  экономикалық  тартымдылығы,  кадрлармен 

қамтамасыз  ету  мәселесі  жақсы  деңгейде.  2020  жылы  «Дипломмен  ауылға» 

бағдарламасы  бойынша  5  маман  қабылданды.  Қазірдің  өзінде  Рахат  ауылынан 

«Дипломмен ауылға» бағдарламасы бойынша жалпы сомасы 20 835 000 теңге (білім беру 

2, денсаулық сақтау - 3) алынды.  

2019 жылы «Дипломмен ауылға» бағдарламасы бойынша 13 маман қабылданды. 

Қазірдің өзінде Рахат ауылының 93 жас маманы (16 437 750 теңге) «Дипломмен ауылға» 

бағдарламасы бойынша стипендия алды. Аталған бағдарлама бойынша несие алушылар 

саны - 16 (білім беру - 11, Денсаулық сақтау - 5). Жалпы сомасы - 60 600 000 теңге.  

Президенттің 

тапсырмаларын 

орындау 

үшін 

ауылдағы 

жұмыстың 

тартымдылығын  арттыру  мақсатында  мемлекеттік  қызметшілер  үшін  «Дипломмен 

ауылға»  жобасы  да  пайдаланылады.  Бұл  оларға  өңірлік  мемлекеттік  қызметшілерге 

тұрғын үй салу немесе сатып алу үшін әлеуметтік жеңілдіктер беруге мүмкіндік береді. 

Қазақстанда жергілікті өзін-өзі басқаруды халық тікелей, сондай-ақ сайланбалы 

және  басқа  да  жергілікті  өзін-өзі  басқару  органдары  арқылы  жүзеге  асырады.  Олар 

ауылдық және қалалық азаматтар қауымдастықтарында құрылады. 

Жергілікті  қоғамдастықтар  -  бұл  ауыл,  кент,  көшелер,  қала  кварталдары 

аумағында жинақы тұратын азаматтардың бірлестіктері. 

Рахат  ауылында  жергілікті  өзін  -  өзі  басқару  функцияларын  жүзеге  асыратын 

орган Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы,  ғ.а., Рахат  ауылы, Мерей шағын ауданы, 

Шоғы батыр көшесі, 160А мекенжайында орналасқан «Рахат ауылы әкімінің аппараты» 

мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі-әкімдік, «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ немесе 

«Рахат ауылы ӘА» ММ) болып табылады. 

Рахат  ауылы  әкімінің  функциялары  екі  түрлі  міндеттерді  қамтиды:  Біріншіден, 

бұл  тек  жергілікті  істерді  шешу;  екіншіден,  жергілікті  жерлерде  Конституцияның, 

заңдардың, Президент пен Үкімет актілерінің орындалуын қамтамасыз ету.       

Әкімнің жеке өкілеттіктерін келесі топтарға біріктіруге болады: 

1)  атқарушы  аппарат  әзірлеген  құжаттарды  мәслихаттың  бекітуіне  ұсынуға 

байланысты өкілеттіктерді жүзеге асырады. Олар: 

- аумақты басқару схемалары; 

 - жергілікті бюджет жобалары; 

- аумақты әлеуметтік-экономикалық дамыту жоспарлары мен бағдарламалары; 

2) әкімдердің ұйымдық-кадрлық өкілеттіктері мыналарды қамтиды: 

- төмен тұрған әкімдерді қызметке тағайындау және қызметтен босату; 

295 

 

-  әкімдердің  орынбасарларын,  органдардың  басшыларын  және  жергілікті 

атқарушы  органдардың  басқа  да  лауазымды  адамдарын  қызметке  тағайындау  және 

қызметтен босату; 

-  коммуналдық  меншіктегі  кәсіпорындардың,  ұйымдар  мен  мекемелердің 

басшыларын қызметке тағайындау және қызметтен босату; 

-  белгіленген  лимит  шегінде  жергілікті  атқарушы  органды  ұстауға  және 

материалдық-техникалық  қамтамасыз  етуге  арналған  шығыстарды;  саны  мен  қаржы 

бөлуді бекіту; 

- ауыл бөлімдерінің, басқармаларының, басқа бөлімшелері мен қызметтерінің үлгі 

тізбесін бекіту; 

- әкім аппараты туралы ережені бекіту; 

-  мәслихатқа  арнайы  комиссиялар  құру  және  құрамы  туралы  ұсыныстар  енгізу 

(кәмелетке толмағандардың істері, әкімшілік, бақылау және т.б. бойынша). 

3) тиісті аумақта шаруашылық қызметті реттеуге байланысты өкілеттіктер: 

- коммуналдық меншікті басқару; 

- жоғары тұрған атқарушы органдар берген өкілеттіктерге сәйкес республикалық 

меншіктегі кәсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің қызметін үйлестіру; 

-  заңнамада  белгіленген  тәртіппен  жер  мәселелерін  шешу  (жер  учаскесін  беру, 

оны мемлекеттік қажеттіліктер үшін алып қою (сатып алу) және т. б.); 

- несиелер, қарыздар және басқа да ұзақ мерзімді міндеттемелер туралы шешімдер 

қабылдау; 

- шарттарды, заңды және банктік құжаттарды жасау және қол қою; 

-  бюджет  бойынша  өзгерістерді  бекітуді  мәслихат  сессиясына  кейіннен  енгізе 

отырып, бюджеттің еркін қаржы ресурстарына билік ету; 

-  жергілікті  бюджет  кірістерін  қысқартуды  немесе  жергілікті  бюджет 

шығыстарын ұлғайтуды көздейтін мәслихат шешімдерінің жобаларына қорытындылар 

беру; 

- бюджеттен тыс қорды қалыптастыру және оның қаражатын жұмсау; 

- коммуналдық меншік кәсіпорындарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату. 

Ауыл әкімінің облыста да белгілі бір өкілеттіктері бар: 

 а) Жоспарлау, бюджет, шаруашылық қызмет, Көлік және байланыс;  

б)  жерді  пайдалану,  Табиғатты  қорғау  және  табиғи  ресурстарды  ұтымды 

пайдалану; 

в) Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, тұрмыстық қызмет көрсету, 

сауда, қоғамдық тамақтандыру; 

г) халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет көрсету; 

д)  Заңдылықты,  құқықтық  тәртіпті,  азаматтардың  құқықтарын,  бостандықтары 

мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету қағидаттарына негізделеді. 

Әкім аппараты оның орынбасарларынан, бөлімдерден және басқармалардан және 

басқа  да  қызметтерден  тұрады.  Әкімнің  орынбасарлары  өз  функцияларын  тиісті  әкім 

белгілеген  міндеттердің  бөлінуіне  сәйкес  орындайды.  Олар  жергілікті  атқарушы 

органдар қызметінің жекелеген бағыттарына жетекшілік етеді және тиісті салалардағы, 

басқармалар  мен  комитеттердегі  істердің  жай-күйіне  жауапты  болады.  Әкім 

орынбасарларының саны, сондай-ақ бөлімдер мен басқа да бөлімшелер жүйесі әкімнің 

ұсынысы бойынша мәслихат бекіткен басқару схемасына сәйкес айқындалады. Әкімнің 

орынбасарлары әкім орнынан түскен жағдайда орнынан түсуге міндетті. 

Әкімнің  аппараты  әкімнің,  оның  орынбасарларының  және  салалық  және 

салааралық  жергілікті  атқарушы  органдардың  қызметіне  ұйымдастырушылық, 

296 

 

құқықтық,  материалдық-техникалық  және  ақпараттық  қызмет  көрсетуді  қамтамасыз 

ететін бөлімше құрайды.  

Олардың мәртебесі тиісті әкім бекітетін Ережемен реттеледі. Олардың бағынысты 

басқару объектілері жоқ.  

Олардың негізгі міндеттері салалық (салааралық) бөлімдердің, басқармалар мен 

комитеттердің,  өндірістік  бірлестіктердің  қызметін  үйлестіруден,  оларға  әдістемелік 

көмек  көрсетуден  және  әкімнің  қаулылары  мен  өкімдерінің  орындалуын 

ұйымдастырудан; жетекшілік ететін ұйымдардың қызметі туралы ақпараттық материал 

дайындаудан,  олардың  жұмысын  жетілдіру  және  экономика  салалары  мен  әлеуметтік 

саланың жұмыс істеуін жақсарту жөнінде ұсыныстар дайындаудан тұрады. 

 

Кесте  6  -  Әкім  аппаратының  қызметкерлеріне  қойылатын  талаптардың 

сипаттамасы 

 

№  Мемлекетті

к 

қызметшіні

ң лауазымы 

Қызметке кім 

тағайындайды 

және қызметтен 

босатады 

Кімнің 

басшылығы

мен жұмыс 

істейді 

Білімі мен 

стажына 

қойылаты

н талаптар 

Сапа тиіс 

ие болу 

1  Кадр 

бөлімінің 

меңгерушіс

і 

Ауыл әкімінің 

шешімімен 

Әкім 

аппараты-

ның 

басшысы 

Жоғары, 

мемлекет-

тік 

қызметте 

10 жылдан 

кем емес 

жұмыс 

Жауапкершілік 

сезімі, 

ұйымдастырушылық 

дағдылар, 

орындаушылық, 

тәртіптік 

2  Кадрлар 

және 

наградалар 

жөніндегі 

аға маман 

Өкіммен 

ауыл әкімінің 

Бөлім 

меңгеруші 

Жоғары, 5 

жылдан 

кем емес 

Жауапкершілік 

сезімі, 

ұйымдастырушылық 

дағдылар, 

орындаушылық, 

адамдармен жұмыс 

істей білу 

Ескертпе – «Рахат әкімінің аппараты» ММ есептері негізінде автормен құрастырылды 

 

«Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ кадр бөлімінің меңгерушісі: 

-  бөлімде  тұрақты  жұмыс  жағдайын,  жан-жақты  пікір  алмасу  үшін  жағдайды 

қамтамасыз етеді, бөлім қызметкерлері арасында міндеттерді нақты және мақсатты бөлу 

және  ажырату,  олардың  өзара  алмасуын,  сондай-ақ  жеке  тәртіп  пен  жауапкершілікті 

қамтамасыз етеді; 

-  Бөлім  жұмысының  жоспарлылығын  қамтамасыз  етеді,  ағымдағы  мәселелерді 

шешудің перспективалық бағыттармен өзара үйлесімділігін үйлестіреді; 

-  жаңа  талаптарды  ескере  отырып,  әкім  аппаратының  кадр  саясатын  әзірлейді 

және  іске  асырады,  басқа  бөлімдер  ұсынған  кадрлар  резервін  жинақтайды,  кадрларды 

аттестаттауды өткізу үшін қажетті құжаттаманы дайындайды; 

- жаңа нарықтық қатынастар жағдайында әлеуметтік-экономикалық міндеттерді 

орындау,  кадрлардың  орындаушылық  тәртібін  арттыру  бойынша  материалдар  мен 

құжаттарды дайындау және бөлім жетекшілік ететін басқа да мәселелер бойынша әкім 

аппаратының басқа бөлімдерімен және қызметтерімен өзара іс-қимыл жасайды; 

297 

 

-  бөлімге  түскен  құжаттардың  орындалуын  және  бақылауын  қамтамасыз  етеді, 

бөлімнен шығатын құжаттардың сапасына жауап береді; 

-  кадрлармен  жұмыс  жөніндегі  кеңестерді,  семинарларды,  конференцияларды 

және  басқа  да  іс-шараларды,  референдумдар  мен  сайлауларды  дайындау  және  өткізу 

жөніндегі  ұйымдастыру-техникалық  іс-шараларды  әзірлеуге  және  жүзеге  асыруға 

басшылық жасайды. 

 «Рахат әкімінің аппараты» ММ қолданыстағы басқару аппаратының құрылымы 

желілік-штабтық (желілік-функционалдық) болып табылады, өйткені барлық осы жүйе 

тиісті деңгейдегі желілік басшыларда тұйықталған.  

Құрылымның артықшылықтары: желілік менеджерлерді  өндірісті  ресурстармен 

қамтамасыз  етудің  өздеріне  тән  емес  функцияларынан  босату;  желілік  және 

функционалды бөлімшелер арасындағы әрекеттерді үйлестіру мүмкіндігі; кәсіпорынның 

құрылымдық бөлімшелерінің мамандануының жоғары деңгейі.  

Құрылымның  кемшіліктері:  өндірістің,  экономиканың,  кадрлардың  ағымдағы 

мәселелерін  тиісті  функционалдық  қызметтермен  де,  жоғары  басшылықпен  де  шешу 

кезінде  үнемі  келісу  қажеттілігі;  командалардың  ұзақ  тізбегі  және  нәтижесінде 

коммуникациялардың бұрмалануы.  

Басқару нормалары тұрғысынан бұл жүйе әдіснамалық талаптарға сәйкес келеді, 

бірақ кейбір орта деңгейдегі менеджерлер жоғары деңгейдегі менеджерге қарағанда аз 

жүктеме алады [2]. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1. «Рахат ауылы әкімінің аппараты» ММ есептері; 

2. О государственной службе: закон Республики Казахстан от 23.07.1999 № 453. 

URL: http:// adilet.zan.kz (дата обращения: 13.12.2019). 

жүктеу/скачать 7,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: